Nieadekwatność doświadczenia a możliwość chaosu w fenomenologii Husserla
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2023.016Słowa kluczowe
fenomenologia transcendentalna, eksperyment unicestwienia świata, doświadczenie świata, doświadczenie ego cogito, realna możliwość, logiczna możliwośćAbstrakt
Zasadnicza teza tekstu brzmi, że możliwość totalnego chaosu empirycznego, która jest rozpatrywana w ramach eksperymentu unicestwienia świata, nie jest możliwością realną, lecz możliwością logiczną. Według Husserla hipoteza totalnego chaosu empirycznego pozostaje w związku z zasadniczą nieadekwatnością doświadczenia świata, która nie wyklucza możliwości nieistnienia świata. Unicestwienie świata jako efekt całkowitego załamania się doświadczenia świata mogę jednak przyjąć tylko hipotetycznie i taka fikcyjna możliwość nie ma charakteru możliwości realnej, ponieważ absolutny fakt mojego doświadczenia poprzedza wszelkie możliwości, nadając im dopiero znaczenie możliwości realnych. Doświadczenie w swej pierwotnej strukturze obejmuje zarówno doświadczenie świata, jak i doświadczenie ego cogito i jest jednym, absolutnym doświadczeniem, tak że możliwość globalnego chaosu empirycznego okazuje się jedynie pustym eksperymentem myślowym i jako taka możliwość ta pozostaje w zasadniczej analogii do możliwości niepoznawalnych rzeczy samych w sobie.
Słowa kluczowe: fenomenologia transcendentalna, eksperyment unicestwienia świata, doświadczenie świata, doświadczenie ego cogito, realna możliwość, logiczna możliwość
Bibliografia
Bernet Rudolf, Iso Kern, Eduard Marbach. 1989. Edmund Husserl. Darstellung seines Denkens. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Gallagher Shaun, Zahavi Dan. 2015. Fenomenologiczny umysł, przeł. Marek Pokropski. Warszawa: PWN.
Hussserl Edmund. 1956. „Erste Philosophie (1923/24). Teil 1: Kritische Ideengeschichte”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 7, red. Rudolf Boehm. Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1959. „Erste Philosophie (1923/24). Teil 2: Theorie der phänomenologischen Reduktion”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 8, red. Rudolf Boehm. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1973. „Ding und Raum. Vorlesungen 1907”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 16, red. Ulrich Claesges. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Husserl Edmund. 1973. „Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass. Teil 3: 1929–1935”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 15, red. Iso Kern. Den Haag: Martinus Nijhoff.
Hussserl Edmund. 1975. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga pierwsza, przeł. Danuta Gierulanka. Warszawa: PWN.
Husserl Edmund. 1978. „Posłowie do moich «Idei czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii»”, przeł. Jan Szewczyk. W: Drogi współczesnej filozofii, red. Marek. J. Siemek, 49–81. Warszawa: Czytelnik.
Hussserl Edmund. 1982. Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena, przeł. Andrzej Wajs. Warszawa: PWN.
Husserl Edmund. 1993. „Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale Phänomenologie. Ergänzungsband. Texte aus dem Nachlass (1934–1937)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 29, red. Reinhold N. Smid. Dordrecht: Springer Science+Business Media, B.V.
Hussserl Edmund. 2000. Badania logiczne. T. 2, cz. 2: Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania, przeł. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Husserl Edmund. 2000. „Phänomenologische Methode und phänomenologische Philosophie. ”, red. Berndt Goossens. Husserl Studies 16: 183–254.
Husserl Edmund. 2002. „Zur phänomenologischen Reduktion. Texte aus dem Nachlass (1926–1935)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 34, red. Sebastian Luft. Dordrecht–Boston–London: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund. 2003. „Transzendentaler Idealismus. Texte aus dem Nachlass (1908–1921)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 36, red. Robin D. Rollinger, współpraca Rochus Sowa. Dordrecht–Boston–London: Kluwer Academic Publishers.
Husserl Edmund. 2008. „Die Lebenswelt. Auslegungen der vorgegebenen Welt und ihrer Konstitution. Texte aus dem Nachlass (1916–1937)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 39, red. Rochus Sowa. Dordrecht: Springer Science+Business Media, B.V.
Husserl Edmund. 2011. Logika formalna i logika transcendentalna. Próba krytyki rozumu logicznego, przeł. Grzegorz Sowinski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Husserl Edmund. 2012. „Zur Lehre vom Wesen und zur Methode der eidetischen Variation. Texte aus dem Nachlass (1891–1935)”. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 41, red. Dirk Fonfara. Dordrecht–Heidelberg–London–New York: Springer Science+Business Media B.V.
Landgrebe Ludwig. 1982. „Das Problem der passiven Konstitution”. W: Ludwig Landgrebe. Faktizität und Individuation. Studien zu den Grundfragen der Phänomenologie, 71–87. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Łaciak Piotr. 2012. Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Łaciak Piotr. 2016. „Eksperyment unicestwienia świata jako argument za idealizmem transcendentalnym”. Fenomenologia 14: 121–144.
Łaciak Piotr. 2019. „Fenomenologia a problem «w sobie» przedmiotu”. Diametros 62: 18–32.
Micali Stefano. 2008. Überschüsse der Erfahrung. Grenzdimensionen des Ich nach Husserl. Dordrecht: Springer Science+Business Media B.V.
Ricoeur Paul. 2008. O interpretacji. Esej o Freudzie, przeł. Maciej Falski. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Sartre Jean Paul. 2007. Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej, przeł. Jan Kiełbasa, Piotr Mróz, Rafał Abramciów, Remigiusz Ryziński, Paulina Małochleb. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Sowa Rochus. 2014. „Einleitung”. W: E. Husserl, „Grenzprobleme der Phänomenologie. Analysen des Unbewusstseins und der Instinkte. Metaphysik. Späte Ethik. Texte aus dem Nachlass (1908–1937)”, XIX-CXIV. W: Husserliana: Edmund Husserl, Gesammelte Werke, t. 42, red. Rochus Sowa, Thomas Vongehr. Dordrecht–Heidelberg–New York–London: Springer
Summa Michela. 2015. „Ein sinnloses Gewühl? Die Hypothese des Chaos und ihre Implikationen bei Kant und Husserl”. W: Ästhetisches Wissen, red. Christoph Asmuth, Peter Remmers, 189–210. Berlin–Boston: De Gruyter.
Taguchi Shigeru. 2006. Das Problem des „Ur-Ich” bei Edmund Husserl. Die Frage nach der selbstverständlichen „Nähe” des Selbst. Dordrecht: Springer.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Piotr Łaciak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 411
Liczba cytowań: 0
