Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Rocznik Toruński

Samuel Bogumił Linde w Lipsku i Wiedniu. Wokół genezy Słownika języka polskiego
  • Strona domowa
  • /
  • Samuel Bogumił Linde w Lipsku i Wiedniu. Wokół genezy Słownika języka polskiego
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 48 Nr 48 (2021): Rocznik Toruński /
  4. Artykuły

Samuel Bogumił Linde w Lipsku i Wiedniu. Wokół genezy Słownika języka polskiego

Autor

  • Bogusław Dybaś Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0003-1216-3061

DOI:

https://doi.org/10.12775/RT.2021.001

Słowa kluczowe

Samuel Bogumił Linde, Lipsk, Wiedeń, Słownik języka polskiego, Ossolineum, leksykografia

Abstrakt

Pochodzący z osiadłej w Toruniu szwedzkiej rodziny Samuel Bogumił Linde (1771-1847) jest znany przede wszystkim jako twórca sześciotomowego Słownika języka polskiego, opublikowanego po raz pierwszy w latach 1807-1814. Linde uczył się najpierw w Toruniu, następnie studiował od 1789 r.w Lipsku, szczególnie interesując się językoznawstwem, uzyskując z czasem stanowisko lektora języka polskiego na Uniwersytecie Lipskim. W czasie studiów, a także w efekcie kontaktów z polską emigracją polityczną po klęsce
w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 r., zrodziła się idea opracowania słownika języka polskiego. W zasadniczej części została ona zrealizowana podczas dziewięcioletniej pracy w Wiedniu w charakterze bibliotekarza w prywatnej bibliotece Józefa Maksymiliana Ossolińskiego (późniejszej Bibliotece Ossolineum). 

 

Biogram autora

Bogusław Dybaś - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Profesor, pracownik Instytutu Historii i Archiwistyki UMK oraz Instytutu Historii PAN. W latach 1996-2003 redaktor „Rocznika Toruńskiego”. W latach 2004-2014 i ponownie od 2021 r. redaktor czasopisma „Zapiski Historyczne”. W latach 2007-2019 dyrektor Stacji Naukowej PAN w Wiedniu. Obszary zainteresowań naukowych: historia nowożytna dawnej Rzeczypospolitej, kwestie polityczne i ustrojowe; historia dawnych Inflant i ich związków z polsko-litewską Rzecząpospolitą; historia Torunia;
historia wojskowa (w tym historia fortyfikacji i techniki wojennej); pamięć historyczna i miejsca pamięci. ORCID: 0000-0003-1216-3061

Bibliografia

Betlej A., Sibi, Deo, posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010.

Błażejewicz O., Samuel Bogumił Linde, bibliotekarz i bibliograf, Wrocław 1975.

Dygdała J., Urzędnicy miejscy Torunia. Spisy, cz. III: 1651-1793, Toruń 2002.

Hermann A., Nowak Z., Studia lipskie Samuela Bogumiła Lindego i jego starania o lektorat języka polskiego na Uniwersytecie Lipskim (1789-1792), Zapiski Historyczne, t. 34: 1969, z. 4, s. 37-51.

Hüttl-Hubert E., „Je me suis fixé en cette capitale, pour y servir ma patrie…”. Wiedeńskie lata hrabiego Józefa Maksymiliana z Tenczyna Ossolińskiego, [w:] Skarby historii Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich gościem Wiednia. Katalog wystawy, opr. M. Orzeł, Wrocław 2009, s. 37-55.

Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996.

Lewaszkiewicz T., Polnisch-Lektorate in Leipzig im 18. Jahrhundert, [w:] D. Scholze, E. Tomicka-Krumrey (Hg.), Mit Wort und Tat. Deutsch-PolnischerKultur- und Wissenschaftsdialog in Vergangenheit und Gegenwart, Leipzig 2001, s. 81-87.

Linde S. B., Autobiografia z 1823 roku, do druku przygotował i wstępem opatrzył M. Ptaszyk, Toruń 2000.

Linde S. B., Zdanie sprawy z całego ciągu pracy, [w:] Słownik języka polskiego, t. VI, Warszawa 1814, s. I-LXL.

Merian E., Die Bemühungen des polnischen Fürsten Józef Aleksander Jabłonowski um die Gründung seiner wissenschaftlichen Gesellschaft, [w:] D. Scholze, E. Tomicka-Krumrey (Hg.), Mit Wort und Tat. Deutsch-PolnischerKultur- und Wissenschaftsdialog in Vergangenheit und Gegenwart, Leipzig 2001, s. 23-36.

Michalski J., Linde Samuel Bogumił, krypt. X. Y. von Z (1771-1847), leksykograf, pedagog, bibliotekarz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 17, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972, s. 358-364.

Michalski J., Spór o koncepcję słownika Lindego, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, t. 2, Warszawa 1954, s. 521-563.

Ptaszyk M., Bibliografia prac Samuela Bogumiła Lindego, Toruń 1990.

Ptaszyk M., Kalendarz życia i twórczości Samuela Bogumiła Lindego, Wrocław 1992.

Ptaszyk M., Linde Samuel Bogumił (1771-1847), leksykograf, pedagog, bibliotekarz, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, red. K. Mikulski, t. 3, Toruń 2002, s. 137-140.

Ptaszyk M., Prospekty ‘Słownika polskiego wyrazów zadawnionych i teraz używanych’ Samuela Bogumiła Lindego z 1797 r., Ze skarbca kultury, z. 38, Wrocław 1983, s. 133-164.

Ptaszyk M., Samuel Bogumił Linde (1771-1847), [w:] Pisarze polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, t. 3, Warszawa 1996, s. 392-414.

Rösel H., Beiträge zur Geschichte der Slawistik an den Universitäten Halle und Leipzig im 18. und 19. Jahrhundert (=Annales Universitatis Saraviensis, Reihe: Philosophische Fakultät, Bd. 3), Heidelberg 1964.

Salmonowicz S., Casus Lindego. Z Torunia do panteonu polskiej kultury, [w:] idem, Szkice toruńskie z XVII-XVIII wieku, Toruń 1992, s. 159-188.

Salmonowicz S., Samuel Bogumił Linde (1771-1847), językoznawca, bibliograf i pedagog, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup,

Warszawa-Poznań-Toruń 1982, s. 153-160.

Samuel Bogumił Linde wybitny torunianin, opr. M. Targowski, Toruń 2021.

Scholze D., Tomicka-Krumrey E. (Hg.), Mit Wort und Tat. Deutsch-Polnischer

Kultur- und Wissenschaftsdialog in Vergangenheit und Gegenwart, Leipzig 2001.

Skarby historii Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich gościem Wiednia. Katalog wystawy, opr. M. Orzeł, Wrocław 2009.

Tomicka-Krumrey E., Józef Aleksander Jabłonowski – ein aufgeklärter Sarmate. Zur Persönlichkeit des Mäzens, [w:] D. Scholze, E. Tomicka-Krumrey (Hg.), Mit Wort und Tat. Deutsch-Polnischer Kultur- und Wissenschaftsdialog in Vergangenheit und Gegenwart, Leipzig 2001, s. 37-51.

Zbyszewski K., Niemcewicz od przodu i tyłu, Warszawa 1991.

Rocznik Toruński

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2022-06-01

Jak cytować

1.
DYBAŚ, Bogusław. Samuel Bogumił Linde w Lipsku i Wiedniu. Wokół genezy Słownika języka polskiego. Rocznik Toruński [online]. 1 czerwiec 2022, T. 48, nr 48, s. 7–27. [udostępniono 6.7.2025]. DOI 10.12775/RT.2021.001.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 48 Nr 48 (2021): Rocznik Toruński

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 629
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Samuel Bogumił Linde, Lipsk, Wiedeń, Słownik języka polskiego, Ossolineum, leksykografia
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa