Rozumne wychowanie i wolność w historiozoficznej refleksji Piotra Czaadajewa
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2024.004Słowa kluczowe
Piotr Czaadajew, rozumne wychowanie, wolność, filozofia wychowania, rosyjska myśl pedagogiczna XIX wieku, historia wychowania w Rosji w XIX wiekuAbstrakt
Artykuł jest poświęcony analizie pedagogicznego potencjału zapatrywań filozoficznych Piotra Czaadajewa, jednego z najważniejszych rosyjskich myśliciei pierwszej połowy XIX wieku. Celem pracy jest wyodrębnienie z jego historiozoficznych rozważań, zawartych w Listach (filozoficznych) i Apologii obłąkanego, komponentów mających – zdaniem autora – fundamentalne znaczenie dla wychowania człowieka jako konstytutywnego elementu jego edukacji. Wśród nich można wymienić synergię rozumu i wiary, wolność i dialogiczną relacyjność. Refleksja Czaadajewa, chociaż osadzona w realiach połowy XIX wieku, to interesujący materiał do przemyśleń na temat skomplikowanych relacji Rosja–Zachód, których konsekwencji doświadczamy także we współczesnych czasach.
Bibliografia
Aleksiejuk, A. (2022). Wolność i wychowanie w filozoficzno-społecznej refleksji Aleksandra Radiszczewa (1749–1802). Ruch Pedagogiczny, 1, 95–117.
Berlin, I. (1994). Idee polityczne XX wieku. W: I. Berlin, Cztery eseje o wolności (s. 61–100). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bezwiński, A. (1980). Czaadajew i Schelling – o korespondencji dwóch myślicieli. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia filologiczne, 7, 47–53.
Cicero, M. Tullius. (1902). De Oratore. Red. A. S. Wilkins. Pobrano 30 marca 2024 z: https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0120%3Abook%3D2%3Asection%3D36.
Copleston, F. (2009). Historia filozofii: Filozofia rosyjska, t. 10. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Czaadajew, P. (1992). Listy. Kraków: Nakładem UJ.
Czaadajew, P. (1998). Apologia obłąkanego. W: J. Dobieszewski (red.), Wokół słowianofilstwa. Almanach myśli rosyjskiej (s. 63–75). Warszawa: WFiS UW.
Czaadajew, P. (2022). Fragmenty filozoficzne. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
Dobieszewski, J. (1998). Klasyczna wersja sporu między słowianofilstwem a okcydentalizmem. W: J. Dobieszewski (red.), Wokół słowianofilstwa. Almanach myśli rosyjskiej (s. 9–28). Warszawa: WFiS UW.
Dobieszewski, J. (2009). Wissariona Bielinskiego zmagania z rzeczywistością. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Nauki społeczne, 78, 22–31.
Dobieszewski, J. (2019). Piotr Czaadajew – mit założycielski filozofii rosyjskiej. W: J. Dobieszewski, Syntezy i niuanse. Studia i szkice z filozofii rosyjskiej (s. 7–19). Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Geršenzon, M. O. (1908). P. Â. Čaadaev. Žinn’ i myšlenie. S. Peterburg: Tipografiâ S. S. Stasûleviča.
Hercen, A. (1956). Rzeczy minione i rozmyślania, t. 2. Warszawa: Książka i Wiedza.
Hessen, S. (1931). Podstawy pedagogiki. Warszawa: Nakładem Naszej Księgarni.
Kireevskij, I. V. (1911). Devâtnadcatyj vek. W: I. V. Kireevskij, Polnoe sobranie sočinenij v dvuh tomach, t. 1 (s. 85–108). Moskva: Tipografiâ Imperatorskogo Moskovskogo Universiteta.
Kireevskij, I. V. (1984). Izbrannye statii. Moskva: Izdatel’stvo Sovremennik.
Kopeć, A. (2107). „Bildung wychowaniem do autentyczności?” Neohumanistyczne vs. romantyczne rozumienie koncepcji samokształcenia. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, 6(1), 203–220.
Kosseleck, R. (2012). Semantyka historyczna. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Lebedev, A. A. (1965). Čaadaev. Moskva: Izdatel’stvo Molodaâ Gvardiâ.
Longinov, M. N. (1869). Èpizod z žizni P. Â. Čaadaeva (1820 goda). Russkij Arhiv, 7–8, 1317–1328.
Pipes, R. (2000). Własność a wolność. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Pipes, R. (2022). Rosja carów. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Przebinda, G. (1997/1998). Piotr Czaadajew – ojciec prowidencjalizmu w Rosji. Roczniki Humanistyczne, 45/46(7), 67–89.
Schelling, F. W. J. (2003). Filozoficzne badania nad istotą ludzkiej wolności i sprawami z nią związanymi. Kraków: Wydawnictwo Inter Esse.
Stołowicz, L. (2008). Historia filozofii rosyjskiej. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Suchanek, L. (1992). Piotr Czaadajew, czyli umysł ukarany. W: P. Czaadajew Listy (s. 5–31). Kraków: Nakładem UJ.
Svebeev, D. N. (2014). Vospominanie o P. Â. Čaadaeve. W: Moi zapiski (s. 518–532). Moskva: Izdatel’stvo Nauka.
Tarasov, B. N. (1986). Čaadaev. Moskva: Izdatel’stvo Molodaâ Gvardiâ.
Tischner, J. (1993). Spowiedź rewolucjonisty. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Tischner, J. (1999). Przekonać Pana Boga. Wywiad D. Zańko i J. Gowina z Józefem Tischnerem. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Walicki, A. (1973). Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Walicki, A. (2002). W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zen’kovskij, V. V. (1989). Istoriâ russkoj filosofii, t. 1. Paris: YMCA Press.
Ziernov, N. (2015). Rosyjskie odrodzenie religijne XX wieku. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Žiharev, M. I. (1871a). Petr Âkovlevič Čaadaev – iz vospominanij sovremennika. Vestnik Evropy, 7, 172–208.
Žiharev, M. I. (1871b). Petr Âkovlevič Čaadaev – iz vospominanij sovremennika. Vestnik Evropy, 9, 9–54.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 140
Liczba cytowań: 0
