Herby na gotyckiej chrzcielnicy z katedry w Poznaniu
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2016.08Słowa kluczowe
heraldyka, herby rycerskie, polichromia gotycka, gotycka chrzcielnica metalowa, katedra poznańska, biskup poznański Andrzej z BninaAbstrakt
Die Wappen auf dem Taufbecken der Domkirche zu Posen
Zusammenfassung
In der Posener Domkirche St. Peter und Paul hat sich ein gotisches Taufbecken aus Metall erhalten, auf dem im Frühjahr 2016 Polychromiereste mit fragmentarisch erhaltenen vier Wappen entdeckt wurden. Die auf uns gekommenen archivalischen Erwähnungen lassen die Entstehung des Objekts auf die Zeit vor dem 30. April 1447 datieren. Auf dem Deckel des Taufbeckens sind höchstwahrscheinlich die Wappen folgender Geschlechter zu sehen: Łodzia – Nałęcz – Awdaniec – Leliwa (das erste und das letzte Wappen sind sehr schlecht erhalten, weshalb ihre Identifizierung nur hypothetisch ist). Die Wappen stellen die Ahnenprobe des Posener Bischofs Andreas von Bnin (um 1396/1397–1479) dar, die bereits von seiner Bronzegrabplatte aus dem Posener Dom bekannt ist. Das Posener Taufbecken ist älter als das Gnesener, das 1448 gestiftet wurde. Es entstand zwischen 1435 (als Andreas Posener Domherr wurde) und 1447 (als das Taufbecken zuerst erwähnt wird). Seine Entstehung kann vorsichtig auf die Jahre 1439-1447 eingegrenzt werden, da es wohl wahrscheinlicher ist, das Andreas von Bnin das Objekt erst nach der Übernahme des Bistums Posen gestiftet hat.
Coats-of-arms on the gothic baptismal font in the Poznań Cathedral
Abstract
In the Poznań Cathdral of St. Apostles Peter and Paul there is a gothic metal baptismal font, on which remains of colour polychromy with fragments of four coats-of-arms were found in the spring of 2016. Some written sources allow to date the object to before 30 April 1447. On its cover there are most probably the arms of the knightly clans: Łodzia – Nałęcz – Awdaniec – Leliwa (the first and last of these are hardly visible so their identification is only hypothetical). The coats-of-arms display the ancestry of Andrzej of Bnin, bishop of Poznań, of the Łodzia clan (b. circa 1396/1397, d. 1479), known also from his bronze tomb slate, preserved in the Poznań Cathedral. The Poznań font is older than that of Gniezno, produced in 1448. It was made between 1435 (when Andrzej became a canon of Poznań) and 1447 (when it was first mentioned in sources). The dating may be cautiously narrowed to the years 1439-1447, as the object was most probably ordered by Andrzej of Bnin after he became the bishop of Poznań.
Bibliografia
Brzeziński W., Koligacje Bnińskich herbu Łodzia w późnym średniowieczu, Roczniki Historyczne 73, 2007.
Brzeziński W., Koligacje małżeńskie możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XIV wieku i pierwszej połowie XV wieku, Wrocław 2012.
Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012.
Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959.
Górczak Z., Rozwój majątków możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XV wieku i początkach XVI wieku, Poznań 2007.
Jarzewicz J., Karłowska-Kamzowa A., Trelińska B., Gotyckie spiżowe płyty nagrobne w Polsce. Studia o formie i treściach ideowych, Poznań 1997.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa, t. VII, cz. 1, red. E. Linette, Z. Kurzawa Warszawa 1983.
Kohte J., Die Kunstdenkmäler des Stadtkreises Posen (Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. II), Berlin 1896.
Krzyżaniakowa J., Bniński Andrzej, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
Kuczyńska J., Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, Katalog, Lublin 1984.
Mrozowski P., O sztuce i stylizacji heraldycznej w Polsce XIV-XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowa seria 1 (12), 1993.
Mrozowski P., Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994.
Nawrocki S., Przewodnik po katedrze poznańskiej, Poznań 1930.
Nowacki J., Bniński Andrzej, w: Polski słownik biograficzny, t. II, Kraków 1936.
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I-II, Poznań 1959-1964.
Paluszkiewicz M., Katedra poznańska i jej zabytki, Poznań 1938.
Piekosiński F., Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899.
Skibiński E., Stróżyk P., Inskrypcja na średniowiecznej chrzcielnicy w katedrze w Gnieźnie, Studia Epigraficzne 4, 2011.
Stróżyk P., Barwne herby na średniowiecznej chrzcielnicy z katedry w Gnieźnie, Roczniki Historyczne 74, 2008.
Stróżyk P., O potrzebie i możliwościach badań nad herbami złożonymi. Uwagi na przykładzie ikonograficznych źródeł heraldycznych z Wielkopolski, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, Wrocław 2004 (Acta Universitatis Wratislaviensis, Historia CLXX).
Szymański J., Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
Szymański J., rec. z pracy J. Kuczyńskiej, Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce, Studia Źródłoznawcze 32-33, 1990.
Śliwiński B., Zagadkowy herb z kościoła w Bolechowicach koło Krakowa, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowa seria 2 (13), 1995.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 513
Liczba cytowań: 0