Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

Ruch Filozoficzny

The Question of Freedom in Terms of Spinoza and Leibniz and the Compatibilist Perspective
  • Home
  • /
  • The Question of Freedom in Terms of Spinoza and Leibniz and the Compatibilist Perspective
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 79 No. 2 (2023): Znaczenie filozofii Oświecenia w kulturze europejskiej /
  4. The significance of the Enlightenment philosophy in European culture.

The Question of Freedom in Terms of Spinoza and Leibniz and the Compatibilist Perspective

Authors

  • Krzysztof Rojek Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-1831-3956

DOI:

https://doi.org/10.12775/RF.2023.015

Abstract

Although the concepts of freedom of Spinoza and Leibniz were created in the era of the universality of the thesis of mechanistic determinism, the universality of which was undermined in the last century, the ontological argumentation of both philosophers remains valid and worth not only revision, but even comparison. I will consider two positions in favor of freedom: the Spinozian identification of freedom with knowledge and the Leibnizian defense of the principle of alternative possibilities. I will consider both positions from the perspective of compatibilist argumentation, pointing out that the understanding of necessity in the thought of Spinoza and Leibniz does not exclude the existence of freedom.

References

Berlin Isaiah. 1969. „Two Concepts of Liberty”. W: Isaiah Berlin, Four Essays on Liberty, 118–172. Oxford: Oxford University Press.

Berlin Isaiah, Beata Polanowska-Sygulska. 2006. Unfinished Dialogue. Amherst–New York: Prometheus Books.

Berlin Isaiah, Beata Polanowska-Sygulska. 2015. „Między ludzką naturą a esencjalizmem. Fragmenty Unfinished Dialogue”. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2: 5–19.

Ciecierski Tadeusz. 2003. „Leibniz o konieczności, możliwości i wolnej woli”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 1(45): 135–142.

Curley Edwin. 1988. Behind the Geometrical Method. A Reading of Spinoza’s Ethics. Princeton: Princeton University Press. DOI: 10.2307/j.ctv10crfq4.

Frankfurt Harry Gordon. 1969. „Alternate Possibilities and Moral Responsibility”. The Journal of Philosophy 66(23): 829–839.

Gut Przemysław. 2005. „Zagadnienie wolności osoby ludzkiej w ujęciu Leibniza”. Analiza i Egzystencja 2: 53–72.

Gut Przemysław. 2010. „Spinozjańska koncepcja wolności jako działania rozumnego, zgodnego z naturą i cnotliwego”. Roczniki Filozoficzne 1(58): 51–70.

Hartmann Nicolai. 1994. Cele i drogi analizy kategorialnej, przeł. Jan Garewicz. Toruń: Comer.

Heller Michał. 2018. Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą. Kraków: Copernicus Center Press.

James William. 1911. „Dylemat determinizmu”. W: Pragmatyzm z dołączeniem wykładu Dylemat determinizmu tegoż autora oraz szkiców W. James i Pragmatyzm przez tłumacza, red. Henryk Goldberg, przeł. Władysław M. Kozłowski, 169–207. Warszawa: skład główny w Księgarni E. Wende i S-ka.

James William. 1912. „The Dilemma of Determinism”. W: William James, The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy, 145–183. London: Longmans, Green, and Co.

Kane Robert Hilary. 1998. The Significance of Free Will. New York: Oxford University Press.

Kant Immanuel. 1911. Krytyka praktycznego rozumu, przeł. Feliks Kierski. Lwów: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.

Kant Immanuel. 1913. Kritik der praktischen Vernunft. Berlin: Georg Reimer.

Kittel Maja, Leopold Hess. 2012. „Wolność bez alternatyw. W poszukiwaniu podstaw moralnej odpowiedzialności”. Diametros 34: 51–78.

Kleszcz Ryszard. 2016. „Leibniz o rozumie i wierze. Uwagi metodologiczne”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 4(100): 463–480.

Koleżyński Andrzej. 2007. „Determinizm Laplace’a w świetle teorii fizycznych mechaniki klasycznej”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 40: 59–75.

Kołakowski Leszek. 1958. Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy. Warszawa: PWN.

Laplace Pierre Simon de. 1902. A Philosophical Essay on Probabilities. New York–London: John Wiley & Sons/Chapmann & Hall. Dostęp 14.05.2021. https://openlibrary.org/books/OL24155054M/.

Laplace Pierre Simon de. 2009. Essai philosophique sur les probabilités. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511693182.

Leibniz Gottfried Wilhelm. 1974. „O wolności”. W: Mieczysław Gordon, Leibniz, 161–167. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Leibniz Gottfried Wilhelm. 1994. Pisma z teologii mistycznej, przeł. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Znak.

Leibniz Gottfried Wilhelm. 2001. Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła, przeł. Małgorzata Frankiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Meijer Ludwik. 1969. „Do życzliwego czytelnika. (Zasady filozofii Kartezjusza w porządku geometrycznym wywiedzione)”. W: Baruch Spinoza, Pisma wczesne, przeł. Leszek Kołakowski, 3–11. Warszawa: PWN.

Nowakowski Andrzej. 2019. „Krytyka klasycznego kompatybilizmu”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 2(110): 143–159. DOI: 10.24425/pfns.2019.128381.

Polanowska-Sygulska Beata. 2015. „Dwa pojęcia wolności”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 60: 237–252.

Popper Karl Raimund. 1996. Wszechświat otwarty. Argument na rzecz indeterminizmu, przeł. Adam Chmielewski. Kraków: Znak.

Rojek Krzysztof. 2015. „Kontrfaktyczna interwencja jako teoretyczne i praktyczne zagrożenie dla wolności. Krytyczna analiza Frankfurt Cases”. Kultura i Wartości 4(16): 23–48. DOI: 10.17951/kw.2015.16.23.

Rojek Krzysztof. 2018. „Filozofia wolności Barucha Spinozy w kontekście interpretacji kompatybilistycznej”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio I (Philosophia-Sociologia) 43(2): 55–71. DOI: 10.17951/i.2018.43.2.55-71.

Rojek Krzysztof. 2021. „Zmierzch determinizmu i kategorialna otwartość determinacji w kontekście wyjaśniania problemu wolności”. Kultura i Wartości 31: 43–61. DOI: 10.17951/kw.2021.31.43-61.

Spinoza Baruch. 1954. Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, przeł. Ignacy Myślicki. Warszawa: PWN.

Spinoza Baruch. 1969. Pisma wczesne, przeł. Leszek Kołakowski. Warszawa: PWN.

Spinoza Baruch. 1969. „Traktat krótki o Bogu, człowieku i jego szczęśliwości”. W: Baruch Spinoza, Pisma wczesne, przeł. Leszek Kołakowski, 207–337. Warszawa: PWN.

The Luck Objection, Informationphilosopher.com, dostęp 27.07.2022, https://www.informationphilosopher.com/freedom/luck.html#Luck_Objection.

Zawadzka Emilia. 2019. „Baruch Spinoza i jego związki z filozofią Kartezjusza. Problem myślenia ludzkiego”. Studia z Historii Filozofii 1(10): 193–211. DOI: 10.12775/szhf.2019.011.

Żelazna Jolanta. 2010. „Teoria afektów w Etyce”. W: Jolanta Żelazna, Substancja jak światło? Wybrane pojęcia i problemy filozofii Spinozy, 105–124. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Ruch Filozoficzny

Downloads

  • pdf (Język Polski)

Published

2024-01-27

How to Cite

1.
ROJEK, Krzysztof. The Question of Freedom in Terms of Spinoza and Leibniz and the Compatibilist Perspective. Ruch Filozoficzny. Online. 27 January 2024. Vol. 79, no. 2, pp. 141-160. [Accessed 4 July 2025]. DOI 10.12775/RF.2023.015.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 79 No. 2 (2023): Znaczenie filozofii Oświecenia w kulturze europejskiej

Section

The significance of the Enlightenment philosophy in European culture.

License

Copyright (c) 2024 Krzysztof Rojek

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 609
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop