Hic liber libenter legitur in Polonia Mapping the popularity of the Zodiacus Vitae in Poland between the sixteenth and seventeenth centuries
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2015.03Słowa kluczowe
Marcellus Palingenius Stellatus, literatura renesansowa, neoplatonizm, humanizm, renesans włoskiAbstrakt
Choć Zodiacus vitae Marcellusa Palingeniusa Stellatusa był jedną z najbardziej sensacyjnych publikacji XVI stulecia, jego popularność w epoce renesansu nie stała się jeszcze przedmiotem wszechstronnych badań naukowych. Zatem celem niniejszego artykułu jest wypełnienie przynajmniej części tej luki poprzez prezentację popularności dzieła w szesnastowiecznej Polsce, gdzie pierwszego przekładu dokonał Mikołaj Rej. Faktem jest, że wielu innych wybitnych przedstawicieli kultury polskiego renesansu interesowało się Zodiacusem, na co znajdujemy liczne odwołania do tego dzieła, zarówno w utworach poetyckich, jak i traktatach filozoficznych. Ustrój ówczesnej Rzeczypospolitej oraz intensywne kontakty z niemieckimi i włoskimi uniwersytetami dają doskonałe pole do badań pogłębiających nasze rozumienie wpływu Zodiacusa na rozwój literatury i kultury pod koniec XVI i na początku XVII stulecia.Bibliografia
F. Bacchelli, Appunti sulla prima fortuna basileese e francese dello Zodiacus vitae del Palingenio, in: Nuovi maestri e antichi testi. Umanesimo e Rinascimento, alle origini del pensiero moderno, ed. S. Caroti, V. Perrone Compagni, Firenze 2012
F. Bacchelli, Note per un inquadramento biografi co di Marcello Palingenio Stellato, “Rinascimento”, 25 (1985)
F. Bacchelli, Palingenio e Bruno, “Physis. Rivista internazionale di storia della filosofia”, 38 (2001)
F. Bacchelli, Palingenio e la crisi dell’aristotelismo, in: Sciences et religions. De Copernic a Galilée (1540-1610), ed. Ch.H. Lorh et al., Roma 2000
H. Barycz, Jan Kochanowski a Padova: i suoi maestri ed i suoi colleghi, Jan Kochanowski. Giovanni Cochanovio, poeta rinascimentale polacco, 1530-1584, Roma 1980
H. Barycz, Spojrzenie w przeszłość polsko-włoską, Warszawa 1965
A. Bertini, Giovan Battista Bonifacio, “Archivio storico per le province napoletane”, 58 (1957)
G. Borgiani, Marcello Palingenio Stellato e il suo poema, lo “Zodiacus Vitae”, Citta di Castello 1913
A. Borowski, General Th eory of Translation in Old Polish Literary Culture, in: Traduzione e rielaborazione nelle letterature di Polonia, Ucraina e Russia XVI-XVIII secolo, ed. G. Brogi Bercoff , M. di Salvo, L. Marinelli, Alessandria 1999
M. Brahmer, Powinowactwa polsko-włoskie. Z dziejów wzajemnych stosunków kulturalnych, Warszawa 1980
A. Brückner, Mikołaj Rej. Studium krytyczne, Kraków 1905
D. Caccamo, Eretici italiani in Moravia, Polonia, Transilvania (1558-1611), Firenze 1970
D. Facca, Franz Tidike i kultura renesansowego neoplatonizmu, “Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 51 (2007)
M. Ficino, Platonic theology, Latin text ed. James Hankins with William Bowen; English translation by Michael J.B. Allen and John Warden, vols. 1-6, Cambridge (Mass.) 2001-2006
M.A. Granada, Bruno, Digges e Palingenio: omogeneita ed eterogeneita nella concezione dell’universo fi nito, “Rivista di storia della fi losofi a”, 47 (1992), 1
M.A. Granada, Palingenio, Patrizi, Bruno, Mersenne: el enfrentamiento entre el principio de plenitud y la distinción potentia absoluta / potentia ordynata Dei a propósito de la necesidad y la infi nitud del universo, in: Potentia Dei. L’onnipotenza nel pensiero dei secoli XVI e XVII, ed. G. Canziani, M.A. Granada and Y.-C. Zarka, Milano 2000
H. Kapełuś, Porównanie szesnastowiecznych wydań “Wizerunku”, in: M. Rej, Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego, vols. 1-2, Wrocław 1971
F. Klonowic, Victoria Deorum. In qua continetur veri herois educatio (Cap. XXXI-XXXV), comp. by W. Pokrywka, Kielce 2002
J. Langlade, Jean Kochanowski: l’homme, le penseur, le poete lyrique, Paris 1932
V. Lepri, Johann Wechel, Giovan Battista Ciotti e le ultime edizioni di Bruno”, “Rinascimento”, 47 (2007)
I. Lewandowski, Antologia poezji łacińskiej w Polsce: Renesans, Poznań 1996
C. Madonia, La biblioteca di Giovanni Michele Bruto, “Rinascimento”, 23 (1983)
V. Marchetti, Ricostruzione delle tesi antitrinitarie di Niccolo Paruta, in: Movimenti ereticali in Italia e Polonia nei secoli XVI-XVII. Atti del Convegno italo-polacco, Firenze 1974
E. Marek, Jean Kochanowski. Les années d’apprentissage de l’humaniste et du poete: Pologne, Italie, France, Lille 1994
B. Milewska-Waźbińska, O roli twórczej inspiracji (na podstawie “Zodiacus vitae” Palingeniusza i “Victoria Deorum” Klonowica), “Meander”, 44 (1989), no. 3
C. Moreschini, Motivi della fi losofi a antica nello Zodiacus vitae di Marcello Palingenio Stellato, “Studi Umanistici Piceni”, 7 (1987)
R. Ocieczek, Sebastian Fabian Klonowic – poeta epoki Odrodzenia, Kielce 1993
Oratio valedictoria, in: Iordani Bruni Nolani, Opera latine conscripta, publicis sumptibus edita, recensebat F. Fiorentino [F. Tocco, H. Vitelli, V. Imbriani, C.M. Tallarigo], vols. 1-3 in 8 parts, Neapoli[-Florentiae] 1879-1891, vol. 1, part 1
M. Palingene, Le zodiaque de la vie (Zodiacus vitae), ed. J. Chomarat, Geneve 1996
J. Pelc, Jan Kochanowski: szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 1980
J. Pyszkowski, Mikołaj Rej’s “Wizerunek” und dessen Verhältnis zum “Zodiacus vitae” des Marcellus Palingenius: Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde von der Philosophischen Fakultät der Universität Freiburg in der Schweiz, Kraków 1901
D. Quirini-Popławska, Działalność Włochów w Polsce w I połowie XVI wieku na dworze królewskim, w dyplomacji i hierarchii kościelnej, Wrocław 1973
E. Ranocchi, Considerazioni sulla traduzione nella letteratura polacca premoderna. Il caso della famiglia Kochanowski, “ACME. Annali della Facolta di Lettere e Filosofi a dell’Universita degli Studi di Milano”, 61 (Jan.-Apr. 2008), no. 1
L. Rossetti, Jan Kochanowski e lo studio di Padova, in: Jan Kochanowski. Giovanni Cochanovio, poeta rinascimentale polacco, 1530-1584, Roma 1980
S.F. Ryle, Fate, free will and providence in the “Zodiacus vitae” of Marcello Palingenio Stellato, in: L’uomo e la natura nel Rinascimento, ed. L. Rotondi Secchi Tarugi, Milano 1996
H.B. Segel, Renaissance culture in Poland. Th e Rise of Humanism, 1470-1543, London 1989
Z. Szmydtowa, Erazm z Rotterdamu a Kochanowski, in: eadem, W kręgu renesansu i romantyzmu, Warszawa 1979
J. Ślaski, La letteratura italiana nella Polonia fra il Rinascimento e il Barocco, in: Cultura e nazione in Italia e Polonia dal Rinascimento all’Illuminismo, ed. V. Branca and S. Graciotti, Firenze 1996
J. Ślaski, Spotkania literatury polskiej z europejską w przekładach doby Średniowiecza i Renesansu, in: Przekład literacki. Teoria. Historia. Współczesność, ed. A. Nowicka-Jeżowa, D. Knysz-Tomaszewska, Warszawa 1997
F. Tidike, Microcosmus, hoc est: descriptio hominis et mundi parallēlos, in qua, quomodo in homine, ex singulari, infi nita & plus quam excellenti Dei Creatoris sapientia, universa verum natura, per imaginem quasi expressa sit […] ostenditur, Leipzig 1615
N. Tirinnanzi, Umbra naturae: l’immaginazione tra Ficino e Bruno, Roma 2000
W. Tygielski, Włosi w Polsce XVI i XVII wieku: utracona szansa na modernizację, Warszawa 2005
A. Tyszyński, Wizerunki polskie. Zbiór szkiców literackich, Warszawa 1875
A. Veress, Il veneziano Giovanni Maria Bruto e la sua storia d’Ungheria, “Archivio Veneto”, Quinta Serie, 1929
F. Watson, The “Zodiacus vitae” of Marcellus Palingenius Stellatus: An old school-book, London 1908
W. Weintraub, Hellenizm Kochanowskiego a jego poetyka, in: idem, Rzecz czarnoleska, Kraków 1977
M. Welti, Die Bibliothek des Giovanni Bernadino Bonifacio, marchese d’Oria, 1517-1597, Bern 1985
M. Welti, G.B. Bonifacio, marchese di Oria im Exil, Geneve 1976
P. Zambelli, Aneddoti patriziani, “Rinascimento”, 7 (1967)
M. Żurowski, Kochanowski and Palingenius, “Slavia Orientalis”, 33 (1984), fasc. 3-4
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 238
Liczba cytowań: 0