Edukacja w późnej dorosłości na tle przemian w naukach społecznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2019.009Słowa kluczowe
edukacja osób starszych, starzenie sięAbstrakt
Artykuł ma charakter przeglądowy, jego celem jest pokazanie zmian w rozumieniu pojęcia edukacji osób starszych na tle przemian w naukach społecznych, takich jak psychologia, socjologia, gerontologia. Wyróżniono i omówiono trzy fazy rozwoju sposobów naukowego myślenia o edukacji w okresie późnej dorosłości w XX w.: lata 1940–1960, lata 1970–1980, po 1990 r.Bibliografia
Albrecht R. (1951), The social roles of old people, „Journal of gerontology”, 6(2), s. 138–145. DOI: https://doi.org/10.1093/geronj/6.2.138.
Baltes P. B., Baltes M. M. (1990), Psychological perspectives on successful ageing: the model of selective optimization with compensation, [w:] Baltes P. B., Baltes M. M. (red.), Successful Ageing. Perspectives from the Behavioral Sciences, ambridge University Press, Cambridge, s. 1–34.
Baars J., Dannefer D., Phillipson C., Walker A. (2006), Aging, globalization and inequality: The new critical gerontology, Baywood Publishing New York.
Bengtson V. L., Burgess E. O., Parrott T. M. (1997), Theory, explanation, and a third generation of theoretical development in social gerontology, „The Journals of gerontology” Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 52 (2), s. 72–88.
Bengtson V., Passuth P. (1988), Sociological theories and aging: Current perspectives and future directions, [w:] Birren J. E., Bengtson V. L. (red.), Emergent theories of aging, Springer Publishing Company, New York, s. 333–355.
Berger P. L., Luckmann T. (1966), The social construction of reality, Anchor, New York.
Borczyk W., Zacłona Z. (2014), Profesjonalny uniwersytet trzeciego wieku. Program edukacyjno-aktywizujący UTW. Wybrane zagadnienia, Wyd. Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń UTW, Nowy Sącz.
Brzezińska A. (2000), Społeczna psychologia rozwoju, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Bugajska B. (2005), Tożsamość człowieka w starości: studium socjopedagogiczne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Cavan R. S., Burgess E. W., Havighurst R. J., Goldhamer H. (1949), Personal adjustment in old age, Science Research Associates, Chicago.
Cowgill D. O. (1974), The aging of populations and societies, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science”, 415(1), s. 1–18.
Cowgill D. O., Holmes L. D. (1972), Aging and modernization, Appleton-Century-Crofts and Fleschner Publishing Company, New York.
Cumming E., Henry W. E. (1961), Growing old, the process of disengagement, Basic Books, New York.
Czerniawska O. (2000), Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii, Wydawnictwo WSHE, Łódź.
Czerniawska O. (2007), Szkice z andragogiki i gerontologii, Wydawnictwo WSHE, Łódź.
Czerniawska O. (2010), Rola marzeń w życiu ludzi starszych. „Rocznik Andragogiczny”, 17, s. 107–113.
Dowd J. J. (1975), Aging as exchange: A preface to theory. „Journal of gerontology”, 30(5), s. 584–594.
Dillaway H. E., Byrnes M. (2009), Reconsidering successful aging: A call for renewed and expanded academic critiques and conceptualizations. „Journal of Applied Gerontology”, 28(6), s. 702–722.
Dubas E. (2000), Świat wewnętrzny jako przestrzeń życia człowieka, [w:] Dzięgielewska M. (red.), Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych, Łódź, s. 117–128.
Dubas E. (2008), Seria wydawnicza „Biblioteka Gerontologii Społecznej” – słowo wprowadzające, [w:] A. Fabiś (red.), Aktywność społeczna, kulturalna i oświatowa seniorów, Wyd. Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała,
s. 7–8.
Dubas E. (2016), Starość – darem, zadaniem i wyzwaniem. Rola aktywności i edukacji (wybrane wątki), [w:] Dubas E., Muszyński M. (red.), Obiektywny i subiektywny wymiar starości, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 233–246.
Durkheim E. (2000), Zasady metody socjologicznej, tłum. J. Szacki, PWN, Warszawa.
Dzięgielewska M. (2006), Aktywność społeczna i edukacyjna w fazie starości, [w:] Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M. (red.), Podstawy gerontologii społecznej, ASPRA-JR, Warszawa, s. 161–181.
Edwards R. (1991), The politics of meeting learner needs: power, subject, subjection, „Studies in the education of Adults”, 23(1), 85–97.
Edwards R., Usher R. (2002), Postmodernism and education: Different voices, different worlds. Routledge, London.
Erikson E. H. (1950), Childhood and society, Norton, New York.
Estes C. L., Biggs S., Phillipson C. (2003), Social theory, social policy and ageing, Open Univ Press, London.
Estes C. L., Phillipson C. (2002), The globalization of capital, the welfare state, and old age policy, „International Journal of Health Services”, 32(2), 279–297.
Escuder-Mollón P., Manuel S. C. (red.) (2014), Education and quality of life of senior citizens, Publicacions de la Universitat Jaume I, Castellón.
Fabiś A. (red.) (2005), Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie: wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii, Wydawnictwo Wyższej Szkoły zarządzania i Marketingu, Sosnowiec.
Fabiś A. (2015), Rozwój duchowy jako atrybut dojrzałości w starości. „Biblioteka gerontologii Społecznej”, 1(9), s. 11–18.
Field J. (2003), Badania nad całożyciowym uczeniem się dorosłych: tendencje i perspektywy w świecie anglojęzycznym, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, 1, (21).
Findsen B., Formosa M. (2011), Lifelong learning in later life, Sense Publishers, Rotterdam.
Freire P. (1985), The politics of education: Culture, power and liberation, Bergin and garvey, New York.
Glendenning F., Battersby D. (1990), Educational Gerontology and Education for Older Adults: A Statement of First Principles, „Australian Journal of Adult and Community education”, 30(1), s. 38–44.
Garfinkel H. (1967), Studies in ethnomethodology, Prentice-Hall, englewood Cliffs, NJ.
Grotowska S. (2013), Relacje międzypokoleniowe i role społeczne w starszym wieku. Perspektywa seniorów zaangażowanych w organizacjach katolickich, [w:] Kotlarska-Michalska A. (red.), Człowiek stary w rodzinie i społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 17–40.
Halicka M. (2004). Satysfakcja życiowa ludzi starszych, Wydawnictwo Akademii Medycznej w Białymstoku, Białystok.
Halicki J. (2000), Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej: studium historyczno-porównawcze, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok.
Halicki J. (2006), Społeczne teorie starzenia się, [w:] Halicka M., Halicki J. (red.), Zostawić ślad na ziemi, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 255–276.
Halicki J. (2010). Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Halicki, J. (2013). Edukacja osób starszych w Polsce – jej wymiar teoretyczny i praktyczny, „Edukacja Dorosłych”, 2(69).
Havighurst R. J. (1948), Developmental tasks and education, University of Chicago Press, Chicago.
Havighurst R. J., Albrecht R. (1953), Older people., Longmans, green and Co, New York.
Havighurst R. J. (1957), The social competence of middle-aged people. „Genetic Psychology Monographs”, 56, s. 297–375.
Jarvis P. (2012), Transformatywny potencjał uczenia się w sytuacjach kryzysowych. „Teraźniejszość – Człowiek – edukacja”, 3.
Kargul J. (2005), Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych: przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
Kamiński A. (1978), Studia i szkice pedagogiczne, PWN, Warszawa.
Katz S. (2000), Busy bodies: Activity, aging, and the management of everyday life, „Journal of Aging Studies”, 14(2), s. 135–152.
Kępiński A. (2000), Rytm życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Knowles M. S. (1972), Modern practice of adult education. Andragogy versus pedagogy, Association Press, New York.
Kołodziej-Zaleska A., Ilska M. (2015), Zaangażowanie w role dziadków – style pełnienia roli babci i dziadka i ich poczucie dobrostanu. „Społeczeństwo i edukacja”, 17(2), s. 193–220.
Kozerska A. (2015), Edukacja seniorów w kontekście koncepcji pomyślnego starzenia się: kontrowersje i wątpliwości, „edukacja Dorosłych”, (2), 23–36.
Kuchcińska M. (2004), Edukacja do i w starości w kontekście kamieni milowych na drodze życia seniorów, [w:] Kuchcińska M. (red.), Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 145–159.
Leszczyńska-Rejchert A. (2005), Człowiek starszy i jego wspomaganie – w stronę pedagogiki starości, Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
Lynott R. J., Lynott P. P. (1996), Tracing the course of theoretical development in the sociology of aging, „The Gerontologist”, 36(6), s. 749–760.
Malec M. (2012), Gerotranscendencja – teoria pozytywnego starzenia się. Założenia i znaczenie. „Dyskursy Młodych Andragogów”, 13, s. 45–60.
Malec-Rawiński M. (2014), Fenomen długowieczności i starzenia się z perspektywy auto/biograficznej, „Rocznik Andragogiczny”, 21, s. 283–296.
Malewski M. (2010), Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Muszyński M. (2016) (red.), Międzypokoleniowe uczenie się, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Muszyński M. (2016a), Przegląd wybranych stanowisk dotyczących teorii gerotranscendencji, [w:] Dubas e., Muszyński M. (red.), Obiektywny i subiektywny wymiar starości, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 23–36.
Muszyński M. (2016b), Zmiana pola znaczeń pojęcia edukacja osób starych, „Dyskursy Młodych Andragogów”, 17, s. 79–96.
Parsons T. (1951), The social system, Free Press, New York.
Phillipson C., Baars J. (2007), Social theory and social ageing, [w:] Bond J., Peace S., Dittmann F., Westerhof g. (red.), Ageing in societiy. European perspecives on gerontology, SAge Publications Ltd, s. 68–84. http://dx.doi.org/ 10.4135/9781446278918
Riley M. W. (1971), Social gerontology and the age stratification of society, „The Gerontologist”, 11, s. 79–87.
Rose A. M. (1965), The subculture of the aging: A framework for research in social gerontology, [w:] Rose A. M., W.A. Peterson (red.), Older people and social world, F. A. Davis, Philadelphia, s. 3–16.
Rowe J. W., Kahn R. L. (1998), Successful aging, Pantheon Books, New York.
Rubinstein R. L., Medeiros K. (2014), „Successful aging,” gerontological theory and neoliberalism: A qualitative critique, „The gerontologist”, 55(1), s. 34–42.
Schutz A. (1967), The phenomenology of the social world. Northwestern University Press, Evanston.
Schutz A. (1970), Alfred Schutz on phenomenology and social relations (Vol. 360). University of Chicago Press, Chicago.
Semków J. (2001), Wielość wymiarów przestrzeni życiowej ludzi w III wieku, [w:] Dzięgielewska M. (red.), Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych, Akademickie Towarzystwo Andragogiczne, Łódź, s. 27–32.
Seredyńska D. (2013), Dyskursy edukacyjne o starości w naukach humanistycznych i społecznych. Analiza konferencji ogólnopolskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Susułowska M. (1989), Psychologia starzenia się i starości, PWN, Warszawa.
Synak B. (1999), Ludzie starzy, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 144–149.
Szarota Z. (2004), Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Szarota Z. (2010), Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Szewczuk, W. (1959). Psychologia człowieka dorosłego, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, Warszawa.
Tornstam L. (1989), Gerotranscendence. A Meta-theoretical Reformulation of the Disengagement Theory, „ Aging: Clinical and experimental Research” 1, s. 55–63.
Tornstam L. (2011), Maturing into gerotranscendence, „Journal of Transpersonal Psychology”, 43(2).
Urbaniak-Zając D. (2001), Badania jakościowe – uwagi wprowadzające, [w:] Urbaniak-zając D., Piekarski J. (red.), Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych. Studia i materiały, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 13–31.
Walker A. (1996), The new generational contract: intergenerational relations, old age and welfare, UCL Press, London.
Zając-Lamparska L. (2011). Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się, [w:] Trempała J. (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa, s. 419–431.
Ziemska M. (1965). Wpływ kobiet starszego pokolenia na stosunki między rodzicami a dziećmi w rodzinach trzypokoleniowych, „Zdrowie Psychiczne”, 1.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 736
Liczba cytowań: 0
