Źródła niepowodzeń na egzaminie na tłumacza przysięgłego z perspektywy egzaminatora

Abstrakt

Wynosząca znacznie poniżej 50 procent zdawalność na egzaminie na tłumacza przysięgłego rodzi pytania o przyczyny niepowodzeń ponad połowy kandydatów. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na te pytania, biorąc pod uwagę takie czynniki, jak poziom przygotowania zdających, system kształcenia tłumaczy, sposób przeprowadzania części pisemnej i ustnej, dobór tekstów egzaminacyjnych, subiektywizm oceny, specyfikacja tłumaczeniowa, presja czasu oraz zakres materiału i wymaganej terminologii specjalistycznej. W konkluzji stwierdzono, że niepowodzenia na egzaminie na tłumacza przysięgłego można wiązać z pięcioma elementami: zdającymi, systemem kształcenia, formą i wymogami egzaminu oraz praktyką jego przeprowadzania, oceniającymi, a także działalnością informacyjną instytucji egzaminującej, przy czym kluczową rolę odgrywa tutaj niewystarczające przygotowanie kandydatów w zakresie umiejętności językowych w odniesieniu zarówno do języka ojczystego, jak i obcego, wiedzy na temat systemu prawa polskiego i systemu prawa kraju lub krajów języka obcego, znajomości terminologii specjalistycznej, technik i strategii przekładu oraz zasad sporządzania tłumaczeń poświadczonych. Sukcesowi egzaminacyjnemu nie sprzyja także system kształcenia licencjackiego i magisterskiego, który jest nieefektywny z punktu widzenia omawianego egzaminu. Źródeł niepowodzeń można się również doszukiwać w formie, wymogach i sposobie przeprowadzania egzaminu, gdyż ustalony przez ministra sprawiedliwości próg zaliczenia jest dość wysoki, zarówno w części pisemnej, jak i ustnej sytuacja odbiega od typowej dla pracy tłumacza przysięgłego, zakres materiału do egzaminu i niezbędnej terminologii jest zaś niezwykle rozległy. Pewną rolę w niepowodzeniach odgrywa ponadto nieunikniona arbitralność decyzji egzaminatorów w przypadku błędów względnych/niebinarnych, ponieważ brak jednoznacznych kryteriów nieuchronnie prowadzi do uznaniowości. Wreszcie niedostatki w działalności informacyjnej instytucji egzaminującej mogą przyczyniać się do niepowodzeń zdających.