Justice and Equality Interpreted by the Leaders of Polish Enlightenment
DOI:
https://doi.org/10.12775/RF.2023.009Keywords
justice, equality, enlightenment, laws of nature, duties and devoirs, human rightsAbstract
The article recalls Polish Enlightenment leaders ideas on justice and equality. During Enlightenment period this issue was undoubtedly emphasized, which was reflected by essential increase in the number of utterances concerning justice and particularly the equality, but also in reveling the complexity and maturity of its interpretations and analyses. We commence the survey of aforementioned topics with the statements of Stanisław Leszczyński in which the pro enlightenment ideas were present, subsequently, we present the ideas of philisophiae recentiorum representants, namely: Stanisław H. Konarski, Antoni Wiśniewski, Józef Skrzetuski, whereas the mature period of the Enlightenment is represented here by its leaders such as Stanisław Popławski, Franciszek S. Jezierski, Hugo Kołłątaj, Hieronim
Stroynowski (Strojnowski), Stanisław W. Staszic.
The set of ideas of the aforementioned thinkers proves that the issues of justice and equality raised a vivid interest among the contemporary intellectual elite which spoke on this subject with competence, engagement and expertness. Consequently, its importance significantly surpassed the epoch in which they were born.
References
Chmaj Ludwik. 1963. Faust Socyn (1539–1604). Warszawa: Książka i Wiedza.
Drozdowicz Zbigniew. 2006. Filozofia Oświecenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
Filozofia i myśl społeczna XVI wieku. 1978. Red. Lech Szczucki. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe.
Filozofia i myśl społeczna XVII wieku. 1979. Red. Zbigniew Ogonowski. Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Janeczek Stanisław. 1994. Oświecenie chrześcijańskie. Z dziejów polskiej kultury filozoficznej.
Lublin: Wydawnictwo KUL.
Jedynak Stanisław. 1996. Człowiek – społeczeństwo – moralność. Szkice o etyce polskiej.
Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jezierski Franciszek Salezy. 1952. Wybór pism. Oprac. Zdzisław Skwarczyński,
wstęp Jerzy Ziomek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kołłątaj Hugo. 1955. Porządek fizyczno-moralny. Oprac. i wstęp Kazimierz Opałek.
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Konarski Stanisław. 1955. Pisma wybrane. Red. Juliusz Nowak-Dłużewski, wstęp
Zdzisław Libera. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Leszczyński Stanisław. 1828. „Myśli rozmaite”. W: Rys życia i wybór pism Stanisława
Leszczyńskiego. Przeł. Kajetan Lubicz Niezabitowski. Warszawa: Drukarnia
Józefa Więckiego.
Marycjusz Szymon z Pilzna. 1925. O szkołach, czyli akademiach. Przeł. Antoni Danysz.
Kraków: M. Arct.
Mrozowska Kamila. 1961. Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego
(1765–1794). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Opałek Kazimierz. 1953. Prawo natury u polskich fizjokratów. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe.
Petrycy Sebastian z Pilzna. 1956. Pisma wybrane. T. 1–2. Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe.
Polska myśl filozoficzna. Oświecenie – Romantyzm. 1964. Wybór, wstęp i przypisy
Henryk Hinc, Adam Sikora. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Popławski Antoni. 1957. Pisma pedagogiczne. Wstęp i objaśnienie Stanisław Tync.
Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pujdak Józef. 1974. Antoni Wiśniewski, prekursor filozofii Oświecenia w Polsce.
London: Veritas.
Skoczyński Jan, Jan Woleński. 2010. Historia filozofii polskiej. Kraków. Wydawnictwo
WAM.
Skrzetuski Józef Kajetan. 1796. Rada prawdziwie przyjacielska o skutecznym człowieka
uszczęśliwianiu. Warszawa: Drukarnia J. K. Mci y Rzeczypospolitey
u XX. Scholarum Piarum.
Skrzypek Marian. 2000. „Filozofia i myśl społeczna w latach 1700–1763”.
W: 700 lat myśli polskiej, red. Marian Skrzypek. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu
Filozofii i Socjologii PAN.
Stasiewicz-Jasiukowa Irena. 1979. Człowiek i obywatel w piśmiennictwie naukowym
i podręcznikach polskiego oświecenia. Wrocław: Ossolineum.
Staszic Stanisław. 1954. Pisma filozoficzne i społeczne. T. 1–2. Oprac. i wstęp Bogdan
Suchodolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Staszic Stanisław. 1959. Ród ludzki. T. 1–3. Oprac. Zbigniew Daszkowski, przedmowa
Bogdan Suchodolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Stroynowski Hieronim. 1785. Nauka prawa przyrodzonego, politycznego, ekonomii
politycznej i prawa narodów. Wilno: w Drukarni Królewskiej.
Tyburski Włodzimierz. 2000. Myśl etyczna w Polsce od XVI do XX wieku. Toruń:
Top Kurier.
Tyburski Włodzimierz. 2015. „Idea sprawiedliwości w polskiej myśli etycznej
XVI i XVII wieku”. W: Deum et Animam Scire, red. Jan Grzeszczak, Krzysztof
Stachewicz, 83–99. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Tyburski Włodzimierz. 2020. „Koncepcje wychowania moralnego w polskiej
myśli wczesnooświeceniowej”. Ruch Filozoficzny 3: 223–247.
Tync Stanisław. 1922. Nauka moralna w szkołach Komisji Edukacji Narodowej. Kraków:
Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wiśniewski Antoni. 1760. Rozmowy o ciekawych i potrzebnych, filozoficznych politycznych
materiałach w Collegium Nobilium Warszawskim Scholarum Piarum miane.
Warszawa: Drukarnia Pijarów.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Włodzimierz Tyburski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 310
Number of citations: 0