Prawnicze doktoraty Polaków w Bolonii w XV wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2015.07Abstrakt
Juristische Doktorgrade von Polen in Bologna des 15. Jahrhunderts
Zusammenfassung
Der Beitrag stellt eine Gruppe von 29 Polen vor, die im Laufe des 15. Jahrhunderts den Grad eines Lizenziaten oder eines Doktors der Rechte erreichten (ihre Herkunft, ihr Alter bei der Graduierung in Bologna, ihre Studien an anderen Universitäten, ihre weiteren Karrieren). Die Analyse der Biogramme dieser Polen im Vergleich zu den Berichten der Libri secreti der Doktorenkollegien der Juristen deutet darauf hin, daß ungefähr die Hälfte von ihnen wegen der Graduierung nach Bologna kam und kein volles Rechtsstudium absolvierte bzw. die rechtliche Bologneser Formation erreichte, unter der man ein genau defi niertes, unter dem Einfl uß mehrjähriger Jurastudien in Bologna geformtes rechtliches Wissen und die dabei erworbenen Erfahrungen und Gewohnheiten verstand. Diejenigen Polen, bei denen von mindestens einer teilweisen Bologneser Formation gesprochen werden kann, stammten in der Regel aus reichen und mächtigen Geschlechtern und gelangten zu Anfang ihrer jeweiligen Karriere und in recht jungen Jahren nach Bologna. Die Vertreter der zweiten Gruppe standen im reifen Alter, sie besaßen Pfründen und bekleideten wichtige kirchliche und staatliche Ämter. In der Regel studierten sie in Bologna nur kurz. In der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts ist unter den in Bologna studierenden und entsprechende wissenschaftliche Grade erwerbenden Polen besonders das Umfeld der Domstifte Posen, Gnesen und Płock vertreten, während das Krakauer Milieu vergleichsweise schwach ist.
Doctorates in law of Poles in Bologna in the 15th century
Abstract
The article describes a group of 29 Poles who received a licentiate or doctorate in law in the fifteenth century (their origins, age at the time of graduation in Bologna, studies at other universities, careers). The purpose is to show different ways of receiving a degree at Bologna (as a result of full studies or just coming over to get the degree) and to name those graduates in whose cases one can speak of the Bolognan legal formation.
Bibliografia
Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, t. I, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1894.
Acta graduum academicorum gymnasii Patavini ab anno 1406 ad annum 1450, red. G. Zonta, I. Brotto, t. II, Padova 1970.
Acta graduum academicorum gymnasii patavini ab anno 1451 ad annum 1460, red. M. P. Ghezzo, Padova 1990.
Acta graduum academicorum gymnasii patavini ab anno 1461 ad annum 1470, red. G. Pengo, Padova 1992.
Acta graduum academicorum gymnasii patavini ab anno 1471 ad annum 1500, red. E. Martellozzo-Forin, Roma-Padova 2001.
Acta nationis Germanicae Universitatis Bononiensis, wyd. F. Friedlaender, C. Malagola, Berolini 1887.
Acten der Erfurter Universität, wyd. H. Weissenborn, Halle 1881.
Ališauskas V., T. Jaszczołt, L. Jovaiša, M. Paknys, Lietuvos katalikų dvasininkai XIV-XVI w., Vilnius 2009.
Ascheri M., I diritti del Medioevo italiano. Secoli XI-XV, Roma 2000.
Bartocci A., Giovanni da Legnano († 1383), w: Autographa, t. I, cz. 1: Giuristi, giudici e notai (sec. XII-XVI med.), Bologna 2012.
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce odrodzenia (1440-1600), Kraków 1938.
Becker H. J., Calderini Gaspare, w: Dizionario biografi co degli Italiani, t. XVI (1973).
Belloni A., L’insegnamento giuridico nelle università italiane, w: Luoghi e metodi di insegnamento giuridico nell’Italia medievale (secoli XII-XIV), Galatina 1989.
Belloni A., Professori giuristi a Padova nel secolo XV. Profi li bio-bibliografi ci, Frankfurt am Main 1986.
Bukowski W., Salomon Jan, w: Polski słownik biografi czny, t. XXXIV (1992-1993).
Bullarium Poloniae, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, t. VI, Romae-Lublin 1998.
Catalogus codicum manuscriptorum medii aevii Latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, t. II, red. M. Kowalczyk, Wrocław 1982.
Chachaj M., Promocje doktorskie biskupów, prałatów i kanoników katedralnych krakowskich na Uniwersytecie Bolońskim od schyłku XV do końca XVII wieku, w: Kościół katolicki w Małopolsce w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, Kielce-Gdańsk 2001.
Chartularium studii Bononiensis, t. I-XV, Bologna 1909-1987.
Codex diplomaticus Universitatis studii generalis Cracoviensis, t. I, Kraków 1870.
Czwojdrak B., Jastrzębce w ziemi krakowskiej i sandomierskiej do połowy XV wieku, Kraków 2007.
Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408-1448, Poznań 2003.
Czyżak M., Legat książkowy archidiakona Mikołaja Kickiego dla katedry gnieźnieńskiej. Przyczynek do kultury intelektualnej duchowieństwa wielkopolskiego w pierwszej połowie XV wieku, Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski 5, 2010.
Dallari U., I rotuli dei lettori legisti e artisti dello studio bolognese dal 1384 al 1799, t. I, Bologna 1888.
Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012.
Denifl e H., Die Statuten der Juristen-Universität zu Padua vom Jahre 1331, Archiv für Literatur- und Kirchengeschichte des Mittelalters 6, 1892.
Derwich M., Stanisław z Wojczyc i benedyktyni łysogórscy, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia XXVI, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 240 (1992).
Diario bolognese di Mo Gaspare Codibó dal 1471 al 1504, con note e cronotassi dei priori e cappellani di Santa Maria Maddalena in Bologna, wyd. A. Macchiavelli, Bologna 1915 (Biblioteca de „L’Archiginnasio”, ser. II, nr 9).
Dola K., Wrocławska kapituła katedralna w XV wieku. Ustrój, skład osobowy, działalność, Lublin 1983.
Fijałek J., Polonia apud Italos scholastica saeculum XV, z. 1, Cracoviae 1900.
Frova C., M. Miglio, „Studium Urbis” e „Studium Curiae” nel Trecento e nel Quattrocento: linee di politica culturale, w: Roma e lo Studium Urbis. Spazio urbano e cultura dal quattro al seicento, Roma 1992 (Publicazioni del Archivio di Stato, Saggi 22).
Gallo D., Lauree inedite in diritto civile e canonico presso lo Studio di Padova (1419-1422, 1423, 1424, 1428), Quaderni per la storia dell’Univerità di Padova 20, 1987.
Garbacik J., Górka (z Górki) Uriel, w: Polski słownik biografi czny, t. VIII (1959).
Gargan L., L’enigmatico „conduxit”. Libri e dogana a Padova fra Tre e Quattrocento, Quaderni per la Storia dell’Università di Padova 16, 1983.
Gąsiorowski A., Dobrogost z Lwówka, w: Polski słownik biografi czny, t. XXIV (1979).
Gąsiorowski A., Kanonicy włocławscy w najstarszej metryce kapitulnej (1435-1500), w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej, Toruń 2000.
Gąsiorowski A., Panowie z Ostroroga. Wprowadzenie, w: Wielkopolscy Ostrorogowie, Ostroróg 1998.
Gąsiorowski A., I. Skierska, Średniowieczni ofi cjałowie gnieźnieńscy, Roczniki Historyczne 61, 1995.
Girgensohn D., Gli statuti medioevali delle Università di giurisprudenza italiane: conservazione, materie regolate, interdipendenze, w: Università in Europa. Le istituzioni universitarie dal Medio Evo ai nostri giorni. Strutture, organizzazione, funzionamento, Soveria Mannelli 1995.
Góralski W., Wkład kapituły katedralnej w Płocku do rozwoju kultury umysłowej miasta do XVI wieku, Studia Płockie 32, 2004.
Górski K., Studenci z Prus w Bolonii w XIV i XV wieku, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 1989, nr 1-4.
Grendler P., The Universities of the Italian Renaissance, Baltimore-London 2002.
Hajdukiewicz L., Lubrański Jan, w: Polski słownik biografi czny, t. XVIII (1973).
Hornowska M., H. Zdzitowiecka-Jasieńska, Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.
Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i Kościół krakowski w czasach jego pontyfi katu (1423-1455), Warszawa 2004.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. IX, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1990.
Kot S., Le relazioni secolari della Polonia con la Bologna. Conferenza tenuta il 9 gennaio 1948 nell’Accademia delle Scienze dell’Istituto di Bologna, Bologna 1949.
Kowalczykówna M., Pniowski Jan, w: Polski słownik biografi czny, t. XXVII (1983).
Kowalska-Pietrzak A., Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.
Kowalski M. D., Dlaczego warto było zostać kolektorem? Kariery papieskich kolektorów generalnych w Polsce XV wieku, Roczniki Historyczne 80, 2014.
Kowalski M., Proventus camerae apostolicae debiti. Opłaty duchowieństwa polskiego na rzecz papiestwa w latach 1417-1484, Kraków 2010.
Kozłowska-Budkowa Z., Polonia w Bolonii w latach 1300-1327, w: Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976.
Kozłowska-Budkowa Z., Zawodzińska C., I primi studenti polacchi all’università di Bologna (fino al 1364), w: Commentationes historicae. Almae Matri Studiorum Bononiensi novem secula feliciter celebranti ab Universitate Iagellonica Cracoviensi oblatae, Cracovia 1988.
Królik L., Kapituła kolegiacka w Warszawie do końca XVIII wieku, Warszawa 1990.
Lewański R., La matricola degli scolari polacchi a Bologna: un tentativo di ricostruzione e di analisi, w: Laudatio Bononiae, Bologna-Varsavia 1990.
Lewański R., Storia delle relazioni fra la Polonia e Bologna, Bologna 1951.
Liber decanorum facultatis philosophicae Universitatis Pragensis ab anno Christi 1367 usque ad annum 1585, Pragae 1830-1832 (Monumenta Universitatis Carolo-Ferdinandae Pragensis, t. I/I).
Liber secretus iuris caesarei dell’Università di Bologna, wyd. A. Sorbelli, t. I: 1378-1420, Bologna 1938.
Liber secretus iuris caesarei dell’Università di Bologna, wyd. A. Sorbelli, t. II: 1421-1450 con una introduzione sull’esame nell’Università durante il Medioevo, Bologna 1942.
Liber secretus iuris pontifi ci dell’Università di Bologna 1451-1500, wyd. C. Piana, Milano 1989.
Lichończak-Nurek G., Wojciech herbu Jastrzębiec, arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362-1436), Kraków 1996.
Lichończak-Nurek G., Wojciech Jastrzębiec i jego rodzina, w: Cracovia – Polonia – Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofi arowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995.
Malagola C., I Polacchi in Bologna, w: Bologna. Album storico, Bologna 1882.
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508. Biblioteka Jagiellońska rkp. 258, Kraków 2004.
Minucci G., Le lauree dello Studio Senese alla fi ne del secolo XV, Milano 1981.
Monumenta Polonorum Bononiensia, Bologna 1964.
Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402-1541, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, Warszawa 2011.
Nowacki J., Brudzewski Mirosław, w: Polski słownik biografi czny, t. III (1937).
Ochmański J., Biskupstwo wileńskie w średniowieczu. Ustrój i uposażenie, Poznań 1972.
Orlandelli G., Bartolomeo da Saliceto, w: Dizionario biografi co degli Italiani, t. VI (1964).
Ostroróg Jan, w: Polski słownik biografi czny, t. XXIV (1979).
Ożóg K., Piotr Wolfram, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384-1434), Kraków 2004.
Ożóg K., Wojciech Jastrzębiec, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Петришак B., Кар’єри публічних нотаріїв у Львові XV-XVІ ст, Średniowiecze Polskie i Powszechne 3 (7), 2011.
Piana C., Il „Liber secretus iuris caesarei” dell’università di Bologna 1451-1500, Milano 1984.
Piana C., Lauree in diritto civile e canonico conferite dall’Università di Bologna secondo la relazione del „Liber sapientum” (1419-1434), Atti e memorie della deputazione della Storia Patria per le province di Romagna 17-19, 1969.
Piana C., Nuovi documenti sull’Università di Bologna e sul Collegio di Spagna, t. I-II, Bologna 1976.
Piana C., Ricerche su le Università di Bologna e di Parma, Firenze 1963.
Pini A., Scolari ricchi e scolari poveri tra medioevo ed età moderna, w: Studio, università e città nel medioevo bolognese, Bologna 2005.
Pio B., La peregrinatio academica nell’età dello scisma: studenti di diritto canonico a Bologna fra XIV e XV secolo, w: Identità cittadine e aggregazioni sociali in Italia, secoli XI-XV, Trieste 2012.
Pio B., Oldrendi Giovanni (Giovanni da Legnano), w: Dizionario biografi co degli italiani, t. LXXIX (2013).
Pio B., Lo Studium e il Papato tra XIV e XV secolo, w: Politica e ‘Studium’: nuove prospettive e ricerche, Bologna 2005 (Studi e memorie per la storia dell’Università di Bologna, seria nowa, t. 10).
Poniewozik L., Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.
Prokop K. R., Biskupi kijowscy obrządku łacińskiego XIV-XVIII w. Szkice biograficzne, Biały Dunajec – Ostróg 2003.
Przeździecki A., O Polakach w Bononii i Padwie, Warszawa 1853.
Radzimiński A., Prałaci i kanonicy kapituły katedralnej płockiej w XIV i I poł. XV w. Studium prozopograficzne, t. I-II, Toruń 1991-1993.
Repertorium Germanicum, t. V, wyd. H. Diener, Tübingen 2004.
Rossetti L., Spunti per la storia degli scolari polacchi a Bologna e a Padova, w: Laudatio Bononiae, Bologna-Varsavia 1990.
Rył J., Biblioteka katedralna w Gnieźnie, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 23, 1976.
Schuchard C., Die Deutschen an der päpstlichen Kurie im späten Mittelalter (1378-1447), Tübingen 1987 (Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom 65).
Schwarz B., Kurienuniversität und stadtrömische Universität von ca. 1300 bis 1471, Leiden 2012 (Education and Society in the Middle Ages and Renaissance 46).
Słowikowski T., Giżycki Zygmunt, w: Polski słownik biografi czny, t. VIII (1959-1960).
Sobociński W., Memoriał Jana Ostroroga a początki reformacji w Polsce, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 4, 1959.
Sorbelli A., Storia dell’Università di Bologna, t. I: Il Medioevo (secoli XI-XV), Bologna 1940.
Sroka S. A., Academic degrees obtained by Poles studying at northern Italian universities in the second half of the 15th c. (Bologna, Padua, Ferrara), Annali di Storia delle università italiane 2013.
Sroka S. A., Doktoraty Polaków na uniwersytecie w Ferrarze w pierwszej połowie XVI wieku, Roczniki Historyczne 80, 2014.
Sroka S. A., Dyplom doktorski Uniwersytetu Bolońskiego z 1472 r., Studia Źródłoznawcze 50, 2012.
Sroka S. A., Polacy w Bolonii u schyłku średniowiecza w świetle diariusza Gaspare Codibó z lat 1471-1504, w: Memoria viva. Studia historyczne pamięci Izabeli Skierskiej, Warszawa-Poznań 2015.
Sroka S. A., Szydłowiecki Paweł, w: Polski słownik biografi czny, t. XLIX (2013-2014).
Sroka S. A., Wykaz Polaków wypromowanych na uniwersytecie w Bolonii w drugiej połowie XV w., Kwartalnik Historyczny 131, 2014, nr 1.
Statuti delle Università e dei Collegi dello Studio Bolognese, wyd. C. Malagola, Bologna 1888.
Stolarczyk T., Oporowscy herbu Sulima. Kariera rodziny możnowładczej w późnośredniowiecznej Polsce, Łódź 2013.
Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu. Studia nad kształceniem kleru polskiego w wiekach średnich, Kraków 1994.
Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967.
Szacherska S. M., Mikołaj z Mirzyńca, w: Polski słownik biografi czny, t. XXI (1976).
Szymczakowa A., Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifi ci et generosi, Łódź 1998.
Tamba G., Chartularium Studii Bononiensis. Rifl essioni su un’esperienza quasi secolare, w: La storia delle università italiane. Archivi, fonti, indirizzi di ricerca, Trieste 1996.
Translatio Sancti Floriani, wyd. W. Kętrzyński, w: Monumenta Poloniae historica, t. IV, Lwów 1884.
Trombetti-Budriesi A. L., L’esame di laurea presso lo Studio bolognese. Laureati in diritto civile nel secolo XV, w: Studenti e università degli studenti. Dal XII al XIX secolo, Bologna 1988.
Uruszczak W., Wydział Prawa Uniwersytetu Krakowskiego i jego profesorowie w latach 1364-1780, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Vetulani A., Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej, Roczniki Biblioteczne 7, 1963, z. 3-4.
A. Vetulani, Z badań nad Polakami w średniowiecznej Bolonii, w: Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa 1976.
Voisé W., Doktryna polityczno-prawna Jana Ostroroga, Państwo i Prawo 6, 1954.
Wendehorst A., Das Bistum von Eichstätt, t. I, Berlin – New York 2006 (Germania Sacra, Neue Folge 45).
Weysenhoff-Brożkowa K., Marcin ze Słupcy, w: Polski słownik biografi czny, t. XIX (1974).
Wiesiołowski J., Kolekcje historyczne w Polsce średniowiecznej XIV-XV wieku, Wrocław 1976.
Wiesiołowski J., Ostroróg Jan, w: Wielkopolski słownik biografi czny, Warszawa-Poznań 1981.
Wiesiołowski J., Sędziwój z Czechła. Studium z dziejów kultury umysłowej Wielkopolski, Studia Źródłoznawcze 9, 1964.
Windakiewicz S., Bolonia i Polska, Przegląd Polski 22, 1888 (t. 88), z. 10.
Windakiewicz S., Informacja o aktach uniwersytetu bolońskiego, w: Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, t. VII, Kraków 1892.
Windakiewicz S., Materiały do historii Polaków w Padwie, Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, t. VII, Kraków 1892.
Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186 do 1926 r., tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Wójcik-Zega D., Jan z Wysokiej, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Wyczański A., Memoriał Jana Ostroroga a postulaty egzekucyjne XVI wieku, w: Ludzie, Kościół, wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze – wczesna epoka nowożytna), Warszawa 2001.
Wyrozumska B., Grzegorz Cieniawa, w: Polski słownik biografi czny, t. IX (1960-1961).
Wyrwa T., Les idées politiques et juridiques de Jan Ostroróg, humaniste polonais du XVe siècle, Revue Historique de Droit Français et Étranger, ser. 4, t. 53, 1975, nr 1.
Zdanek M., Adam z Będkowa, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Zdanek M., Grzegorz Cieniawa z Mysłowic, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Zdanek M., Jan Pniowski z Pniowa, w: Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. I, Kraków 2015.
Zwiercan M., Piotr z Krakowa, w: Polski słownik biograficzny, t. XXVI (1981).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 440
Liczba cytowań: 0