Komemoratywne i reprezentacyjne aspekty działalności fundacyjnej luteranek na Śląsku. Trzy szlacheckie fundacje z lat 1570–1620
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2021.09Słowa kluczowe
kobiety, Śląsk, działalność fundacyjna, fundacje artystyczne, reformacja, luteranizm, szlachta, komemoracjaAbstrakt
Tematem rozważań tego artykułu są trzy luterańskie fundacje zlecone przez śląskie szlachcianki: ufundowane przez Barbarę von Žerotin ur. von Biberstein epitafium Karola Krzysztofa Podiebrada w kościele zamkowym w Oleśnicy (1579), ołtarz z kościoła św. Jadwigi w Gryfowie Śląskim (ok. 1606) z fundacji Eleonory von Schaffgotsch ur. von Promnitz oraz ambona w kościele św. Michała Archanioła w Sławie Śląskiej (1619), fundacja Anny von Niebelschütz ur. von Rechenberg. Przedmiotem analizy są programy ikonograficzno-inskrypcyjne tych obiektów, a w szczególności pojawiające się w nich wizualne formy komemoracji oraz sposoby reprezentacji jednostki i rodu.
Bibliografia
Źródła
Biener von Bienenberg C. J., Versuch über einige merkwürdige Alterthümer im Königreich Böhmen. Zweytes Stück mit Kupfern, Königgratz 1779
Luge J. G., Chronik der Stadt Greiffenberg in Schlesien, [reprint druku z 1861], b.m. 2011
Silber W., Ermahnuns Predigt, Am ersten Advents Sonntage, Bey Auffrichtung der Newen Altar Tafel [– –] Exeqviae Lesto Sillerianae Langenoviea Siles.: Drey Christliche Leich Sermones vnterschiedener Autorum, Die I. im Herrenhofe zu Langenaw: Die II. in der Kirchen für dem Altar: Die III. auff der Cantzel daselbst gehalten: Bey der Volckreichen [– –] Leichbegäbnüß Der [– –] Frawen Catharine Spillerin, gebohrnen Lestin [– –] Anno Christi 1619, Görlitz 1620, s. 278–355
Silber W., LEONORA PVERPERA SALVA MANENS FIDE. Die Hochwohlgebohrne Fraw, Fraw LEONORA, Gräfin zu Hohen Zollern, Sigmaringen, vnd Dühringen, Fraw zu Dayerlach, vnd Wehrstein, Erbfraw auff Königsbergk, ic. Gebohrne Freyin von Promnitz, [– –] Bey dero Gräfichen, vnd Christlichen Leichbegegnüß nachfolgende Predigten gehalten worden, in der Pfarrkirchen zu Greyfenberg [– –], Görlitz 1612
Sinapius J., Olsnographia Oder Eigentliche Beschreibung Des Oelßnischen Fürstenthums In Nieder-Schlesien: welche in zwey Haupt-Theilen, so wohl insgemein Dessen Nahmen, Situation, Regenten, Religions-Zustand, Regiments-Wesen und andere notable Sachen, Als auch in sonderheitx Die Städte und Weichbilder des Oelßnischen Fürstenthums mit Ihren Denckwürdigkeiten vorstellet, Leipzig–Franckfurt 1706
Sommer J. G., Das Königreich Böhmen, Bd. 4: Königgrätzer Kreis, Prag 1836
Worbs J. G., Geschichte der Herrschaften Sorau und Triebel, Sorau 1826
Opracowania
Andrzejewski T., Rechenbergowie w życiu społeczno-gospodarczym księstwa głogowskiego w XVI–XVII wieku, Zielona Góra 2007
Bachmiński J., Gryfów, Gryf, Lubomierz, Wrocław 1964
Białostocki J., Kompozycja emblematyczna epitafiów śląskich XVI wieku, w: Ze studiów nad sztuką XVI wieku na Śląsku i w krajach sąsiednich, red. B. Steinborn, Wrocław 1968, s. 77–93
Bimler K., Die schlesische Renaissanceplastik, Breslau 1934
Chodasewicz J., Nagrobki i epitafia Schaffgotschów na Śląsku w latach 1500–1636, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, 26, 2017, s. 57–70
Chodasewicz J., Reformation und Katholische Reformation in der Kunststiftung der Familie Schaffgotsch am Beispiel der Pfarrkirche St. Hedwig in Greiffenberg in Schlesien, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte”, 75, 2017, s. 237–252
Czarnecka M., Strach, śmiech i łzy. Dyskursy antropologiczne w literaturze (nie tylko) śląskiego baroku, Kraków 2020
Dürlich C., Lebensbild der Kirchengemeinde Schossdorf entworfen und derselben zum 150. Geburtstage ihrer neuen Kirche als Jubelgabe dargereicht von ihrem derzeitigen Pastor C. Dürlich, Diesdorf bei Gäbersdorf 1893
Głogowski S., Genealogia Podiebradów, Gliwice 1997
Harasimowicz J., Das kollektive Credo einer lutherischen Gemeinde. Die Bildepitaphien, w: Cranachs Kirche, hrsg. J. Harasimowicz, B. Seyderhelm, Beucha 2015, s. 49–64
Harasimowicz J., Mors janua vitae. Śląskie epitafia i nagrobki wieku reformacji, Wrocław 1992
Harasimowicz J., Reußendorf – Greiffenberg – Altkemnitz. Drei evangelische Pfarrkirchen der Familie Schaffgotsch im schlesischen Gebirgsland, w: Das Haus Schaffgotsch. Konfession, Politik und Gedächtnis eines schlesischen Adelsgeschlechts vom Mittelalter bis zur Moderne, hrsg. J. Bahlcke, U. Schmilewski, T. Wünsch, Würzburg 2010, s. 267–290
Harasimowicz J., Rola sztuki w religijnych i społecznych konfliktach wieku reformacji na Śląsku, „Rocznik Historii Sztuki”, 18, 1990, s. 31–95
Harasimowicz J., Schwärmergeist und Freiheitsdenken. Beiträge zur Kunstund Kulturgeschichte Schlesiens in der Frühen Neuzeit, Köln–Weimar–Wien 2010 (Neue Forschungen zur Schlesischen Geschichte, t. 21)
Harasimowicz J., Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej Reformacji 1520–1650, Wrocław 1986 (Acta Universitatis Wratislaviensis, t. 819, Historia Sztuki, t. 2)
Heal B., „Zum Andenken und zur Ehre Gottes“. Kunst und Frömmigkeit im frühneuzeitlichen Luthertum, „Archiv für Reformationsgeschichte”, 104, 2013, 1, s. 185–210
Hoffmann H., Die katholischen Kirchen des Landkreises Glogau, Eine Führung von Hermann Hoffmann, Breslau 1937
Hoffmann H., Pfarrkirche St. Hedwig zu Greifenberg in Schlesien mit den Filialkirchen Langenöls, Schossdorf, Welkersdorf, Breslau 1939 (Führer durch die schlesischen Kirchen, t. 37)
Kultura smutku. Paradygmaty postaw wobec śmierci w literaturze niemieckiego baroku. Ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, red. M. Czarnecka, J. Szafarz, Wrocław 2004
Kuzio-Podrucki A., Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007
Lipińska A., Wewnętrzne światło. Południowoniderlandzka rzeźba alabastrowa w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2007 (Acta Universitatis Wratislaviensis, t. 3001)
Lutsch H., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, Bd. 3: Die Kunstdenkmäler des. Reg.-Bezirks Liegnitz, Breslau 1891
Nienałtowski M., Podiebradowie w dziejach księstwa ziębicko-oleśnickiego 1495–1647, Oleśnica 2013
Olczak M., Dzieje Gryfowa Śląskiego i zamku Gryf, Warszawa 2001
Oszczanowski P., Złoty medalion oprawiony czterema diamentami. Dzieła Gerharda Hendrika z Amsterdamu z początku XVII wieku w Oleśnicy, Wrocław 2012
Pokora J., Sztuka w służbie Reformacji. Śląskie ambony 1550–1650, Warszawa 1982
Rechenberg von W., Die Familie von Rechenberg. Von ihrem Ursprung bis zur Gegenreformation. Neuere Beiträge zur Familiengeschichte, Münster 2013
Rogalla von Bieberstein P., Urkundliche Beiträge zur Geschichte der edlen Herren von Biberstein und ihrer Güter, Reichenberg 1911
Schimmelpfennig C. A., Herzogin Barbara von Liegnitz-Brieg, geborene Markgräfin von Brandenburg, ihr Hofhalt und ihre Regierung von 1586–1595, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, 14, 1878, s. 337–432
Starzewska M., Oleśnica, Wrocław 1963 (Śląsk w Zabytkach Sztuki)
Zillhardt G., Der Dreißigjährige Krieg in zeitgenössischer Darstellung, Hans Heberles „Zeytregister“ (1618–1672), Stuttgart 1975
Zwischen Gotteshaus und Taverne: Öffentliche Räume in Spätmittelalter und Früher Neuzeit, hrsg. S. Rau, G. Schwerhoff, Köln 2004 (Norm und Struktur, t. 21)
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 901
Liczba cytowań: 0
