Implementacja koncepcji edukacji ustawicznej w polskim prawie o szkolnictwie wyższym przed rokiem 1989. Zarys problematyki

Abstrakt

Współcześnie coraz wyraźniej realizowana jest w europejskim szkolnictwie wyższym idea uczenia się przez całe życie. Jest to odpowiedź na wyzwania cywilizacyjne, którą na gruncie Unii Europejskiej regularnie wzmacnia się kolejnymi rekomendacjami i innymi dokumentami (strategiami, kartami itp.) dotyczącymi różnorodnych aspektów rozwoju lifelong learning w krajach członkowskich. Wiele z tych zapisów implikuje także zmiany w środowiskach uczelni wyższych. We wszystkich krajach UE redefiniuje się bowiem ich misję, określa zadania, modernizuje programy kształcenia. I inaczej niż dawniej określa się standardy wymagań dla studentów itp. Zmienił się również język opisu „nowej” europejskiej rzeczywistości akademickiej. Pojawiły się „nowe” kategorie, takie jak: kompetencje kluczowe, europejskie (i krajowe) ramy kwalifikacji, walidacja pozaformalnego i nieformalnego uczenia się itp. Zmiany te coraz wyraźniej widoczne są również w Polsce. Celem artykułu jest przypomnienie czytelnikom, że dla polskich szkół wyższych proponowane przez Unię Europejską rozwiązania nie są nowością, gdyż już na długo przed r. 1989 niektóre z rozwiązań prawnych dotyczących szkolnictwa wyższego zawierały regulacje od strony praktycznej przybliżające do polskich uczelni koncepcję lifelong education B. A. Yeaxlee’a. Autorzy przygotowali więc przegląd tych regulacji zawartych w polskim prawie o szkolnictwie wyższym z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz z czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1945–1989), które mogłyby być współcześnie uznane za przejaw realizacji w uczelniach wyższych koncepcji uczenia się przez całe życie. Główną metodą badawczą na potrzeby artykułu stała się analiza dokumentów prawnych. Poddano jej zapisy ośmiu aktów polskiego prawa rangi ustawy sprzed 1989 r., zawierających przepisy o szkolnictwie wyższym: Ustawa z dn. 15 marca 1933 r. o szkołach akademickich (Dz.U. z 1933 r. Nr 29, poz. 247), Ustawa z dn. 2 lipca 1937 r. o zmianie ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o szkołach akademickich (Dz.U. z 1937 r. Nr 52, poz. 406), Ustawa z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki (Dz.U. z 1952 r., Nr 6, poz. 6), Ustawa z dnia 5 listopada 1958 r. o szkołach wyższych (Dz.U. z 1958 r., Nr 68, poz. 336), Ustawa z dnia 31 marca 1965 r. o zmianie ustawy o szkołach wyższych (Dz.U. z 1965 r., Nr 14, poz. 98), Ustawa z dnia 20 grudnia 1968 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1968 r. Nr 46, poz. 334), Ustawa z dnia 4 maja 1982 o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1982, Nr 14, poz. 113), Ustawa z dnia 25 lipca 1985 r. o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym (Dz.U.z 1985 r., Nr 36, poz. 167).