Tertium comparationis w badaniach nad przekładem filmowym
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2020.012Słowa kluczowe
tertium comparationis, przekład filmowy, wersja lektorska, napisy, dubbingAbstrakt
Zagadnienie tertium comparationis (TerComp) od wielu lat absorbuje uwagę badaczy próbujących ustalić wspólną platformę odniesienia zarówno dla porównywanych elementów systemów językowych, jak i realizacji tych systemów w konkretnych aktach mowy (tekstach). W badaniach nad przekładem filmowym jako tekstem intersemiotycznym TerComp wymaga odrębnej uwagi. Punktem wyjścia w podjętych badaniach jest – przyjęte za A. Bogusławskim – założenie, że nadrzędnym TerComp jest konkretna sytuacja użycia znaków językowych. Na potrzeby badań nad przekładem filmowym sytuacja ta została doprecyzowana. Ustalono, że w warunkach przekładu filmowego należy uwzględnić sytuację dwojakiego typu: zewnętrzną, tj. sytuację komunikacyjną, w której funkcjonuje dzieło filmowe jako kompleksowy komunikat, z dominującą w niej pozycją nadawcy (nadawców), oraz sytuację wewnątrz filmu jako przekazu intersemiotycznego z dominującą rolą obrazu i wspomaganą – dźwięku.
Bibliografia
Elena, reż. A. Zwiagincew, 2011. Tekst polski: Krystyna Łozowska, TVP Kultura, 2017.
Metro, reż. A. Miegierdiczew, 2010. Tekst polski: Krystyna Łozowska, TVP Kultura, 2018.
Lewiatan, reż. A. Zwiagincew, 2014. Test polski: Piotr Kotowski, TVP Kultura, 2019.
Berezowski L., 2004, Skąd się biorą polskie tytuły amerykańskich filmów?, [w:] Przekładając nieprzekładalne II, W. Kubiński, O. Kubińska (red.), Gdańsk, s. 313–324.
Bogucki L., 2015, Metodologia badań w przekładzie audiowizualnym, [w:] Metodologie językoznawstwa. Od dialektologii do dialektyki, P. Stelmaszczyk (red.), Łódź, s. 74–96.
Bogusławski A., 1976, Problem tertium comparationis w porównaniu lingwistycznym, „Kwartalnik Neofilologiczny”, XXIII(3), s. 295–303.
Bogusławski A., 1997, Zagadnienie jednostek przekładowych, [w:] Współczesny język polski i rosyjski. Konfrontacja przekładowa, A. Bogusławski, J. Mędelska (red.), Warszawa, s. 7–22.
Bogusławski A., 2013, Podstawy konfrontatywnej lingwistyki przekładowej, Łask, „Rozumienie – Interpretacja – Przekład”, 10.
Bucher H. J., 2015, Rozumienie multimodalne lub recepcja jako interakcja. Teoretyczne i empiryczne podstawy systematycznej analizy multimodalności, [w:] Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, R. Opiłowski, J. Jarosz, P. Staniewski (red.), Wrocław–Dresden, s. 79–112.
Catford J., 1965, A linguistic theory of translation. An essay in applied linguistics. London.
Chaume F., 2004, Film studies and translation studies. Two disciplines at stake in audiovisual translation, „Meta. Translator’s Journal”, 49(1), s. 12–24.
Chaume F., 2014, Synchronisation in dubbing. A translational approach, [w:] Topics in audiovisual translation, P. Orero (red.), Amsterdam, s. 35–52.
Chlebda W., 2011, Ekwiwalencja a ekwiwalenty: między słownikiem a tekstami, [w:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, W. Chlebda (red.), Opole, s. 21–43.
Egan T., 2013, Tertia comparationis in multilingual corpora, [w:] Advences in corpus-based contrastive linguistics. Studies in honour of Stig Johansson, K. Aijmer, B Altenberg (red.), Amsterdam, „Studies in Corpus Linguistics”, 54, s. 7–24.
Garcarz M., 2007. Przekład slangu w filmie. Telewizyjne przekłady filmów amerykańskich na język polski, Kraków.
Goleta A., 2018, Adaptatsiya kak strategiya perevoda v dublirovanii fil’ma (na primere russkoyazychnoy i pol’skoyazychnoy versiy fil’ma ≪Shrek≫) [Адаптация как стратегия перевода в дублировании фильма (на примере русскоязычной и польскоязычной версий фильма ≪Шрек≫], niepubl. praca magisterska.
Gottlieb H., 1998, Subtitling, [w:] Routlegde encyclopedia of translation studies, M. Baker (red.), London–New York, s. 244–248.
Hendrykowski M., 1982, Słowo w filmie. Historia, teoria, interpretacja, Warszawa.
Hendrykowski M., 2018, Drugie spojrzenie. Analizy i interpretacje, Poznań.
Krzeszowski T. P., 1984, Tertium comparationis, [w:] Contrastive linguistics. Prospects and problems, J. Fisiak (red.), Berlin, s. 301–312.
Krzeszowski T. P., 1990, Contrasiting languages. The scope of contrastive linguistics. Berlin–New York.
Lewandowska-Tomaszczyk B. 1999, A cognitive-interactional model of cross-linguistic analysis. New perspectives on ‘tertium comparationis’ and the concept of equivalence, [w:] Cognitive perspectives on language, B. Lewandowska-Tomaszczyk (red.), Frankfurt am Main, s. 53–76.
Lewandowska-Tomaszczyk B. (red.), 2005, Podstawy językoznawstwa korpusowego, Łódź.
Maćkiewicz J., 2017, Badanie mediów multimodalnych – multimodalne badanie mediów, „Studia Medioznawcze”, 2, s. 33–42.
Mocarz-Kleindienst M., 2018, Tytuły filmów oskarowych w wielojęzycznym przekładzie, „Acta Polono-Ruthenica”, XXIII(2), s. 75–84.
Nord Ch., 1993, Einführung in das funktionale Übersetzen. Am Beispiel von Titeln und Überschriften, Tübingen–Basel.
Piotrowski T., 2011a, Ekwiwalencja w słownikach dwujęzycznych, [w:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, W. Chlebda (red.), Opole, s. 45–69.
Piotrowski T., 2011b, Tertium comparationis w przekładoznawstwie, [w:] Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, P. Stalmaszczyk (red.), Łódź, s. 175–191.
Szarkowska A., 2009, Przekład audiowizualny w Polsce – perspektywy i wyzwania, „Przekładaniec”, 20, s. 8–25.
Tamyo A., 2017, Signifying codes of audiovisual products. Implications in subtitling for the D/deaf and the hard of hearing, „inTRalinea”, numer specjalny: Building bridges between film studies and translation studies, http://www.intralinea.org/specials/article/2249 (dostęp: 26.04.2020).
Tomaszkiewicz T., 2006, Przekład audiowizualny. Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 875
Liczba cytowań: 0
