De schismate Robertino. Nieznany traktat Ludolfa z Żagania o początkach Wielkiej Schizmy Zachodniej
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2024.03Słowa kluczowe
Ludolf z Żagania, Klemens VII (Robert z Genewy), Kościół katolicki, Wielka Schizma Zachodnia, koncyliaryzm, traktat polemicznyAbstrakt
Prezentowane opracowanie zawiera omówienie i wydanie nieznanego traktatu O schizmie robertyńskiej (De schismate Robertino) z 1404 r., pióra wybitnego koncyliarysty Ludolfa, opata klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu. Tytuł traktatu nawiązuje do imienia Roberta z Genewy, którego wybór na papieża (Klemensa VII) w 1378 r. stał się początkiem Wielkiej Schizmy w Kościele. Ludolf poszukuje w traktacie sposobu na przezwyciężenie Schizmy. Z odwołaniem do argumentacji opartej na Biblii i przepisach prawa wykazuje w pełnym retorycznego zaangażowania wywodzie błędy zwolenników papieży awiniońskich i usiłuje ich przekonywać do przejścia na stronę rzymską.
Bibliografia
Adams J.P., Conclave of 1378. List of Some Important Contemporary Documents, publikacja online: <https://www.csun.edu/~hcfll004/1378docs.html>, dostęp 16 IX 2024.
Adams J.P., Sede vacante 1216, publikacja online: , dostęp 16 IX 2024.
Adams J.P., Sede vacante 1378. March 27, 1378 – April 9, 1378 – September 20, 1378, publikacja online: , dostęp 16 IX 2024.
Balbi R., Il criterio del vir constans nella teoria canonistica della coactio come vizio del consenso matrimoniale. Dalla decretistica classica al Liber Extra di Gregorio IX, Ius Ecclesiae 19, 2007.
Balbi R., Vis e metus nel consenso matrimoniale. Aspetti del pensiero canonistico medievale, Diritto e Religioni 1, 2006, nr 1/2.
Bliemetzrieder F., Abt Ludolfs von Sagan Traktat Soliloquium scismatis, Studien und Mitteilungen aus dem Benediktiner- und dem Zisterzienser-Orden 26, 1905.
Bliemetzrieder F., Literarische Polemik zu Beginn des Grossen Abendlandischen Schismas (Kardinal Petrus Flandrin, Kardinal Petrus Ameli, Konrad von Gelnhausen), Wien-Leipzig 1910 (Publikationen des Österreichischen Historischen Instituts in Rom 1).
Brandmüller W., Zur Frage nach der Gültigkeit der Wahl Urbans VI. Quellen und Quellenkritik, w: tenże, Papst und Konzil im Großen Schisma (1378-1431). Studien und Quellen, Paderborn-München 1990.
Cawley Ch., Medieval Lands: A Prosopography of Medieval European Noble and Royal Families, publikacja online: <https://fmg.ac/Projects/MedLands/normacre. htm#BernardIISaintValeryA>, dostęp 16 IX 2024.
Clausen J., Papst Honorius III. (1216-1227). Eine Monographie, Bonn 1895.
A Companion to the Great Western Schism (1378–1417), red. J. Rollo-Koster, Th.M. Izbicki, Leiden-Boston 2009 (Brill’s Companions to the Christian Tradition 17).
Cristofori F., Il conclave del MCCLXX. in Viterbo. L’assassinio di Enrico di Cornovaglia da Guido di Monforte, il processo papale di lui ed altri documenti inediti relativi al Pontificato di S. Gregorio X., Roma-Siena-Viterbo 1888.
Danielou J., Marrou H.I., Historia Kościoła, t. I: Od początków do roku 600, tłum. M. Tarnowska, wyd. 2, Warszawa 1986.
Drabina J., Idee koncyliaryzmu na Śląsku. Wkład miejscowych środowisk intelektualnych w ich upowszechnianie, Kraków 1984.
Drews W., Anti-Jewish Treatises in Visigothic Spain, w: Das Christentum im frühen Europa. Diskurse – Tendenzen – Entscheidungen, Berlin-Boston 2019.
Dykmans M., Du conclave d’Urbain VI au Grand Schisme. Sur Pierre Corsini et Bindo Fesulani, écrivains florentins, Archivum Historiae Pontificiae 13, 1975.
Dykmans M., La troisième élection du pape Urbain VI, Archivum Historiae Pontificiae 15, 1977.
Elze R., Sic transit gloria mundi. Zum Tode des Papstes im Mittelalter, Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 34, 1978.
Encyklopedia katolicka, t. I-XX, Lublin 1973-2014.
Erler G., Dietrich von Nieheim (Theodericus de Nyem). Sein Leben und seine Schriften, Leipzig 1887.
Eßer F., Schisma als Deutungskonflikt. Das Konzil von Pisa und die Lösung des Großen Abendländischen Schismas (1378-1409), Wien-Köln-Weimar 2019 (Papsttum im mittelalterlichen Europa 8).
Eubel C., Hierarchia catholica medii aevi sive summorum pontificum, S.R.E. cardinalium, ecclesiarum antistitum ab anno 1198 usque ad annum 1431 perducta, wyd. 2, Monasterii 1913, t. I.
Hamesse J., Les Auctoritates Aristotelis. Un florilège médiéval. Étude historique et édition critique, Louvain-Paris 1974 (Philosophes Médiévaux 17).
Die Handschriften der Staats- und Universitätsbibliothek Breslau, t. I, Leipzig 1938 (Verzeichnis der Handschriften im Deutschen Reich 1).
Hanly M., Witness to the Schism. The Writings of Honorat Bovet, w: A Companion to the Great Western Schism (1378-1417), Leiden-Boston 2009 (Brill’s Companions to the Christian Tradition 17).
Howard P., The Fear of Schism, w: Rituals, Images, and Words. Varieties of Cultural Expression in Late Medieval and Early Modern Europe, Turnhout 2005 (Late Medieval and Early Modern Studies 3).
Jahr R., Die Wahl Urbans VI. 1378, Halle 1892.
Jasper D., Papstwahldekret von 1059, Überlieferung und Textgestalt, Sigmaringen 1986.
Kaminsky H., Simon de Cramaud and the Great Schism, New Brunswick 1983.
Kneer A., Kardinal Zabarella (Franciscus de Zabarellis, Cardinalis Florentinus) 1360-1417. Ein Beitrag zur Geschichte des grossen abendländischen Schismas, erster Teil, Münster 1891.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Leszczyńska B., Koncyliaryzm Ludolfa z Żagania, w: Studia z dziejów kultury i ideologii ofiarowane Ewie Maleczyńskiej w 50. rocznicę pracy dydaktycznej i naukowej, Wrocław 1968.
Leszczyńska B., W sprawie monografii Ludolfa z Żagania, Acta Universitatis Wratislaviensis, Historia 8, Wrocław 1964.
Loserth J., Huss und Wiclif. Zur Genesis der hussitischen Lehre [1884], wyd. 2, München-Berlin 1925.
Machilek F., Ludolf von Sagan und seine Stellung in der Auseinandersetzung um Konziliarismus und Hussitismus, München 1967.
Machilek F., Das große abendländische Schisma in der Sicht des Ludolf von Sagan, w: Das Konstanzer Konzil, red. R. Bäumer, Darmstadt 1977 (Wege der Forschung 415).
Machilek F., Ludolf von Sagan, w: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, t. V, wyd. 2, Berlin – New York 1985.
Machilek F., Schlesien, Hus und Hussiten 1403-1435, w: Die hussitische Revolution. Religiöse, politische und regionale Aspekte, Köln-Weimar-Wien 2012.
Morrall J.B., Gerson and the Great Schism, Manchester 1960.
Mrozowicz W., Ludolf of Żagań, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, wyd. R.G. Dunphy, Leiden-Boston 2010.
Müller H., Die kirchliche Krise des Spätmittelalters. Schisma, Konziliarismus und Konzilien, München 2012 (Enzyklopädie deutscher Geschichte 90).
Ożóg K., The Role of Poland in the Intellectual Development of Europe in the Middle Ages, Kraków 2009.
Pekař J., Žižka a jeho doba, t. I: Doba se zvláštním zřetelem k Táboru, wyd. 2, Praha 1933.
Prügl T., Das Schriftargument zwischen Papstmonarchie und konziliarer Idee. Biblische Argumentationsmodelle im Basler Konziliarismus, w: Die Bibel als politisches Argument. Voraussetzungen und Folgen biblizistischer Herrschaftslegitimation in der Vormoderne, München 2007 (Historische Zeitschrift. Beihefte NF 43).
Rollo-Koster J., Raiding Saint Peter: Empty Sees, Violence, and the Initiation of the Great Western Schism (1378), Leiden-Boston 2008 (Brill’s Series in Church History 32).
Rollo-Koster J., The Great Western Schism, 1378-1417. Performing Legitimacy, Performing Unity, Cambridge 2022.
Rother K., Das Handschriftenverzeichnis der Augustiner-Propstei Grünberg (i. Schl.) von Jahre 1423, Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens 59, 1925.
Savey-Casard P., Le Refus d’action pour cause d’indignité. Étude sur la maxime „Nemo auditur propriam turpitudinem allegans”, Paris 1930.
Schlotheuber E., Per vim et metum. Die bitteren Klagen der Mädchen und Frauen an der römischen Kurie über ein erzwungenes Professgelübde, w: Kirchlicher und religiöser Alltag im Spätmittelalter, Ostfildern 2010 (Schriften zur südwestdeutschen Landeskunde 69).
Sherwood J., Coacta voluntas est voluntas. Baptism and Return in Canon Law, Medieval Encounters 28, 2022.
Sieben H.J., Traktate und Theorien zum Konzil. Vom Beginn des großen Schismas bis zum Vorabend der Reformation (1378-1521), Frankfurt a. M. 1983 (Frankfurter Theologische Studien 30).
Stump Ph.H., The Council of Constance (1414–18) and the End of the Schism, w: A Companion to the Great Western Schism (1378-1417), Leiden-Boston 2009 (Brill’s Companions to the Christian Tradition 17).
Summerlin D., The canons of the Third Lateran Council of 1179, Cambridge-New York 2020.
Swanson R.N., A survey of views on the Great Schism, c. 1395, Archivum Historiae Pontificiae 21, 1983.
Swieżawski S., Eklezjologia późnośredniowieczna na rozdrożu, Kraków 1990 (Studia do Dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego 1).
Świerk A., Średniowieczna biblioteka klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu, Wrocław 1965 (Śląskie Prace Bibliograficzne i Bibliotekoznawcze 8).
Thouzellier Ch., Ecclesia militans, w: Études d’histoire du droit canonique dédiées à Gabriel Le Bras, t. II, Paris 1965.
Tierney B., Foundations of the Conciliar Theory, Cambridge 1955 (Cambridge Studies in Medieval Life and Thought NS 4).
Tříška J., Životopisný slovník předhusitské pražské univerzity 1348-1409, Praha 1981.
Ubl K., Der Mehrwert der päpstlichen Schlüsselgewalt und die Tradition des heiligen Clemens, w: Die Bibel als politisches Argument. Voraussetzungen und Folgen biblizistischer Herrschaftslegitimation in der Vormoderne, München 2007 (Historische Zeitschrift. Beihefte NF 43).
Walther H., Initia carminum ac versuum medii aevi posterioris Latinorum, Göttingen 1959.
Wolff A., Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, Studia Źródłoznawcze 1, 1957.
Wünsch Th., Der Konziliarismus in Polen. Personen, Politik und Programme aus Polen zur Verfassungsfrage der Kirche in der Zeit der mittelalterlichen Reformkonzilien, Paderborn 1998.
Wünsch Th., Minister, executor, caput civile. Der Papst im Kirchenverständnis der Konziliaristen, w: Geist, Gesellschaft, Kirche im 13.-16. Jahrhundert, Praha 1999 (Colloquia mediaevalia Pragensia 1).
Zimmermann R., The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Tradition, Oxford 1996.
Zygner L., Wkład Kościoła płockiego i wrocławskiego w życie synodalne metropolii gnieźnieńskiej końca XIV i pierwszej połowy XV wieku, Studia Mazowieckie 10 (24), 2015, z. 3.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 45
Liczba cytowań: 0
