Zanim powstały Roczniki Historyczne. O poznańskich czasopismach historycznych w XIX i na początku XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2025.02Słowa kluczowe
Poznańskie, czasopiśmiennictwo, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Niemieckie Towarzystwo Historyczne dla Prowincji PoznańskiejAbstrakt
Tematyka historyczna była w poznańskim czasopiśmiennictwie obecna od jego początków w latach dwudziestych XIX w. Zrazu służyła przyciągnięciu uwagi czytelnika, poważniejsze teksty odnajdujemy w periodykach z lat trzydziestych-czterdziestych. Polskie prace o ambicjach naukowych od 1860 r. publikowane były w Rocznikach Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego. Studia stricte historyczne były wydawane od lat osiemdziesiątych pod egidą niemieckiej Historische Gesellschaft für die Provinz Posen, najpierw jako Zeitschrift, a od 1900 r. także jako popularny miesięcznik Historische Monatsblätter. Po wyzwoleniu Poznańskiego w 1919 r. niemieckie czasopisma przeżywały spadek znaczenia, ale pozostawały istotnym wzorem dla kształtującego się w Poznaniu polskiego środowiska historycznego, które przystąpiło do wydawania własnych czasopism, Kroniki Miasta Poznania, a następnie Roczników Historycznych.
Bibliografia
Abt S., Ludność. Struktura demograficzna miasta, w: Dzieje Poznania, t. II, cz. 2, Warszawa-Poznań 1998.
Albertz H., Was ist jetzt geschehen?, Aus Posens kirchlicher Vergangenheit 1, 1911.
Anger G., Schmidt Karl, w: Biographisch-bibliographisches Kirchenlexikon, t. XXIII, Nordhausen 2004.
Barełkowski M., Niemieckie gazety i czasopisma w krajobrazie prasowym Poznania i Wielkopolski przed rokiem 1918. Przyczynek do zbadania ciekawej grupy źródeł, Biblioteka 25, 2021.
Bickerich W., Unsere Ziele und Aufgaben, Aus Posens kirchlicher Vergangenheit 1, 1911.
Biernaczyk J., Robert Hassencamp, w: Alma Mater Ostroviensis. Księga pamięci, non omnis moriar, t. X, Ostrów Wielkopolski 2003.
Biernaczyk J., Theodor Wotschke, w: Alma Mater Ostroviensis. Księga pamięci, non omnis moriar, t. X, Ostrów Wielkopolski 2003.
Błachnio J.R., System filozofii katolickiej „Przeglądu Poznańskiego”, Bydgoszcz 2001.
Cetwiński M., Gustav Adolf Harald Stenzel (1792-1854), w: Mediewiści 3, Poznań 2015.
[Cieszkowski A.], O skojarzeniu dążeń i prac umysłowych w W. Księstwie Poznańskiem, Rok 1843, nr 1.
Cygański M., Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznańskiem (1885-1945), Przegląd Zachodni 1969, nr 6.
Damus R., Der Westpreussische Geschichtsverein in den ersten 25 Jahren seiner Tätigkeit, Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins 47, 1904.
Dylewska A., Iskry miłości do ojczystej ziemi. Niemieckie zbiory podań z Prowincji Poznań-skiej – między literacka tradycją a polityczną ideologią, Litteraria Copernicana 2, 2013.
Dziennik Domowy (1841-1847), opr. H. Wieland, Poznań 2006.
Ehrenberg H., Bernhard Endrulat, Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen 2, 1886.
Gesamtinhaltverzeichnis der Zeitschriften der Historischen Gesellschaft für (die Provinz) Posen 1885 bis 1945, opr. M. Barełkowski, J. Fischer, Ch. Schutte, 2025, dostępny online: <https://deutsche-polen.org/wp-content/uploads/2025/01/Gesamtinhaltsverzeichnis-ZHGP_15.01.2025.pdf>.
Grzelczak P., Zygmunt Zaleski. Ojciec założyciel, w: Księga Pamiątkowa „Kroniki Miasta Poznania” 1923-2023, Poznań 2023.
Hinc A., Obraz dziejów ojczystych w pozaszkolnej edukacji historycznej społeczeństwa polskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim w pierwszej połowie XIX wieku, Poznań 2007.
Jaffe M., Poznań pod panowaniem pruskim, tłum. J. Baron-Grzesiak, opr. P. Matusik, Poznań 2012.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1832-1858, w: Prasa polska 1661-1864, Warszawa 1976.
Jakś-Ivanovska M., Profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego 1919-1939, Poznań 2021.
Kiec O., Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XX wieku. Historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu, Poznań 2021.
Kiec O., Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001.
Koźmian J., Dwa bałwochwalstwa. Wybór pism, red. B. Szlachta, E. Hajdasz, Kraków 2007.
Linetty J., Heinrich August Hockenbeck (1842-1905) – historyk, archeolog i pedagog, Wangrovieciana. Studia et Fontes 2, 2014.
Lubierska J., Proces o czary w Doruchowie w 1775 r. w świetle nowych źródeł, Historia Slavorum Occidentis 2022, nr 3.
Łysiak W., Dorobek folklorystyczny Otto Knoopa, Lud 75, 1992.
Maciejowski W.A., rec. z J. Moraczewski, Dzieje Rzeczypospolitej polskiej do piętnastego wieku, Orędownik Naukowy 1844, nr 32.
Maciejowski W.A., O fałszach szerzonych przez „Przegląd Poznański”, Przyjaciel Ludu, nr 24, 12 VI 1847.
Makowski K., Rozważania o tożsamości Żydów w Poznańskiem w XIX wieku i ich stosunkach z polskimi i niemieckimi sąsiadami, w: Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, Warszawa 2007.
Malinowski K., Niemieckie badania historyczne w Polsce. Działalność Historische Gesellschaft in Polen (HG) w latach 1919-1939, Przegląd Zachodni 1990, nr 5/6.
Malinowski K., Niemieckie Towarzystwo Historyczne w Poznaniu – działalność w latach 1885-1919, Przegląd Zachodni 1990, nr 3.
Malinowski T., Działalność Sekcji (Wydziału) Archeologicznej Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego w latach 1885-1896, Roczniki Historyczne 23, 1957.
Markgraf H., Der Verein für Geschichte und Alterthum Schlesiens in den ersten 50 Jahren seines Bestehens, Breslau 1896.
Matusik P., Andrzej Wojtkowski. Pierwszy wśród autorów, w: Księga Pamiątkowa „Kroniki Miasta Poznania” 1923-2023, Poznań 2023.
Matusik P., Czas entuzjastów. „Kronika Miasta Poznania” w latach 1923-1939, w: Księga Pamiątkowa „Kroniki Miasta Poznania” 1923-2023, Poznań 2023.
Matusik P., Dzieje Instytutu Historii UAM, w: Historia na Uniwersytecie Poznańskim. Od Seminarium Historycznego do Instytutu Historii (1919-2019), Poznań 2019.
Matusik P., „Nadeszła epoka przejścia…” Nowoczesność w piśmiennictwie katolickim Poznańskiego 1836-1871, Poznań 2011.
Matusik P., Religia i naród. Życie i myśl Jana Koźmiana 1814-1877, Poznań 1998.
Matysiak J., Kazimierz Kaczmarczyk 1878-1966. Archiwista i historyk, Poznań 2020.
[Maykowski S.], rec. Kroniki Miasta Poznania, t. 1, Kurier Poznański, nr 46, 27 II 1923.
[Meyer Ch.], Prospect, Zeitschrift für Geschichte und Landeskunde der Provinz Posen 1, 1882, z. 1.
Michalski M., Dawni Słowianie w tradycji polskiej I połowy XIX w., Poznań 2013.
Michałowska M., Weteran Poznański – 1825, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Biblioteka, z.7, 1968.
Minde-Pouet G., Chronologisches Verzeichnis der Arbeiten Adolf Warschauers zur Posener Landesgeschichte, w: Adolf Warschauer. Ein Dankes- und Erinnerungsblatt bei seinem Scheiden aus Posen, Lissa 1912.
Molik W., Stanisław Karwowski, w: Wybitni historycy wielkopolscy, wyd. 2, Poznań 2010.
Molik W., Z dziejów polsko-niemieckich kontaktów naukowych. Niemieckie Towarzystwo Naukowe Przyrodników w Poznaniu i udział Polaków w jego działalności (1837-1902), w: tegoż, Teksty wybrane, Poznań 2019.
Musielak M., Profesor Adam Wrzosek (1875–1965) – historyk i filozof medycyny. Zarys biografii intelektualnej, Poznań 2022.
Nawrocki S., Adolf Warschauer, w: Wybitni historycy wielkopolscy, wyd. 2, Poznań 2010.
Nodzyński T., Strażnica Zachodnia 1922-1939. Źródło do dziejów myśli zachodniej w Polsce, Zielona Góra 1997.
Pabst K., Historische Vereine und Kommissionen in Deutschland bis 1914, w: Vereinswesen und Geschichtspflege in den bömischen Ländern, München 1986.
Pędzińska D., Wegner Leon, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981.
Pieścikowski E., „Ach! W tym Poznańskiem…”. Życie literackie XIX wieku, Poznań 2003.
Poczet członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857-2007, red. A. Pihan-Kijasowa, Poznań 2008.
Połczyńska E., Życie kulturalne Niemców w Poznaniu w XIX i na początku XX w., w: Dzieje Poznania, t. II, cz.1, Warszawa-Poznań 1994.
Potocki S.L., Jan Nepomucen Romanowski (1831-1861). Bibliotekarz kórnicki, Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 13, 1977.
Prümers R., Chronik, Historische Monatsblätter für die Provinz Posen 1912, nr 12.
Prümers R., Die Historische Gesellschaft für die Provinz Posen, Historische Monatsblätter für Grosspolen 1921, nr 3/4.
„Przyjaciel Ludu” 1834-1849. W 180. rocznicę ukazania się pierwszego numeru, red. J.M. Halec, Leszno 2015.
„Przyjaciel Ludu, czyli Tygodnik Potrzebnych i Pożytecznych Wiadomości” 1834-1849, opr. K. Jazdon, Poznań 2003.
Schell O., Endrulat Bernhard Ferdinand Julius, w: Allgemeine deutsche Biographie, t. 48 (1904).
Słownik historyków polskich, Warszawa 1994.
Spis zawartości prasy wielkopolskiej, Poznań 1997.
Śliwiński E., „Przyjaciel Ludu” 1834-1849 Leszno, Universitas Gedanensis 29, 2017, t. 53.
Warschauer A., Deutsche Kulturarbeit in der Ostmark. Erinnerungen aus vier Jahrzehnten, Berlin 1926.
Warschauer A., Die deutsche Geschichtsschreibung in der Provinz Posen, Posen 1910.
Warschauer A., Rodgero Prümers, Historische Monatsblätter für Grosspolen 1921, nr 3/4.
Warschauer A., Zur Einführung, Historische Monatsblätter für die Provinz Posen 1900, nr 1, s. 1-2.
Warschauer A., Zur Geschichte des preuβischen Staatsarchiv zu Posen, Historische Monatsblätter für die Provinz Posen 1919, nr 2/3.
Was wollen die Blätter für Heimatkunde?, Aus dem Posener Lande 1, 1906, nr 1.
Wojtkowski A., Dziesięć lat pracy Towarzystwa Miłośników Historii w Poznaniu, Roczniki Historyczne 8, 1932.
Wojtkowski A., Historia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Roczniki PTPN 50, 1928.
Wojtkowski A., rec. z: A. Warschauer, Deutsche Kulturarbeit, Roczniki Historyczne 2, 1926.
Wotschke Th., Heinrich Kleinwächter. Ein Nachruf, Historische Monatsblätter für die Provinz Posen 2, 1904.
Woykowska J., Pisma periodyczne, wychodzące w W. Polsce, Tygodnik Literacki, nr 50, 12 XII 1842.
Zakrzewski B., Tygodnik Literacki 1838-1845. Zarys monograficzny, Warszawa 1964.
Zalewski Z., Dla czego?, Kronika Miasta Poznania 1, 1923.
Zemanek B., Tajpingowie w Poznaniu, Kraków 2025.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 9
Liczba cytowań: 0
