Ugoda biskupa przemyskiego Macieja z miejscową szlachtą w sprawie dziesięcin z ostatniego dziesięciolecia XIV wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2020.04Słowa kluczowe
Władysław Jagiełło, biskup przemyski Maciej, diecezja przemyska, szlachta, dziesięcinyAbstrakt
Na początku lat 90. XIV w. po nominacji na biskupstwo przemyskie Macieja, dotychczasowego kanclerza królowej Jadwigi, doszło do konfliktu z miejscową szlachtą na tle świadczeń dziesięcinnych. Nowy biskup powoływał się na otrzymane od papieża prawo pobierania dziesięciny snopowej, tymczasem od czasów Kazimierza Wielkiego na terenach Rusi Czerwonej stosowano dziesięcinę pieniężną i to w znacznie niższym wymiarze niż w pozostałych częściach monarchii. Do ugody doszło dopiero za pośrednictwem króla Władysława najpewniej latem 1394 r. Mimo to, część szlachty nadal sprzeciwiała się wprowadzeniu nowych wyższych stawek. Groźba przysądzenia realnych, snopowych dziesięcin spowodowała zakończenie konfliktu, którego ostatnim akordem było potwierdzenie w 1406 r. przez biskupa przemyskiego pobierania dziesięciny w pieniądzu oraz swobodnego charakteru dziesięciny z łanów folwarcznych.
Bibliografia
Abraham W., O powstaniu dziesięciny swobodnej. Studium z dziejów prawa kościelnego w Polsce, Biblioteka Warszawska 1891, t. IV.
Abraham W., Początki arcybiskupstwa łacińskiego we Lwowie, Lwów 1909.
Abraham W., Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, t. I, Lwów 1904.
Blajer W., Czy wieś Langyn Aw to rzeczywiście dzisiejsza Handzlówka koło Lańcuta? Uwagi o publikacji zatytułowanej „Przywilej lokacyjny wsi Handzlówki z 23 listopada 1381 roku”, Rocznik Historyczno-Archiwalny 19, 2008.
Dybek E., Lokacje na prawie niemieckim w ziemi przemyskiej w latach 1345-1434, Lublin 2004.
Fastnacht A., Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, cz. 1-3, Brzozów 1991 – Kraków 2002.
Federkiewicz J., Kapituła przemyska obrządku łacińskiego. Reprint z Kroniki Diecezji Przemyskiej z lat 1909-1913, Przemyśl 2013.
Gąsiorowski A., Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, wyd. 2, Warszawa 2015.
Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
Helcel A.Z., Badania w przedmiocie historyi dziesięcin kościelnych w Polsce, szczególniej pod względem tak zwanej dziesięciny swobodnej i dziesięciny oddawanej w gonitwę, Biblioteka Warszawska 1863, t. III.
Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, t. II, Poznań 1946.
Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, wyd. 2, Kraków 2007.
Kętrzyński S., Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, wyd. 2, Poznań 2008.
Klebowicz G., Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVI wieku, Lublin 2013.
Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej Polski w XV wieku, cz. I-II, Poznań 1972-1979.
Kurtyka J., Odrodzone królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, Kraków 2001.
Ludat H., Das Lebuser Stiftsregister von 1405, Wiesbaden 1965.
Paszkiewicz H., Polityka ruska Kazimierza Wielkiego, Warszawa 1925.
Pawłowski F., Premislia sacra sive series et gesta episcoporum r. L. Premisliensium, Cracoviae 1869.
Schmidt H.F., Die Entstehung des kirchlichen Zehntrechts auf slavischem Boden, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, t. II, Lwów 1931.
Silnicki T., Dzieje i ustrój Kościoła katolickiego na Śląsku do końca w. XIV, wyd. 2, Warszawa 1953.
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. IV, z. 2, Kraków 2009.
Strzelecka A., Maciej (zm. 1420), kanclerz królowej, biskup przemyski, w: Polski słownik biograficzny, t. XIX (1974).
Sułkowska-Kurasiowa I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977.
Trajdos T.M., Kapituła katedry przemyskiej i kuria biskupia w czasach Władysława Jagiełły, Przegląd Historyczny 88, 1997, z. 3-4.
Trajdos T.M., Kościół katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434), t. I, Warszawa 1983.
Trajdos T.M., Miechowici na ziemi przemyskiej za panowania Władysława II Jagiełły, Folia Historica Cracoviensia 4-5, 1997-1998.
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Wiesiołowski J., Episkopat polski XV w jako grupa społeczna, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. IV, Warszawa 1990.
Wolski M., Dwór w Hawłowicach Górnych i jego właściciele (XV-XXI w.), w: Renesansowy dwór (lamus) w Hawłowicach Górnych. Historia, aspekty artystyczne i konserwatorskie, Kraków 2008.
Wolski M., Spór przemyskiej kapituły katedralnej ze szlachtą o dziesięcinę biskupią w drugiej połowie XVI wieku, Roczniki Historyczne 84, 2018.
Wroniszewski J., Szlachta ziemi sandomierskiej. Zagadnienia społeczne i gospodarcze, Poznań-Wrocław 2001.
Wyszyński M., Ze studiów nad historią dziesięciny w Polsce średniowiecznej, t. I, Lwów 1929.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 455
Liczba cytowań: 0
