Polskie quasi-narzędniki w przekładzie w świetle uniwersaliów przekładowych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2020.011Słowa kluczowe
przekład, uniwersalia przekładowe, quasi-narzędnikAbstrakt
Celem analiz jest weryfikacja hipotezy mówiącej o istnieniu różnic między tekstami oryginalnymi a tłumaczonymi w tym samym języku. Na podstawie bidyrekcjonalnego korpusu równoległego charakteryzowane są typy niemieckich odpowiedników przekładowych polskiej konstrukcji quasi-narzędnikowej (typu donośnym głosem, spokojnym tonem). Porównanie decyzji podejmowanych przez tłumaczy przekładających z polskiego i na polski pozwoliło na wskazanie pewnych prawidłowości przekładu, mianowicie zaobserwowano, że stosują oni głównie rozwiązania standardowe. Analizy translatologiczne ukazały też preferencję konstrukcji quasi-narzędnikowej do pełnienia funkcji predykatu sekundarnego.
Bibliografia
AS/T/O: A. Stasiuk, Taksim, Wołowiec 2009.
AS/T/T: A. Stasiuk, Hinter der Blechwand, tłum. R. Schmidgall, Berlin 2013.
ChL/V/O: Ch. Link, Der Verehrer, München 2011 (1998).
ChL/V/T: Ch. Link, Wielbiciel, tłum. D. Kuczyńska-Szymala, Katowice 2014.
DR/K/O: D. Rettinger, Klasa, Kraków 2014.
DR/K/T: D. Rettinger, Die Klasse, tłum. M. Kijowska, Wien 2017.
EH/DM/O: E. Herrmann, Das Dorf der Morder, München 2014 (2013).
EH/DM/T: E. Herrmann, Wioska morderców, tłum. W. Łygaś, Warszawa 2016.
EH/SG/O: E. Herrmann, Der Schneeganger, München 2016 (2015).
EH/SG/T: E. Herrmann, Śnieżny wędrowiec, tłum. W. Łygaś, Warszawa 2016.
KG/ASGG/O: K. Gier, Auf der anderen Seite ist das Gras viel grüner, Köln 2013 (2011).
KG/ASGG/T: K. Gier, Powtórka z miłości, tłum. U. Pawlik, Katowice 2015.
MC/21:37/O: M. Czubaj, 21:37, Warszawa 2012 (2008).
MC/21:37/T: M. Czubaj, 21:37, tłum. L. Palmes, Münster–Berlin 2013.
MK/GM/O: M. Krajewski, Głowa Minotaura, Warszawa 2012 (2009).
MK/GM/T: M. Krajewski, Finsternis in Breslau, tłum. P. Schulz, Berlin 2013.
MK/SB/O: M. Krajewski, Śmierć w Breslau, Kraków 2010 (1999).
MK/SB/T: M. Krajewski, Tod in Breslau, tłum. D. Daume, München 2011.
MN/RK/O: M. Nurowska, Rosyjski kochanek, Warszawa b.d. (1996).
MN/RK/T: M. Nurowska, Der russische Geliebte, tłum. K. Wolff, Frankfurt am Main 2010.
MS/LL/O: M. Suter, Lila, Lila, Zurich 2005 (2004).
MS/LL/T: M. Suter, Lila, Lila, tłum. B. Niedźwiedzka, Warszawa 2009.
MS/PF/O: M. Suter, Ein perfekter Freund, Zürich 2003 (2002).
MS/PF/T: M. Suter, Przyjaciel doskonały, tłum. M. Przybyłowska, Warszawa 2010.
NN/LT/O: N. Neuhaus, Die Lebenden und die Toten, Berlin 2015 (2014).
NN/LT/T: N. Neuhaus, Żywi i umarli, tłum. A. i M. Urbanowie, Poznań 2015.
NN/SMS/O: N. Neuhaus, Schneewittchen muss sterben, Berlin 2015 (2010).
NN/SMS/T: N. Neuhaus, Śnieżka musi umrzeć, tłum. A. i M. Urbanowie, Poznań 2013.
ST/D/O: S. Twardoch, Drach, Kraków 2017 (2014).
ST/D/T: S. Twardoch, Drach, tłum. O. Kuhl, Berlin 2016.
WD/KS/O: W. Dorn, Kalte Stille, München 2014 (2010).
WD/KS/T: W. Dorn, Koszmarna cisza, tłum. B. Niedźwiecka, Katowice 2015.
Baker M., 1993, Corpus linguistics and translation studies. Implications and applications, [w:] Text and technology. In honour of John Sinclair, M. Baker, G. Francis, E. Tognini-Bonelli (red.), Amsterdam, s. 233‒250.
Baker M., 1995, Corpora in translation studies. An overview and some suggestions for future research, „Target”, 2(7), s. 223‒243.
Baker M., 1996, Corpus-based translation studies. The challenges that lie ahead, [w:] Terminology, LSP and translation. Studies in language engineering in honour of Juan C. Sager, H. Somers (red.), Amsterdam‒Philadelphia, s. 175‒186.
Bernardini S., Zanettin F., 2004, When is a universal not an universal? Some limits of current corpus-based methodologies for the investigation of translation universals, [w:] Translation universals. Do they exist?, P. Kujamaki, A. Mauranen (red.), Amsterdam, s. 51‒62.
Biel Ł., 2015, Translatoryka korpusowa, „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu”, 10, s. 15‒40.
Bogusławski A., 2005, O operacjach przysłówkowych, [w:] Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, M. Grochowski (red.), Toruń, s. 15–44.
Bralewski D., 2012, Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych, Łask.
Chesterman A., 2004, Contrastive textlinguistics and translation universals, [w:] Contrastive analysis in language. Identifying linguistic units of comparison, D. Willems i in. (red.), Hampshire–New York, s. 213‒229.
Chlebda W., 2013, Korpusologia użytkowa dla początkujących i zaawansowanych, [w:] Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, W. Chlebda (red.), Opole, s. 7‒15.
Data-Bukowska E., 2016, Eksplicytacja w nieprofesjonalnym przekładzie szwedzko-polskim. Perspektywa kognitywna, Kraków.
Eroms H.-W., 1976, Zu deutschen Präpositionalphrasen mit mit, „Sprachwissenschaft”, 1, s. 223–240.
Frankowska M., 1982, Grupy imienne z determinatorem koniecznym w języku polskim, Warszawa–Poznań–Toruń.
Frawley W., [1984] 2000, Prolegomenon to the theory of translation, [w:] The translation studies reader, L. Venuti (red.), London, s. 250‒263.
Gellerstam M., 1986, Translationese in Swedish novels translated from English, [w:] Translation studies in Scandinavia, L. Wollin, H. Landquist (red.), Lund, s. 88‒95.
Grabowski Ł., 2011, Korpusy dwu- i wielojęzyczne w służbie tłumacza, leksykografa i badacza: poszukiwanie ekwiwalentów przekładowych w świetle hipotez dotyczących istnienia uniwersaliów tłumaczeniowych, [w:] Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, W. Chlebda (red.), Opole, s. 89‒112.
Grabowski Ł., 2015, Corpora and descriptive translation studies, [w:] Ways to translation, Ł. Bogucki, S. Goźdź-Roszkowski, P. Stalmaszczyk (red.), Łódź‒Kraków, s. 161‒187.
Heliasz-Nowosielska C., 2016, Co słychać w głosie? Metapragmatyczne relacje z działań wokalnych, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 62–74.
Himmelmann N. P., Schultze-Berndt E. F., 2006, Issues in the syntax and semantics of participant-oriented adjuncts. An introduction, [w:] Secondary predication and adverbial modification. The typology of depictives, N. P. Himmelmann, E. F. Schultze-Berndt (red.), Oxford, s. 1–67.
Himmelmann N. P., Schultze-Berndt, E. F. (red.), 2006, Secondary predication and adverbial modification. The typology of depictives, Oxford.
House J., 2016, Translation as communication across languages and cultures, London–New York.
Kaibao H., 2016, Introducing corpus-based translation studies, Shanghai–Berlin‒Heidelberg.
Kempf Z., 1978, Próba teorii przypadków, cz. 1, Opole.
Kubaszczyk J., 2007, Wizja świata, gramatyka i przekładalność, na przykładzie specyficznego użycia narzędnika w Ferdydurke Witolda Gombrowicza, [w:] Językowy obraz świata w oryginale i przekładzie, A. Szczęsny, K. Hejwowski (red.), Siedlce, s. 159–171.
Kubicka E., 2016, Deutsche sekundäre Pradikate in polnischen Übersetzungen, [w:] Beitrage der Europäischen Slavistischen Linguistik (POLYSLAV), Bd. 19, E. Gutierrez Rubio, E. Kislova, E. Kubicka (red.), Wiesbaden, s. 155–164.
Laviosa-Braithwaite S., 1998, Universals of translation, [w:] Routledge encyclopedia of translation, M. Baker, K. Malmkjaer (red.), London–New York, s. 288‒291.
Lewicki R., 1986, Przekład wobec zjawisk ponadstandardowych. Na materiale polskich przekładów współczesnej prozy rosyjskiej, Lublin.
Lewicki R., 2017, Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin.
Łaziński M., 2014, Praktyczny przewodnik po korpusach równoległych. Wiadomości wstępne. Korpus ParaSol i Korpus polsko-rosyjski UW, [w:] Praktyczny przewodnik po korpusach języków słowiańskich, M. Hebal-Jezierska (red.), Warszawa, s. 198‒206.
Łoś J., 1904, Funkcye narzędnika w języku polskim, Kraków.
Mauranen A., 2004, Corpora, universals and interference, [w:] Translation universals. Do they exist?, P. Kujamaki, A. Mauranen (red.), Amsterdam, s. 65‒82.
McEnery T., Xiao R., 2007, Parallel and comparable corpora – the state of play, [w:] Corpus-based perspectives in linguistics, Y. Kawaguchi i in. (red.), Tokyo, s. 131‒135.
Meger A., Woźniak M., von Waldenfels R., 2016, Jak stworzyć korpus równoległy „dla wszystkich”? O pracy nad Polsko-Niemieckim i Niemiecko-Polskim Korpusem Równoległym, [w:] Polskojęzyczne korpusy równoległe. Polish-language Parallel Corpora, E. Gruszczyńska, A. Leńko-Szymańska (red.), Warszawa, s. 97‒117.
Nida E. A., 1959, Principles of translation as exemplified by Bible translating, [w:] On translation, R. A. Brower (red.), Harvard, s. 11–31.
Renz M., Hentschel G., 2008, „Transparente” partizipantenbezogene Adverbien im Polnischen und Russischen?, „Zeitschrift für Slawistik”, 53, s. 375‒393.
Schäffner C., Adab B., 2001, The idea of the hybrid texts and translation. Contact as conflict, „Across Languages and Cultures”, 2, s. 167‒180.
Schröder J., 1981, Zum Vergleich des semantischen Instrumentalis im Polnischen und Deutschen, „Linguistische Arbeitsberichte”, 29, s. 15–20.
Sinielnikoff R., 1960, Narzędnik tautologiczny w poezji Juliana Tuwima, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 193–207.
Sinner C., 2017, Sprachvergleich auf der Grundlage von Übersetzungen?, [w:] Sprachvergleich und Übersetzung. Die romanischen Sprachen im Kontrast zum Deutschen. Romanistisches Kolloquium XXIX, W. Dahmen i in. (red.), Tübingen, s. 3‒27.
Spraul H., 1990, Konfrontative Grammatik und Übersetzen. Zum Problem der Analyseebenen beim Sprachvergleich Deutsch‒Russisch, [w:] Übersetzungswissenschaft. Ergebnisse und Perspektiven. Festschrift für Wolfram Wills zum 65. Geburtstag, R. Arntz, G. Thome (red.), Tübingen, s. 405‒415.
Tabakowska E., [1991] 2015, Przekład i obrazowanie, [w:] E. Tabakowska, Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie, P. de Bończa Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków 2015, s. 21–32.
Tabakowska E., [1995] 2015, Językoznawstwo kognitywne w teorii i praktyce przekładu: oleodruk i symfonia na dwa fortepiany, tłum. A. Pokojska, [w:] E. Tabakowska, Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie, P. de Bończa Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków 2015, s. 33–62.
Tirkkonen-Condit S., 2002, Translationese – a myth or an empirical fact? A study into the linguistic identifiability of translated language, „Target”, 14(2), s. 207–220.
Toury G., 1979, Interlanguage and its manifestations in translation, „Meta”, 24(2), s. 223–231.
Toury G., 1980, In search of a theory of translation, Tel Aviv.
Trosborg A., 1997, Text typology. Register, genre and text type, [w:] Text typology and translation, A. Trosborg (red.), Amsterdam, s. 3‒24.
Vanderauwera R., 1985, Dutch novels translated into English. The transformation of a „minority” literature, Amsterdam.
Venuti L., 1995, The translator’s invisibility. A history of translation, London.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 752
Liczba cytowań: 0
