Mleko duchowne – Upominek od Pietra Paola Vergeria w polskim przekładzie Ostafiego Trepki z 1556 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2021.10Parole chiave
Królewiec, Prusy Książęce, Ostafi (Eustachy) Trepka, Pietro Paolo Vergerio, Juan Valdés, katechizm, Aleksander Aujezdecki (Augezdecki)Abstract
Artykuł służy przedstawieniu polskiego wydania z 1556 r. katechetycznego utworu skierowanego do dzieci znanego jako Mleko duchowne, którego łacińską wersję zredagował Pietro Paolo Vergerio. W pierwszej części zaprezentowano informacje bibliograficzne na temat druku oraz właściwości tekstu polskiego, a także omówiono kwestię adresatów spolszczenia oraz funkcjonalności zastosowanych w nim rozwiązań typograficznych. W części drugiej przedstawiono transkrypcję tekstu wraz z komentarzem językowym i podano szczegółowe zasady wydania.
Riferimenti bibliografici
Źródła
Brenz J., Catechismus to jest Zupełna nauk chrześcijańska [– –] który możesz dobrze małą Bibliją nazwać, tł. O. Trepka, Królewiec 1556
Hubatsch W., Geschichte der evangelischen Kirche Ostpreussens, Bd. 3: Dokumente, Göttingen 1968
Karłowicz J., Mleko duchowne z r. 1556, „Prace Filologiczne”, 1, 1885, s. 404–433
Luther M., Enchiridion. Catechismus mały prze plebany i kaznodzieje niedouczone i lud prosty, tł. J. Radomski, Królewiec 1562
Malecki J., Catechismus, to jest Nauka krześcijańska od apostołów dla prostych ludzi we trzech cząstkach zamkniona, Królewiec 1546
Seklucjan J., Catechismus, to jest Krótka, prosta starej wiary chrześcijańskiej nauka, Królewiec 1549
Seklucjan J., Catechismus, to jest Nauka naprzedniejsza i potrzebniejsza ku zbawieniu o wierze krześcijańskiej, Królewiec 1547
Seklucjan J., Simplex textus catechismi. Katechizmu tekst prosty dla prostego ludu, Królewiec 1545
Valdés J. de, Instrucion cristiana para los niños por Juan de Valdés en ocho lenguas / Christliche Kinderlehere, hrsg. E. Böhmer, Bonn 1883
[Valdés J., Vergerio P. P.], Ein edel schriftlich Kleinath und Verehrung, tł. B. Hagen, Tübingen 1555
[Valdés J., Vergerio P. P.], Illustri atque optimae spei puero Eberhardo, illustrissimi principis et domini, domini Christophori Ducis Wirtembergensis etc., filio primogenito, munusculum Vergerii exulis Iesu Christi, [Tübingen] 1554
[Valdés J., Vergerio P. P.], Lac spirituale pro alendis ac educandis Christianorum pueris ad gloriam Dei. Munusculum Vergerii [– –] Domino Nicolao, [– –] principis D. Nicolai Radivili [– –] primogenito. Adiecta sunt: Prima christianae religionis elementa [– –] per Andream Tricesium [– –] et Mathiam Stoium, Königsberg [1554–1556?]
[Valdés J., Vergerio P. P.], Lacte spirituale, col quale si debbono nutrire e allevare i figliuoli de christiani in gloria di Dio, Basilea 1549
[Valdés J., Vergerio P. P.], Latte spirituale, col quale si debbono nutrire e allevare i figliuoli de Christiani in gloria di Dio, Pavia 1550
[Valdés J., Vergerio P. P.], Upominek, który Vergerius jasnemu panu Mikołajowi [– –] posłał – Mlieko duchowne dla karmienia i wychowania chrześcijańskich dziatek ku chwale boskiej, tł. O. Trepka, Królewiec 1556
Bazy bibliograficzne
EDIT 16 – Censimento nazionale delle edizioni italiane del XVI secolo, http:// edit16.iccu.sbn.it (25 XII 2020)
VD 16 – Verzeichnis der im deutschen Sprachbereich erschienenen Drucke des 16. Jahrhunderts, http://www.vd16.de (25 XII 2020)
Opracowania
Bock V., Die Anfänge des polnischen Buchdrucks in Königsberg. Mit einem Verzeichnis der polnischen Drucke von Hans Weinreich und Alexander Augezdecki, w: Königsberger Buchund Bibliotheksgeschichte, hrsg. A. E. Walter, Köln 2004, s. 127–156
Böhmer E., Bibliotheca Wiffeniana. Spanish Reformers of Two Centuries from 1520, vol. 1, Strassburg 1874
Buchwald-Pelcowa P., Aleksander Augezdecki. Królewiec – Szamotuły, 1549–1561(?), Wrocław 1972 (Polonia Typographica Saeculi Sedecimi, t. 7)
Chojnacki W., Bibliografia polskich druków ewangelickich Ziem Zachodnich i Północnych 1530–1939, Warszawa 1966
Chojnacki W., Szymańska-Jasińska M., Uzupełnienie do „Bibliografii polskich druków ewangelickich Ziem Zachodnich i Północnych 1530–1939”, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1997, 2, s. 271–285
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 4: Pomorze, oprac. A. Kawecka-Gryczowa, K. Korotajowa, Wrocław 1962
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 32, Kraków 1938
Jobes K. H., „Got Milk?”. A Petrine Metaphor in 1 Peter 2.1-3 Revisited, „Leaven”, 20, 2012, 3, s. 1–6
Krókowski J., Wstęp, w: A. Trzecieski, Carmina. Wiersze łacińskie, oprac. J. Krókowski, Wrocław 1957, s. XVII–XLIII
Małłek J., Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI–XX w.), Toruń 2012
Nieto J. C., Juan de Valdés on Catechetical Instruction. The Dialogue on Christian Doctrine and the Christian Instruction for Children, „Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance”, 36, 1974, 2, s. 253–272
Pierce R. A., Pier Paolo Vergerio. The Propagandist, Roma 2003
Ptaszyński M., Reformacja w Polsce a dziedzictwo Erazma z Rotterdamu, Warszawa 2018
Renaissance Paratexts, ed. H. Smith, L. Wilson, Cambridge 2011
Reu J. M., Quellen zur Geschichte des Katechismus-Unterrichts, Bd. I/3,1a, Güttersloh 1927
Rospond S., Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocław 1949
Sembrzycki J., Die Reise Vergerius nach Polen 1556–1557, sein Freundkreis und seiner Königsberger Flugschriften aus dieser Zeit, Königsberg 1890
Winiarska-Górska I., Staropolskie ewangelickie katechizmy i kancjonały jako książki formacyjne, w: Ewangelicyzm reformowany w Pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjologiczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVI–XVII wieku, red. D. Chemperek, Warszawa 2015, s. 133–169
Winiarska-Górska I., Szesnastowieczne przekłady Pisma Świętego na język polski (1551–1599) jako gatunek nowożytnej książki formacyjnej, Warszawa 2017
Wotschke T., Eustachius Trepka. Ein Prediger des Evangeliums in Posen, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen”, 18, 1903, s. 87–144
Downloads
Pubblicato
Come citare
Fascicolo
Sezione
Licenza
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
Stats
Number of views and downloads: 423
Number of citations: 0
