Błędy krawca Stanisława. Przyczynek do badań nad działalnością antyheretycką Stanisława ze Skarbimierza
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2018.05Słowa kluczowe
Stanisław ze Skarbimierza, husytyzm, wiklefizm, proces inkwizycyjny, inkwizycja biskupia, kaznodziejstwoAbstrakt
Artykuł dotyczy procesu prowadzonego przez Stanisława ze Skarbimierza przeciwko krawcowi Stanisławowi z powodu głoszenia przez niego nauk sprzecznych z doktryną Kościoła w kwestii ważności modlitw wstawienniczych za zmarłych, kultu obrazów świętych i słuszności potępienia Jana Husa przez sobór w Konstancji. Źródła ukazują ostatni etap procesu, zakończonego aktem rekoncyliacji i rewokacji błędów przez skruszonego heretyka. Teksty stanowią ważne świadectwo dokumentujące działania tzw. inkwizycji biskupiej w diecezji krakowskiej ok. 1420 r.
The paper is concerned with the process directed by Stanislaus of Skarbimierz against tailor Stanislaus, who propagated views antithetic to the doctrine of the Church concerning the effectiveness of prayers for the dead, undermining the practice of worshipping holy images and the legitimacy of the denunciation of Jan Hus by the Council of Constance. The sources reflect the final stage of the process, completed with the act of reconciliation and revocation of his errors by the repentant heretic. The texts are important evidence documenting the activities of the so-called episcopal inquisition in the diocese of Cracow about 1420.
Bibliografia
Bartoš F. M., Veliké dílo protihusitské polemiky, Jihočeský sborník historický 13, 1940.
Birkenmajer A., Sprawa magistra Henryka Czecha, Collectanea Theologica 17, 1936.
Bracha K., „Cristus in siner jogent vnd kintheit gewundert hart”. IX-ty punkt oskarżenia brata Wernera z Firedbergu w procesie z 1405 r., w: Inkwizycja papieska w Europie Środkowo-Wschodniej, Kraków 2010.
Bylina S., Husyckie spory o czyściec, w: tenże, Hussitica. Studia, Warszawa 2007.
Bylina S., Na skraju lewicy husyckiej, Warszawa 2005.
Chmielowska B., Stanislas de Skarbimierz – le premier recteur de l’Université de Cracovie après le renouveau de celle-ci, Mediaevalia Philosophica Polonorum 24, 1979.
Chmielowska B., Ars praedicandi Stanisława ze Skarbimierza, w: Retoryka w XV stuleciu. Studia nad tradycjami, teorią i praktyką retoryki piętnastowiecznej, Wrocław 1988.
Gałuszka T., Donos na kaznodzieję. Studium historyczne i edycja tekstu listu denuncjacyjnego Stanisława ze Skarbimierza i akt sprawy dominikanina Mikołaja z Brześcia z około 1421 roku, Roczniki Historyczne 83, 2017.
Gilson É., Michel Menot et la technique du sermon médiéval, Revue d’Histoire Franciscaine 2, 1925.
Grygiel J., Zygmunt Korybutowicz. Litewski książę w husyckich Czechach (ok. 1395 – wrzesień 1435), Kraków 2016.
Kałuża Z., À propos de quelques textes anti-Hussites polonais du premier quart du XVe siècle, Mediaevalia Philosophica Polonorum 34, 2001.
Knapek E., Akta oficjalatu i wikariatu generalnego krakowskiego do połowy XVI wieku, Kraków 2010.
Kowalczyk M., Krakowskie mowy uniwersyteckie z pierwszej połowy XV wieku, Wrocław 1970.
Kowalczyk M., Przyczynki do biografii Henryka Czecha i Marcina Króla z Żurawicy, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 21, 1971, nr 1/2, przedruk w: tejże, Colligite fragmenta ne pereant. Studia z dziejów Uniwersytetu Krakowskiego w średniowieczu, Kraków 2010 (Historia et monumenta Universitatis Jagellonicae 1).
Kras P., Ad abolendam diversarum haeresium pravitatem. System inkwizycyjny w średniowiecznej Europie, Lublin 2006.
Kras P., Droga mistrza Jana Husa do Konstancji, w: Ambona. Teksty o kulturze średniowiecza ofiarowane Stanisławowi Bylinie, Warszawa 2016.
Kras P., Husyci w piętnastowiecznej Polsce, Lublin 1998.
Kras P., Jak czytać protokoły inkwizycyjne? Sprawy husyckie w „Acta episcopalia” biskupa poznańskiego Andrzeja Bnińskiego. Uwagi wstępne, w: Kultura pisma w średniowieczu: znane problemy – nowe metody, Lublin 2013.
Kras P., O biskupich inkwizytorach w Polsce i w Czechach. Przyczynek do dyskusji, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej, Warszawa-Poznań 2015.
Kras P., Pastor bonus et lupi rapaces. The Polemic Against Hussite Doctrine in the Writings of Stanisław of Skarbimierz, w: Česko-polské kazatelské vztahy ve středověku, Praha 2016 (Colloquia mediaevalia Pragensia 16).
Kras P., „Revocatio errorum i reconciliatio”. Ryty powrotu heretyka do Kościoła, w: Rituály, ceremonie a festivity ve střední Evropě 14. a 15. století, Praha 2009 (Colloquia mediaevalia Pragensia 12).
Markowski M., Stanowisko Uniwersytetu Krakowskiego wobec petycji husyckiej z 1421 r., Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej 4, 1965.
Mikulka J., Polské země a herese w době před reformací, Praha 1969.
Nowacki J., Biskup poznański Andrzej Bniński w walce z husytami Zbąszynia. Nieznane karty z procesów husyckich roku 1439, Roczniki Historyczne 10, 1934.
Nowacki J., Synody diecezji poznańskiej w latach 1252-1738, Poznań 2004.
Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384-1434), Kraków 2004.
Potkowski E., Stereotyp heretyka-innowiercy w piśmiennictwie kaznodziejskim, w: Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza, Wrocław 1978.
Regiewicz A., Wizerunek heretyka w średniowiecznym piśmiennictwie polskim, Katowice 2002.
Stickler A. M., Historia iuris canonici Latini. Institutiones academicae, t. I: Historia fontium, Zürich 1974.
Szelińska W., Biblioteki profesorów Uniwersytetu Krakowskiego w XV i początkach XVI wieku, Wrocław 1966.
Szelińska W., Dwa testamenty Jana z Dąbrówki. Z dziejów życia umysłowego Uniwersytetu Krakowskiego w połowie XV wieku, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, seria A, 5, 1962.
Šmahel F., Husitská revoluce, t. II-III, Praha 1993.
Wielgus S., „Consilia” de Stanislas de Scarbimiria conte l’astrologue Henri Bohemus (Edition critique), Studia Mediewistyczne 25, 1988.
Włodek Z., Stanislas de Skalbimierz, un court traité contre les hussites sur la vision spirituelle. Introduction et texte, w: Chemins de la pensée médiévale. Études offerts à Zénon Kaluza, Turnhout 2002 (Textes et Études du Moyen Âge 20), przedruk w: tejże, Z dziejów filozofii i teologii na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku. Sylwetki, teksty, studia, Kraków 2011 (Historia et monumenta Universitatis Jagellonicae 2).
Włodek Z., Stanisław ze Skarbimierza i utrakwizm husycki, Przegląd Tomistyczny 9, 2003.
Wolny K., Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. „kazaniami gnieźnieńskimi”, w: Średniowiecze. Studia o kulturze, t. I, Warszawa 1961.
Wójcik D., Zega W., Stanisława ze Skarbimierza kazanie uniwersyteckie „Nihil tuleritis in via”, Przegląd Tomistyczny 14, 2008.
Wójcik-Zega D., Zega W., Stanisława ze Skarbimierza mowa rekomendacyjna „Ecce odo filii mei” na licencjat Macieja z Koła, Przegląd Tomistyczny 17, 2011.
Zawadzki R. M., Spuścizna pisarska Stanisława ze Skarbimierza. Studium źródłoznawcze, Kraków 1979.
Zawadzki R. M., Stanisław ze Skarbimierza, w: Polski słownik biograficzny, t. XLII (20032004).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 409
Liczba cytowań: 0