Między Poznaniem a Rzymem. Listy Jana Peszla do Mikołaja Czepla z lat 1477-1479
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2025.09Słowa kluczowe
listy średniowieczne, Poznań, Rzym, relacje społeczneAbstrakt
Przedmiotem artykułu są cztery listy przesłane w latach 1477-1479 przez Jana Peszla kanonika poznańskiej kolegiaty NMP do Mikołaja Czepla, jego krewnego, znanego kurialisty, członka wielu polskich kapituł katedralnych i posła królewskiego, przebywającego wówczas w Rzymie. Na początku podano dzieje rodzin duchownych, w mniejszej mierze zakreślono krąg ich kontaktów społecznych. Druga część jest już omówieniem samej korespondencji, a więc przedstawieniem treści i kontekstu listów oraz dalej – analizą zewnętrzną listów i ich języka.
Bibliografia
Bartoszak M., Studenci z Poznania w latach 1490-1505. Pochodzenie społeczne i kariery, Roczniki Historyczne 88, 2022.
Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
Barycz H., Czepiel (Czepel) Mikołaj, w: Polski słownik biograficzny, t. IV (1938).
Barycz H., Historia Uniwersytetu Krakowskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440-1600), Kraków 1938.
Bibliografia źródeł drukowanych do dziejów Polski w epoce pierwszych Jagiellonów (1385-1506), red. P. Węcowski, Warszawa 2024 (Folia Jagellonica. Fontes 23).
Čapaitė R., List jako narzędzie komunikacji wielkiego księcia litewskiego Witolda, Studia Źródłoznawcze 50, 2012.
Čapský M., Zrození země. Komunikující společenství pozdně středověkého Slezska, Praha 2013.
Chojnacki P., Korespondencja biskupów płockich w późnym średniowieczu (1439-1522), w: Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza, Warszawa 2014.
Constable G., Letters and lettercollections, Turnhout 1976.
Czaja R., Przenoszenie listów między miastami hanzeatyckimi w strefie bałtyckiej w XIV-XV wieku, Klio 23 (4), 2012.
Dembiński P., Fundacja i erekcja kolegiaty św. Marii Magdaleny w Poznaniu, Kronika Miasta Poznania 2003, nr 3.
Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012.
Dembiński P., Trąbczyński (Trąmpczyński) Tomasz, w: Polski słownik biograficzny, t. LIV (2023).
Dola K., Wrocławska kapituła katedralna w XV wieku. Ustrój – skład osobowy – działalność, Lublin 1983.
Follprecht K., Gmerki mieszczan krakowskich, Krakowski Rocznik Archiwalny 9, 2003.
Follprecht K., Pieczęcie mieszczan krakowskich, w: Pieczęcie w dawnej Rzeczypospolitej. Stan i perspektywy badań, Warszawa 2006.
Gąsiorowski A., Dysponenci władzy w późnośredniowiecznym Poznaniu, Przegląd Historyczny 76, 1975.
Gąsiorowski A., Peszlowa Gertruda, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
Gąsiorowski A., Walki o władzę w Poznaniu u schyłku wieków średnich, Kwartalnik Historyczny 82, 1975, nr 2.
Gąsiorowski A., Wilda Mikołaj, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1983.
Girsztowt-Biskup A., Starzyński M., Korespondencja Krakowa z Toruniem w XIV-XV w., Klio 70 (2), 2024.
Goliński M., Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), Wrocław 1997.
Górczak Z., Rozwój majątków możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XV i początkach XVI wieku. Studium z dziejów wielkiej własności, Poznań 2007.
Grulkowski M., Korespondencja Krakowa i Wrocławia z Głównym Miastem Gdańskiem w późnym średniowieczu, Klio 23 (4), 2012.
Hankus M., Nieznany list arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty z Kosowic herbu Szeliga z 24 września 1387 roku, Średniowiecze Polskie i Powszechne 15 (19), 2023.
Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, nr 6001-7000, cz. 1, opr. A. Jałbrzykowska, J. Zathey, przy współudziale Z. Łagodowej i J. Tyszkowskiej, Kraków 1962.
Jakubas W., Jutrznia J., Związki Kazimierza Piekarskiego z Krakowem, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 60, 2010.
Jurek T., Kiedy nie było Placu Wiosny Ludów, Kronika Miasta Poznania 2018, nr 2.
Jurek T., Pismo w życiu społecznym Polski późnego średniowiecza, w: Historia społeczna późnego średniowiecza. Nowe badania, Warszawa 2011.
Jurek T., Stanowisko dokumentu w średniowiecznej Polsce, Studia Źródłoznawcze 40, 2002.
Kaliszuk J., Przemiany społecznych funkcji pisma w późnym średniowieczu. Programy badawcze i ich rezultaty, w: Historia społeczna późnego średniowiecza. Nowe badania, Warszawa 2011.
Knapek E., Średniowieczne i wczesnonowożytne pieczęcie oficjałów i wikariuszy generalnych krakowskich, w: Dawne pieczęcie: typologia – metody badań – interpretacje, Warszawa 2015.
Koczerska M., O życiu dworskim, czyli list Jana Długosza do Zbigniewa Oleśnickiego z 5 lutego 1450 roku, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967-2014), Warszawa-Poznań 2015.
Koczerska M., Poczta i utrzymywanie łączności w diecezji krakowskiej w pierwszej połowie XV wieku, w: O rzeczach minionych. Scripta rerum historicarum Annae Rutkowska-Płachcińska oblata, Warszawa 2006.
Koczerska M., Zbigniew Oleśnicki i kościół krakowski w czasach jego pontyfikatu 1423-1455, Warszawa 2004.
Koczy L., Handel Poznania do połowy wieku XVI, Poznań 1930.
Korytkowski J., Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. I-III, Gniezno 1883.
Kowalski M.D., Między Italią a Polską. Podróże kolektorów papieskich w XV wieku, w: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Warszawa 2012.
Kowalski M.D., Opłaty annatowe w piętnastowiecznych aktach Kamery Apostolskiej. Uwagi na temat interpretacji źródeł proweniencji papieskiej, Roczniki Historyczne 67, 2001.
Kowalski M.D., Polnische Studenten im Rom der frühen Renaissance (1450-1500), w: Studieren im Rom der Renaissance, Zürich 2020.
Kowalski M.D., Proventus Camerae Apostolici debiti. Opłaty duchowieństwa polskiego na rzecz papiestwa w latach 1417-1484, Kraków 2010.
Kozaczkiewicz E., Trzy pieczęcie Jana Długosza, Studia Źródłoznawcze 56, 2018.
Kozak A., Księga sądowa gnieźnieńskich wikariuszy generalnych Sędka z Czechla i Jana z Brzóstkowa (1449-1453, 1455). Studium źródłoznawcze i edycja krytyczna, Poznań 2023 (Folia Jagellonica. Fontes 12).
Kubów S., Sylwetki polskich bibliologów, Wrocław 1983.
Kulpa Z., Korespondencja prywatna w późnośredniowiecznej Polsce – próba charakterystyki na podstawie wybranych przykładów źródłowych, Średniowiecze Polskie i Powszechne 7 (11), 2015.
Lewicka-Kamińska A., Renesansowy księgozbiór Mikołaja Czepla w Bibliotece Jagiellońskiej, Wrocław 1956.
Lewicka-Kamińska A., Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972.
Lis W., Średzianie na kartach XV-wiecznych ksiąg konsystorza poznańskiego, Średzki Kwartalnik Kulturalny 1 (100), 2021, dostępne online: <https://koszuty.pl/sredzianie-na-kartach-xv-wiecznych-ksiag-konsystorza-poznanskiego/>.
Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Wrocław 2008.
Manikowska H., Szkoły: nauczanie szkolne i uniwersyteckie, w: Kultura Polski średniowiecznej XIV i XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1997.
Mika M.K., Studia nad patrycjatem poznańskim w wiekach średnich [1937], przedruk w: tenże, Studia nad patrycjatem poznańskim, Poznań 2006.
Namysłowski B., Herby mieszczaństwa poznańskiego, Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu 5, 1929.
Niemiecko-polski i polsko-niemiecki słownik historyczny (na podstawie źródeł średniowiecznych i wczesnonowożytnych z terenu Polski, opr. K. Kopiński, J. Tandecki, L. Lewandowska, t. I-II, Toruń 2020.
Noga Z., Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, Kraków 2003.
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. II, Poznań 1964.
Piekarski K., Inkunabuły Biblioteki Jagiellońskiej. Inwentarz przybytków z lat 1900-1935. Nr. 76-187, Przegląd Biblioteczny 10, 1936.
Piekarski K., Miscellanea bibliograficzne, 3-6, Kraków 1931.
Pohorecki F., O dawnym szpitalu i kościółku Św. Krzyża [1931], Kronika Miasta Poznania 1990, nr 3-4.
Rada miasta Poznania przekazuje szpital św. Gertrudy i kościół św. Stanisława jezuitom poznańskim, tłum. R. Wójcik, Kronika Miasta Poznania 2003, nr 3.
Radzimiński A., Listy wielkich mistrzów do rady miasta Torunia z 1. połowy XV w. Przyczynek do dziejów i funkcjonowania poczty krzyżackiej, Rocznik Toruński 19, 1990.
Skupieński K., Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1997.
Skuratowicz, Pałac Górków w Poznaniu, Poznań 2008.
Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I-VI, Wrocław 1982 – Poznań 2021.
Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI-XVIII wieku, t. I, opr. I. Sarnowska-Giefing, Poznań 2011.
Starzyński M., Krakowska rada miejska w średniowieczu, Kraków 2010.
Studia nad książką poświęcone pamięci Kazimierza Piekarskiego, Wrocław 1951.
Szczur S., Papież Urban V i powstanie uniwersytetu w Krakowie w 1364 r., Kraków 1999.
Szweda A., Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z zakonem krzyżackim w Prusach w latach 1386-1454, Toruń 2009.
Szymczakowa A., Woźni sądowi łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy do połowy XV w., Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 36, 1989.
Świeboda W., Na tropie średniowiecznych rękopisów Wydziału Prawa Uniwersytetu Krakowskiego, w: Felix indiget amicis. Studia z kultury duchowej i intelektualnej średniowiecza ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Ożogowi, Kraków 2016.
Wawrzyniak P., W podziemiach odkrywanie. Krótki zarys archeologicznych badań w piwnicach staromiejskich kamienic w Poznaniu, Kronika Miasta Poznania 2021, nr 1.
Weyssenhoff-Brożkowa K., Wpływ polszczyzny na łacinę średniowieczną w Polsce, Kraków 1991; taż, Studia nad łaciną średniowieczną w Polsce, Warszawa 1998.
Wiesiołowski J., Galeria heraldyczna ratusza poznańskiego. Próba identyfikacji osób i określenia czasu powstania przedstawień heraldycznych, Kronika Miasta Poznania 1997, nr 3.
Wiesiołowski J., Jak poznańska burmistrzowa ze swą krawcową do Rzymu na jubileusz 1500 r. pielgrzymowała, Poznań 2010.
Wiesiołowski J., Jeżyce średniowieczne, Kronika Miasta Poznania 2000, nr 2.
Wiesiołowski J., Kler kolegiaty św. Marii Magdaleny i kościołów przykolegiackich w 1510 roku, Kronika Miasta Poznania 2003, nr 3.
Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w. (1478-1526), w: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Warszawa 1995.
Wiesiołowski J., Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania, wyd. 1, Warszawa–Poznań 1982.
Wiesiołowski J., Targi, targowiska, jarmarki w późnośredniowiecznej aglomeracji poznańskiej, Kronika Miasta Poznania 1996, nr 2.
Wiesiołowski J., Z korespondencji prywatnej pierwszej połowy XV wieku, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 33, 1988.
Winniczuk L., Epistolografia. Łacińskie podręczniki epistolograficzne w Polsce w XV-XVI wieku, Warszawa 1952.
Władze miasta Poznania, t. II, red. J. Wiesiołowski, Poznań 2003.
Włodarski Ł., Listy biskupa włocławskiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Gruszczyńskiego do rady miasta Gdańska, Średniowiecze Polskie i Powszechne 9 (13), 2017.
Wójcik-Zega D., Autografy piętnastowiecznych profesorów krakowskich w rękopisie Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego 63, Studia Źródłoznawcze 53, 2015.
Wroniszewski J., Herb i gmerk rodziny Vasanów. Z problematyki późnośredniowiecznej sfragistyki mieszczańskiej, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana prof. B. Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, Kraków 2008.
Zachara-Związek U., Łacina późnośredniowiecznych ksiąg ławniczych Starej Warszawy, Warszawa 2019.
Zapała A., Kontakty Polaków i Litwinów ze Stolicą Apostolską za pontyfikatu papieża Mikołaja V (1447-1455), Warszawa 2021.
Zaremska H., Homo bonae famae, w: Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, t. I, Toruń 1996.
Zathey J., Maciej z Kobylina, w: Polski słownik biograficzny, t. XVIII (1973).
Zdanek M., Zapiski biograficzne i historyczne Grzegorza ze Stawiszyna (1481-1540) oraz ich kontynuacja, Roczniki Historyczne 86, 2020.
Zimmermann G., Das Breslauer Domkapitel im Zeitalter der Reformation und Gegenreformation (1500-1600). Verfassungsgeschichtliche Entwicklung und persönliche Zusammensetzung, Weimar 1938.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 21
Liczba cytowań: 0
