Średniowieczne początki i późniejsze fazy refleksji nad pochodzeniem, językiem, tożsamością i jednością Słowian
DOI:
https://doi.org/10.12775/RH.2022.01Słowa kluczowe
Słowianie, jedność słowiańska, Herder, panslawizm, austroslawizm, neoslawizm, wiara słowiańskaAbstrakt
Artykuł stanowi próbę określenia głównych przejawów i linii rozwojowych myśli ogólnosłowiańskiej poczynając od średniowiecza po wiek XX i XXI.
Bibliografia
Angyal E., Świat słowiańskiego baroku, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1972.
Approaches to Slavic Unity. Austro-Slavism, Pan-Slavism, Neo-Slavism, and Solidarity Among the Slavs Today, red. M.A. Makowski, F. Hadler, Poznań 2013.
Balzer O., Studium o Kadłubku, w: tegoż, Pisma pośmiertne, t. I, Lwów 1934.
Banaszkiewicz J., Kronika Dzierzwy, XIV-wieczne kompendium historii ojczystej, Wrocław 1979.
Banaszkiewicz J., Origo et religio – wersja słowiańska (o sposobach budowania tożsamości wspólnotowej w społecznościach wcześniejszego średniowiecza – „wzorcotwórcze pamiątki” i opowieści o nich), w: tegoż, Trzy po trzy o dziesiątym wieku, Kraków 2014.
Barycz H., Dembołęcki Wojciech, w: Polski słownik biograficzny, t. V (1939-1946).
Bobrownicka M., Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian Zachodnich i Południowych, Kraków 1995.
Boroń P., Ku pradawnej Słowian wielkości. Fałszywe zabytki runicznego pisma słowiańskiego, w: Fałszerstwa i manipulacje w przeszłości i wobec przeszłości, Warszawa 2012.
Borst A., Der Turmbau von Babel. Geschichte der Meinungen über Ursprung und Vielfalt der Sprachen und Völker, t. I-IV, Stuttgart 1957-1963.
Brogi Bercoff G., Królestwo Słowian. Historiografia Renesansu i Baroku w krajach słowiańskich, Izabelin 1998.
Bylina S., Motyw jedności słowiańskiej w Polsce późnego średniowiecza, w: Słowianie, Słowiańszczyzna – pojęcia i rzeczywistość dawniej i dziś, Warszawa 2002.
Dobiáš J., Dějiny československého územi před vystoupením Slovanů, Praha 1964.
Dołęga Chodakowski Z., O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem oraz inne pisma i listy, opr. J. Maślanka, Warszawa 1967.
Duchniewski J., Križanic Jurij, w: Encyklopedia katolicka, t. IX, 2002.
Fertacz S., Komitet Wszechsłowiański w Moskwie 1941-1947, Katowice 1991.
Filip M., Polityka tożsamości we wspólnotach neopogańskich. Przykład Zakonu Zadrugi „Północny Wilk”, w: Antropologia i polityka. Szkice z badań nad kulturowymi wymiarami władzy, Warszawa 2011.
Filozofia i religia w kulturze narodów słowiańskich, red. T. Chrobak, Z. Stachowski, Rzeszów 1995.
Frančić M., Juraj Križanic, ideolog absolutyzmu, Kraków 1974 (Zeszyty Naukowe UJ, Prace Historyczne 51).
Gemeinsam einsam. Die slawische Idee nach dem Panslawismus, red. A. Gąsior i inni, Berlin 2009 (Osteuropa 59, 2009, nr 12).
Geschichte der Slavia Asiatica. Quellenkundliche Probleme, red. Ch. Lübke, I. Miftakhova, W. von Scheliha, Leipzig 2013.
Goffart W., The supposedlly „Frankish” table of nations. An edition and study, Frühmittelalterliche Studien 17, 1983.
Grabski A.F., Polska w opiniach obcych X-XIII w., Warszawa 1964.
Graus F., Die Nationenbildung der Westslawen im Mittelalter, Sigmaringen 1981.
Graus F., Přemysl Otakar II. – sein Ruhm und sein Nachleben. Ein Beitrag zur Geschichte politischer Propaganda und Chronistik, Mitteilungen des Institus für österreichische Geschichtsforchung 79, 1971.
Grzesik R., Prace nad łacińską serią „Testimoniów najdawniejszych dziejów Słowian”, Slavia Antiqua 39, 1998.
Hadler F., „…nevertheless, a great theatrical exhibition of Slav solidarity”. Der Prager Slawen-Kongress von 1908 als Hauptaktion des Neoslawismus, w: Approaches to Slavic Unity. Austro-Slavism, Pan-Slavism, Neo-Slavism, and Solidarity Among the Slavs Today, Poznań 2013.
Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, red. A. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński, Poznań 2004.
Janeczek A., Świadomość wspólnoty słowiańskiej w pełnym i późnym średniowieczu, w: Słowianie – idea i rzeczywistość. Zbiór studiów, Poznań 2013.
Janion M., Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.
Janion M., Słowiańszczyzna i Europa, Gazeta Wyborcza 9-10 VIII 2003.
Jankowska A., Janiszewski B., Polak poganin, Wprost, 1 XII 2013.
Kabzińska I., Rzeczywistość słowiańska – pytania etnologa i propozycja badań, w: Słowianie – idea i rzeczywistość. Zbiór studiów, Poznań 2013.
Kategoria narodu w kulturach słowiańskich, red. T. Dąbek-Wirgowa, A. Makowiecki, Warszawa 1993.
Kijas A., Idea słowiańska w Rosji w XVII-XX w. (do 1917 r.), w: Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, Poznań 2004.
Kola A., Słowianofilstwo czeskie i rosyjskie w ujęciu porównawczym, Łódź 2004.
Kolendo J., Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, t. I-II, Warszawa 1998.
Krawiec A., Slavia – Sclavania – Słowiańska Ziemia. Słowiańszczyzna w geografii kreacyjnej łacińskiej Europy w średniowieczu, Poznań 2022.
Krzysztoforska-Doschek J., Prasłowiańskie źródła nowszej poezji polskiej (od romantyzmu do współczesności), Kraków 2000.
Kuk L., Orientacja słowiańska w myśli politycznej Wielkiej Emigracji (do wybuchu wojny krymskiej). Geneza, uwarunkowania, podstawowe koncepcje, Toruń 1996.
Kulecka A., Między słowianofilstwem a słowianoznawstwem. Idee słowiańskie w życiu intelektualnym Warszawy lat 1832-1856, Warszawa 1997.
Kürbisówna B., Dziejopisarstwo wielkopolskie XIII i XIV w., Warszawa 1959.
Kurczak J., Historiozofia nadziei. Romantyczne słowianofilstwo polskie, Łódź 2000.
Kuźma I., Współczesne rekonstrukcje i retrospektywy słowiańskości. Przykład tożsamości rodzimowierców (neopogan) polskich, w: Żyje, żyje duch słowiański. Rozważania nad ideą Słowiańszczyzny, Toruń 2009.
Labuda G., Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny Zachodniej, t. I, Poznań 1960.
Labuda G., Słowiańszczyzna pierwotna. Wybór tekstów, Warszawa 1954.
Labuda G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.
Leciejewicz L., Legendy etnogenetyczne w świecie słowiańskim, Slavia Antiqua 32, 1989-1990.
Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. I-II, Warszawa 1963.
Małecki A., „Historyków nie zaniechaj czytać…”. Studia nad twórczością historyczną Marcina Kromera i jej renesansową recepcją, Poznań 2013.
Matthews W., The Egyptians in Scotland: the political history of a myth, Viator 1, 1970.
Matuszewski J., Geneza polskiego chama (Studium semazjologiczne), Łódź 1982 (Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica 11).
Michalski M., Dawni Słowianie w tradycji polskiej pierwszej połowy XIX w. W poszukiwaniu tożsamości wspólnotowej, Poznań 2013.
Mity narodowe w kulturach słowiańskich, red. M. Bobrownicka, Kraków 1992.
Moszyński L., Koncepcje slawistyczne w gramatyce Juraja Križanicia, w: Prekursorzy słowiańskiego językoznawstwa porównawczego (do końca XVIII w.), Wrocław 1987.
Mühle E., Die Slawen im Mittelalter zwischen Idee und Wirklichkeit, Wien-Köln-Weimar 2020.
Mühle E., Słowianie. Rzeczywistość i fikcja wspólnoty VI-XV wiek, Warszawa 2020.
Müller K.E., Geschichte der antiken Ethnographie und ethnologischen Theoriebildung von den Anfängen bis auf die byzantinischen Historiographen, t. I-II, Wiesbaden 1972-1980.
Origo gentis, w: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, t. XXII, 2003.
Otwinowska B., Język – naród – kultura. Antecedencje i motywy renesansowej myśli o języku, Wrocław 1974.
Pieradzka K., Genealogia biblijna i rodowód Słowian w pierwszej księdze „Annales” Jana Długosza, Nasza Przeszłość 8, 1958.
Pleszczyński A., Przekazy niemieckie o Polsce i jej mieszkańcach w okresie panowania Piastów, Lublin 2016.
Plezia M., Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. 1, Poznań-Kraków 1952.
Polák A., Krátké sebránie z kronik českých k výstrazě věrných Čechóv, Věstník Královské české společnosti nauk, třída filosoficko-historicko-jazykozpytná 3, 1905.
Pollack F., „In allen Merkwürdigkeiten der Wenden-Nation”. Zur Konstruktion von ethnischer Alterität in der frühmodernen Sorbenkunde, Lětopis 59, 2012, nr 1.
Pollack F., Die Entdeckung des Fremden. Wahrnehmung und Darstellung der Lausitzer Sorben im gelehrten Schrifttum des 17. und 18. Jahrhunderts, Bautzen/Budyšin 2012.
Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa 1968.
Popowska-Taborska H., Wczesne dzieje Słowian w świetle ich języka, Warszawa 1993.
Pręcikowski L.S., Polska w „Nowym Ruchu Słowiańskim”. Z działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce w latach 1945-1947, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica 69, 2000.
Prostko-Prostyński J., „Frankijska tablica ludów” i najstarsza wzmianka o Bawarach, w: Wędrówka i etnogeneza w starożytności i średniowieczu, wyd. 2, Kraków 2010.
Reynolds S., Medieval “origines gentium” and the community of the realm, History 68, 1983.
Rosik S., Slavia universa? O współczesnym oglądzie kultury duchowej dawnych Słowian i jego mitologizacji (w nawiązaniu do eseistyki Marii Janion), Przegląd Humanistyczny 53, 2009, nr 4 (415).
Schmaus A., Vincentius Priboevius, ein Vorläufer des Panslavismus, Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, NF 1, 1953, z. 3.
Sepkowski A., Słowiańska utopia królestwa Bożego na ziemi, Studia Słowianoznawcze (Piotrków Trybunalski) 3, 2002.
Simpson S., Native Faith. Polish Neo-Paganism at the Brink of the 21st century, Kraków 2000.
Slawistik in Deutschland von den Anfängen bis 1945, Bautzen 1993.
Słowianie i Słowiańszczyzna – pojęcia i rzeczywistość dawniej i dziś, red. K. Handke, Warszawa 2002.
Strzelczyk J, Etnogeneza Słowian w świetle źródeł pisanych, w: Archeologia o początkach Słowian, Kraków 2005.
Strzelczyk J., Początki refleksji nad pochodzeniem i językiem Słowian, w: Tożsamość a język w perspektywie slawistycznej, Opole 2008.
Strzelczyk J., rec. z książki E. Mühlego, Die Slawen, Roczniki Historyczne 86, 2020.
Strzelczyk J., Wandalowie i ich afrykańskie państwo, Warszawa 1992, s. 311-335.
Szczerbicka-Ślęk L., W kręgu Klio i Kalliope. Staropolska epika historyczna, Wrocław 1973.
Tanty M., Panslawizm, carat, Polacy. Zjazd Słowiański w Moskwie 1867 r., Warszawa 1970.
Timpe D., Ethnologische Begriffsbildung in der Antike, w: Germanenprobleme in heutiger Sicht, Berlin – New York 1986 (Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Erg.-Bd. I).
Troebst S., Post-Pan-Slavism? Political Connotations of Slavicness in 21st Century Europe, w: Approaches to Slavic Unity Approaches to Slavic Unity. Austro-Slavism, Pan-Slavism, Neo-Slavism, and Solidarity Among the Slavs Today, Poznań 2013.
Tymieniecki K., Ziemie polskie w starożytności. Ludy i kultury najdawniejsze, Poznań 1951.
Tyszkiewicz L.A., Słowianie w historiografii antycznej do połowy VI w., Wrocław 1990 (Acta Universitatis Wratislaviensis, Historia 55).
Ulewicz T., Sarmacja. Studium z problematyki słowiańskiej XV i XVI w., Kraków 1950.
Walicki A., W kręgu konserwatywnej opinii. Struktury i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 1964, wyd. 2: 2002.
Wielkie mity narodowe Słowian, red. A. Gawarecka, A. Naumow, B. Zieliński, Poznań 1999.
Wierzbicki A., Wschód-Zachód w koncepcjach dziejów Polski. Z dziejów polskiej myśli historycznej w dobie porozbiorowej, Warszawa 1984.
Witkowska A., „Ja, głupi Słowianin”, Kraków 1980.
Witkowska A., Słowianie, my lubim sielanki…, Warszawa 1972.
Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów, red. M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka, Kraków 1997.
Zeil W., Slawistik in Deutschland. Forschungen und Informationen über die Sprachen, Literaturen und Volkskulturen slawischer Völker bis 1945, Köln-Weimar-Wien 1994.
Zimniak-Hałajko M., Kultura słowiańska jako alternatywa, Przegląd Humanistyczny 53, 2009, nr 4 (415).
Zwolski E., Kasjodor i Jordanes. Historia gocka czyli scytyjska Europa, Lublin 1984.
Żyje, żyje duch słowiański. Rozważania nad ideą Słowiańszczyzny, red. I. Kuźma, P. Schmidt, Toruń 2009.
Гольдберг А.Л., „Идея славянского единства” в сочинениях Юрия Крижаница, w: Русская литература XI-XVII веков среди славянских литератур, Москва-Ленинград 1963 (Труды Отдела Древнерусской Литературы Академии Наук СССР 19).
Мыльников А.С., Картина славянского мира: взгльяд из Восточной Европы. Этногенетические легенды, догадки, протогипотезы XVI – начала XVIII века, Санкт Петербург 1996.
Ягичъ И.В., Исторія славянскoй филологіи, Санктпетербургъ 1910.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 341
Liczba cytowań: 0
