Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2016.03Słowa kluczowe
kancelaria miejska, kościół parafialny, lokacja, miasto, pieczęć miejska, prawo magdeburskie, samorząd komunalnyAbstrakt
Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Lokationsstadt Sandomir im 13.-14. Jahrhundert
Zusammenfassung
Seit den 1950er Jahren ist die Geschichte des mittelalterlichen Sandomir Gegenstand systematischer Forschungen von Historikern und Archäologen. Die Ergebnisse dieser Untersuchungen fanden in zahlreichen Veröffentlichungen ihren Niederschlag, die sich durch Mannigfaltigkeit der Thesen, Perspektiven und Forschungswerkzeuge unterscheiden. Das Ziel dieses Beitrags ist es, den bisherigen Forschungsstand zur Entwicklung der Lokationsstadt Sandomir im 13.-14. Jahrhundert zusammenzufassen sowie einige in der bisherigen Literatur vorkommende Feststellungen und Interpretationen einer Überprüfung zu unterziehen. Viele dieser Ansichten wurden aus der ersten Monographie zur Geschichte Sandomirs, die der Sandomirer Kanoniker und Historiker M. Buliński 1879 verfaßte, unkritisch übernommen. Der Autor des Beitrags stellt sich ebenfalls die Aufgabe, die Geschichte der mittelalterlichen Stadtaussetzung in vergleichender Perspektive und vor dem Hintergrund der Urbanisierung Polens im Rahmen der sog. Besiedlung nach deutschem Recht darzustellen. Die genaue Analyse aller zur Verfügung stehenden Quellenzeugnisse zur Geschichte Sandomirs erlaubt es, die Lokation der Stadt als einen zeitlich ausgedehnten Prozeß aufzuzeigen. Als ersten Schritt kann man die Ausbildung einer Gemeinde deutscher Kaufleute an der Kirche St. Paul auf den Altstadthügeln im ersten Viertel des 13. Jahrhunderts, höchstwahrscheinlich in der Herrschaftszeit Leszeks des Weißen († 1227), ausmachen. Die zweite, quellenmäßig am besten beleuchtete Etappe bestand in der Verlegung der ursprünglichen Siedlung auf die Stadthügel sowie ihre rechtliche und flächenmäßige Umsetzung nach Magdeburger Recht im Jahre 1286 durch Herzog Leszek den Schwarzen. Die dritte, schwächer erforschte Phase in der Entwicklung der Lokationsstadt fällt in die Herrschaftszeit Kasimirs des Großen. Die damals eingeführten Neuerungen standen mit der erstarkten Stellung der Stadt innerhalb der Fernhandelswege im Zusammenhang und kamen in der Erweiterung der Stadtfläche sowie der Errichtung der Stadtmauer und der Burg zum Ausdruck. Das Vorgehen des Königs begünstige wohl auch die Ausweitung der Befugnisse der Selbstverwaltung. Alle drei aufgezeigten Etappen im Aussetzungsprozeß der Stadt verliefen entsprechend den damaligen Standards der Städtepolitik und riefen folglich den Widerstand kirchlicher Einrichtungen hervor.
Main stages of forming the locational town in Sandomierz in the 13th-14th centuries
Abstract
The paper presents an attempt at summing up and verification of the current state of research on the location of medieval Sandomierz. The author shows that town location as a long-lasting process, consisting of a number of stages: 1. creating a trade community in Old Town Hills in the first quarter of the 13th century; 2. moving the settlements to the Town Hill in 1286, together with defining regular building layout; 3. expansion of the town and its economic and legal stabilisation about mid-14th century.
Bibliografia
Antosiewicz K., Szpital i kościół św. Ducha w Sandomierzu, Studia Sandomierskie 2, 1981. Augustyniak J., Zamek w Inowłodzu, Łódź 1992.
Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana, t. II, Warszawa 1844.
Berdecka A., Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333-1370), Wrocław 1982.
Buko A., Najstarsze kościoły dominikańskie w przestrzeni ośrodków wczesnomiejskich na ziemiach polskich, w: Dominikanie. Gdańsk – Polska – Europa, Gdańsk-Pelplin 2003.
Buko A., Początki Sandomierza, Warszawa 1998.
Buko A., Sandomierz wczesnopiastowski, w: Dzieje Sandomierza, t. I, Warszawa 1993.
Buko A., Warunki naturalne Sandomierza i elementy pierwotnej rzeźby terenu, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Buko A., Wzgórza Staromiejskie, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992. Buko A., Wzgórze Katedralne, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Buliński M., Monografia miasta Sandomierza, Warszawa 1879.
Burdzy D., Sandomierski klasztor św. Marii Magdaleny w średniowieczu, Nasza Przeszłość 108, 2007.
Derwich M., Benedyktyński klasztor św. Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu, Warszawa-Wrocław 1992.
Dzieje Sandomierza, red. H. Samsonowicz, t. I: Średniowiecze, red. S. Trawkowski, Warszawa 1993.
Ehrenkreutz S., Sąd wyższy prawa niemieckiego grodu sandomierskiego, w: Pamiętnik trzydziestolecia pracy naukowej profesora Przemysława Dąbkowskiego, Lwów 1927.
Estreicher S., Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, w: Ku uczczeniu Bolesława Ulanowskiego, Kraków 1911.
Europejskie miasta prawa magdeburskiego. Tradycja, dziedzictwo, identyfikacja, Kraków 2007.
Florek M., Kościół św. Jakuba i dawny klasztor dominikanów w Sandomierzu. Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 42, 1994, z. 1.
Florek M., Najstarsze fortyfikacje miejskie Sandomierza w świetle ostatnich odkryć archeologicznych, Sprawozdania Archeologiczne 55, 2003.
Florek M., Sandomierski ośrodek grodowo-miejski w średniowieczu. Przemiany przestrzenne i funkcjonalne, Warszawa 2005.
Florek M., Zabudowa Wzgórza Zamkowego w Sandomierzu w średniowieczu, w: Późnośredniowieczne zamki na terenie dawnego województwa sandomierskiego, Kielce 2005.
Gawlas S., O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, Warszawa 2000.
Gawlas S., Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, Poznań 2005.
Gawlas S., Ulica a zmiany krajobrazu miejskiego w okresie lokacji, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 47, 1999, z. 1-2.
Gawlas, S., Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, Archaeologia Historica Polona 23, 2015.
Gawlas S., Uwagi o polityce miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2000.
Gąsiorowski, A., Ze studiów nad szerzeniem się tzw. prawa niemieckiego we wsiach ziemi krakowskiej i sandomierskiej (do roku 1333), Roczniki Historyczne 26, 1960.
Gąssowska E., Badania wykopaliskowe w Sandomierzu w latach 1958-1968, Sprawozdania Archeologiczne 22, 1970.
Giergiel T., O męczennikach dominikańskich i sandomierskich podczas najazdu tatarskiego na Sandomierz na przełomie lat 1259 i 1260 oraz o ich kulcie, w: Relikwią ziemi jest w nim... O męczennikach dominikańskich i sandomierskich podczas najazdu tatarskiego na Sandomierz na przełomie lat 1259 i 1260 oraz o ich kulcie, Sandomierz 2016.
Giergiel T., Jop R., Dokument lokacyjny miasta Sandomierza z 1286 roku – forma kancelaryjna, dzieje i edycje, w: T. Giergiel, R. Jop, Dokument lokacyjny Leszka Czarnego dla Sandomierza z 1286 roku, Sandomierz 2015 (Źródła do dziejów Sandomierza 1).
Gliński W., Dominikański kościół św. Marii Magdaleny w Sandomierzu w świetle badań archeologicznych, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, Wrocław-Opole 2006.
Gołubiewowa Z., Kościół dominikański pw. św. Jakuba w Sandomierzu w XIII stuleciu i jego dekoracja architektoniczna, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, s. II, Warszawa 1975.
Guldon Z., Terytorium, zabudowa i zaludnienie, w: Dzieje Sandomierza, t. II, cz. 2, Warszawa 1993.
Guldon Z., Muszyńska J., Powstanie i dzieje miasta w okresie przedrozbiorowym (do 1795 r.), w: Opoczno. Studia i szkice z dziejów miasta, Kielce 2003.
Gumowski M., Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, Toruń 1960.
Haisig M., Nieznana pieczęć miasta Sandomierza, Miesięcznik Heraldyczny 17, 1938, z. 9.
Inglot S., Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku. Próba odtworzenia zaginionej części Liber beneficiorum Długosza, Lwów 1925.
Kalinowski W., Lalik T., Przypkowski T., Rutkowski H., Trawkowski S., Sandomierz, Warszawa 1956.
Kamińska K., Lokacje na prawie magdeburskim na ziemiach polskich do 1370 r. Studium historycznoprawne, Toruń 1990.
Karczewski D., Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie – rozwój – organizacja wewnętrzna, Kraków 2012.
Kiryk F., Kościół i parafia św. Pawła w Sandomierzu w okresie staropolskim, w: Ecclesia – cultura – potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana Siostrze Profesor Urszuli Borkowskiej OSU, Kraków 2006.
Kiryk F., Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Kraków 2013.
Kiryk F., Rolnictwo, w: Dzieje Sandomierza, t. II, cz. 1, Warszawa 1993.
Kiryk F., Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XVI w. Powiaty południowe, Kraków 1985.
Kiryk F., Urbanizacja Małopolski. Województwo sandomierskie: XIII-XVI wiek, Kielce 1994.
Kłoczowski J., Dominikanie polscy na Śląsku w XIII-XIV wieku, Lublin 1956.
Kozłowska-Budkowa Z., Szczur S., Dzieje opactwa cystersów w Koprzywnicy do końca XIV wieku, Nasza Przeszłość 60, 1983.
Krasnowolski B., Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. 1-2, Kraków 2004.
Krasnowolski B., Poszerzenie układu urbanistycznego centrum po 1349 roku – analiza modularna, w: Atlas historyczny miast polskich, t. V, z. 2, Sandomierz-Kraków 2014.
Krasnowolski B., Układ urbanistyczny lokacyjnego Sandomierza (1286) – analiza modularna, w: Atlas historyczny miast polskich, t. V, z. 2, Sandomierz-Kraków 2014.
Krzyżanowski J., Polityka miejska Bolesława Wstydliwego, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. II, Kraków 1938.
Kulejewska-Topolska Z., Oznaczenia i klasyfikacje miast w dawnej Polsce (XVI-XVIII w.), Czasopismo Prawno-Historyczne 8, 1956, z. 2.
Kunkel M., Mrozowski P., Kościół św. Piotra w Sandomierzu. Analiza historyczno-architektoniczna, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. II, Warszawa 1996.
Kurtyka J., Elita małopolska XIII i XIV w. – przerwa czy kontynuacja (na przykładzie Toporów: potomstwo Żegoty wojewody i kasztelana krakowskiego), w: Genealogia – polska elita polityczna w wiekach średnich na tle porównawczym, Toruń 1993.
Kurtyka J., Odrodzone Królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, Kraków 2001.
Labuda G., Franciszkanie polscy w źródłach narracyjnych prowincji polsko-czeskiej w średniowieczu, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. I, cz. 2-3, Lublin 1983.
Lalik T., Domy kanoników kapituły sandomierskiej w średniowieczu, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Lalik T., Lokacja Sandomierza w 1286 roku, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Lalik T., Sandomierz w świetle źródeł pisanych, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Lalik T., Zawichost we wcześniejszym średniowieczu, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 40, 1992, z. 2.
Lapis D., Beginki w Polsce w XIII-XV wieku, Kwartalnik Historyczny 79, 1972.
Lechowicz Z., Zamek w Radomiu. Archeologia i architektura, badania i interpretacje, Radom 2012.
Luciński J., Lokacje wsi i miast monarszych w Małopolsce do 1385 r., Czasopismo Prawno-Historyczne 17, 1965, z. 2.
Łysiak L., Sąd wyższy prawa niemieckiego na zamku krakowskim a inne sądy wyższe z terenu Małopolski, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 48, 1993, z. 2-3.
Marzec A., Geneza stronnictwa „panów krakowskich” w późnośredniowiecznej Polsce, w: Kazimierz Wielki i jego państwo, Bydgoszcz 2011.
Maschke E., Der Peterspfennig in Polen und dem deutschen Osten, wyd. 2, Sigmaringen 1979.
Mazur Z., Dwa dokumenty Leszka Czarnego dla dominikanów sandomierskich, Studia Historyczne 12, 1969.
Mazur Z., Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, Wrocław 1975.
Miłobędzki A., Zamek sandomierski, w: Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta i regionu sandomierskiego, cz. 2, Sandomierz 1967.
Morawski Z., Sandomierz od końca XIII do początków XV wieku, w: Dzieje Sandomierza, t. I, Warszawa 1993.
Morawski Z., Wspólnoty parafialne późnośredniowiecznego Sandomierza, w: Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, Toruń 1996.
Muszyńska J., Spory miasta Sandomierza z chłopami ze wsi miejskich w XVII i XVIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, Kraków 2004 (Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis 21, Seria Historica 3).
Niewiński A., Przestrzeń kościelna w topografii średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, Lublin 2004.
Niwiński M., Biskup krakowski Bodzanta i Kazimierz Wielki, Collectanea Theologica 17, 1936, z. 1-2.
Nowakowski T., Małopolska elita władzy wobec rywalizacji o tron krakowski w latach 12881306, Bydgoszcz 1992.
Orłowska A., W sprawie polityki handlowej Kazimierza Wielkiego, w: Z dziejów średniowiecznej Europy Środkowo-Wschodniej. Zbiór studiów, cz. 2, Warszawa 2007 (Fasciculi Historici Novi 6).
Orzechowski K., Ogólnośląskie zgromadzenia stanowe, Warszawa-Wrocław 1979.
Otwinowska D., Zbiory pieczęci w muzeum Narodowym w Krakowie i w Bibliotece XX Czartoryskich w Krakowie, w: Zbiory pieczęci w Polsce, Warszawa 2009.
Paszkiewicz B., Kraków, Sandomierz i mennictwo Władysława Łokietka, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, Kraków 2008.
Paszkiewicz B., Mennictwo Władysława Łokietka, Wiadomości Numizmatyczne 30, 1986, z. 1-2.
Pawłowska-Obara A., Polityka gospodarcza Władysława Łokietka, Lublin 2014.
Pencakowski P., Sanktuaria minoryckie w Zawichoście i Nowym Korczynie. Dwie fundacje związane z księciem Bolesławem Wstydliwym i jego rodziną, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 37, 1992, z. 2.
Piech Z., Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 2003.
Piekalski, J., Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, Wrocław 1999.
Piekalski, J., Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego przełomu, Wrocław 2014.
Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, cz. 1: Doba piastowska, Kraków 1899.
Pietras T., „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Warszawa 2001.
Pleszczyński A., Fundacja opactwa klarysek w Zawichoście w 1245 roku a aspiracje polityczne Bolesława Wstydliwego, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, Wrocław 2005.
Pleszczyński A., Podłoże polityczne i ideowe fundacji Bolesława Wstydliwego dla zakonu klarysek w Zawichoście, w: Peregrinatio ad veritatem. Studia ofiarowane profesor Aleksandrze Witkowskiej OSU z okazji 40-lecia pracy naukowej, Lublin 2004.
Poklewski T., Miejsce zamku w systemie obronnym miasta w wiekach XIV i XV w Polsce, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miasta. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1991.
Poklewski T., Przydatność tekstu Quomodo regebat regnum et populum do badań wielkości inwestycji obronnych Kazimierza Wielkiego, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 40, 1995, z. 1.
Poniewozik L., Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.
Ptak J., Związki Świętej Kingi z Sandomierzem, w: Pani Sądecka. Aktualność Świętej Kingi, Sandomierz 2000.
Ptak M., Zgromadzenia i urzędy stanowe księstwa głogowskiego od początku XIV w. do 1742, Wrocław 1991.
Ptaśnik J., Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, cz. 1, Rocznik Krakowski 15, 1913.
Rajman J., Krakowska civitas sołtysów Piotra i Salomona, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. XII, Warszawa 2012.
Rajman J., Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji i mieszczanie do roku 1333, Kraków 2004.
Rębkowski M., Pierwsze lokacje miast w Księstwie Zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg 2001.
Rokosz M., „Sigillum regis... et civitatis”. O pieczęci wielkiej Sandomierza, w: Heraldyka i okolice, Warszawa 2002.
Rutkowska-Płachcińska A., Gmina miejska w początkach XIII w. w Polsce, w: Wieki średnie – medium aevum. Prace ofiarowane Tadeuszowi Manteufflowi w 60. rocznicę urodzin, Warszawa 1962.
Rutkowska-Płachcińska A., Podanie o Piotrze z Krępy w świetle rękopisów Rocznika świętokrzyskiego nowego oraz późniejszych przekazów, w: Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań 1984.
Rutkowska-Płachcińska A., Sprawy tatarskie w Roczniku tak zwanym świętokrzyskim nowym: podkład źródłowy i warstwa anegdotyczna, Studia Źródłoznawcze 30, 1987.
Rutkowski H., Z dziejów Sandomierza w okresie Odrodzenia, w: Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta i regionu sandomierskiego, cz. 2, Sandomierz 1967.
Rymaszewski Z., Łacińskie teksty Landrechtu Zwierciadła Saskiego w Polsce. Versio Vratislaviensis, versio Sandomiriensis, Łaski, Wrocław 1975.
Samsonowicz H., Przemiany osi drożnych w Polsce późnego średniowiecza, Przegląd Historyczny 64, 1973.
Samsonowicz H., Bogucka M., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.
Sandomierz: badania 1969-1973, t. I-II, red. S. Tabaczyński, Warszawa 1992-1996 (Polskie badania archeologiczne 31-32).
Seroka H., Herby miast małopolskich do końca XIII wieku, Warszawa 2002.
Seroka H., Herby miasta królewskiego Sandomierza, Sandomierz 2016.
Skupieński K., Klasztory a początki dokumentu miejskiego w Polsce, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, Wrocław-Opole 2006.
Słoń M., Fundatio civitatis. Porgram fundacyjny procesu lokacyjnego na przykładzie Wrocławia, Krakowa i Poznania, w: Procesy lokacyjne miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2006.
Stan badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk 2009.
Starnawska M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 1999.
Starzyński M., Krakowska rada miejska w średniowieczu, Kraków 2010.
Starzyński M., Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku (na marginesie ostatnich badań), Studia Źródłoznawcze 50, 2012.
Stępkowski L., Biskup Adam Naruszewicz o chronologii przywileju lokacji Sandomierza z 1286 roku, Zeszyty Sandomierskie 18, 2004.
Stopka K., Męczennicy sandomierscy. Legenda i rzeczywistość, Nasza Przeszłość 80, 1993.
Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta i regionu sandomierskiego, cz. 1-2, red. T. Wąsowicz, J. Pazdur, Sandomierz 1967.
Studien zur Geschichte des sächsisch-magdeburgischen Rechts in Deutschland und Polen, red. D. Willoweit, W. Schich, Frankfurt a.M. 1980.
Szacherska S. M., Płock – civitas vetus czy civitas cathedralis?, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. V, Warszawa 1992.
Szczur S., Supliki Kazimierza Wielkiego, Roczniki Historyczne 59, 1993, s. 43-91.
Szczur S., W sprawie sukcesji andegaweńskiej w Polsce, Roczniki Historyczne 75, 2009.
Szczygieł R., Powstanie nowego Nowego Miasta w Radomiu, w: Radom. Lokacja miasta, odkrywanie zamku, Radom 2001.
Świętochowski R. OP, Sadok i 58 męczenników sandomierskich, w: Hagiografia polska. Słownik bio-bibliograficzny, t. II, Poznań 1972.
Tabaczyński S., Wprowadzenie, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. I, Warszawa 1992.
Teterycz-Puzio A., Geneza województwa sandomierskiego. Terytorium i miejsce w strukturze państwa polskiego w średniowieczu, Słupsk 2001.
Teterycz-Puzio A., Kilka uwag o działalności politycznej księżnych krakowskich w okresie rozbicia dzielnicowego, Res Historica 26, 2008.
Třeštík D., Formularze czeskie XIII wieku. Rękopisy i filiacje, Studia Źródłoznawcze 7, 1962.
Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, Wrocław 1990.
Wąsowicz T., Sandomierska sieć drożna w wiekach średnich, w: Studia sandomierskie. Materiały do dziejów miasta i regionu sandomierskiego, cz. 1, Sandomierz 1967.
Weymann S., Cła i drogi handlowe w Polsce piastowskiej, Poznań 1938.
Wędzki A., Początki reformy miejskiej w Środkowej Europie do połowy XIII wieku, Poznań 1974.
Widawski J., Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, Warszawa 1973.
Widawski J., Zamek i mury miejskie Inowłodza na tle podobnych obiektów w Polsce, w: Problemy badawcze średniowiecznego Inowłodza, Łódź 1980.
Wojciechowski P. K., Ugrupowania polityczne w ziemiach krakowskiej i sandomierskiej w latach 1280-1286, Przegląd Historyczny 70, 1979.
Wyrozumska B., Otto z Pilicy, w: Polski słownik biograficzny, t. XXIV, Wrocław 1979.
Wyrozumski J., Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków 1992 (Dzieje Krakowa, t. I).
Wyrozumski J., Początki miast w regionie jasielskim, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, Kraków 1964.
Wyrozumski J., Rozwój sieci miejskiej w Małopolsce w średniowieczu i u progu czasów nowożytnych, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 28, 1980, z. 3.
Wyrzykowski J., Buliński Melchior, w: Polski słownik biograficzny, t. III, Kraków 1937.
Zarębska T., Z zagadnień urbanistycznych Inowłodza, w: Problemy badawcze średniowiecznego Inowłodza, Łódź 1980.
Zientara B., Przełom w rozwoju miast środkowoeuropejskich w pierwszej połowie XIII wieku, Przegląd Historyczny 67, 1976, z. 2.
Zientara B., Przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne miast w dobie lokacji, w: Miasta doby feudalnej w Europie Środkowo-Wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, Warszawa 1976.
Żebrawski T., O pieczęciach dawnéj Polski i Litwy, Kraków 1865.
Żemigała M., Datowanie planu miasta Kalisza w świetle najnowszych badań archeologicznych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 38, 1993, z. 2.
Żmudzki P., Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, Warszawa 2000.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 615
Liczba cytowań: 0
