W poszukiwaniu najstarszego polskiego stemmatu – pytania i propozycje odpowiedzi
DOI:
https://doi.org/10.12775/OiRwP.2021.01Klíčová slova
stemmat, emblemat, literatura nowołacińska, herb, humanizm, panegiryzm, stare drukiAbstrakt
Artykuł dotyczy renesansowych początków polskich stemmatów, kompozycji złożonych z herbów i opartych na nich wierszy. Głównym celem tekstu jest wskazanie najstarszego polskiego stemmatu i weryfikacja dotychczasowych ustaleń w tym zakresie. Odpowiedzi na to pytanie szukano w polskich i zagranicznych opracowaniach oraz najstarszych krakowskich i obcych drukach. Artykuł prezentuje i omawia wyniki tych poszukiwań – różne kryteria prowadzenia badań doprowadzają do odmiennych rezultatów. W gronie kandydatów na twórcę najstarszego polskiego stemmatu znaleźli się wybitni polscy humaniści z początków XVI w.: Jan Dantyszek, Andrzej Krzycki oraz Paweł z Krosna.
Reference
Źródła
Alciato A., Andrae Alciati Emblematum Libellus, nuper in lucem editus, Venetiis 1556
Andreae Cricii Carmina, ed., praef. instruix, adnotationibus illustravit C. Morawski, Cracoviae 1888
Bandtkie J. S., Historia drukarń w Królestwie Polskiem i Wielkiem Xięstwie Litewskiem, jako i w krainach zagranicznych, w których dzieła polskie wychodziły, t. 1, Kraków 1826
Dantyszek J., Epithalamium in nuptiis incliti Sigismundi regis Poloniae invictissimi ac illustrissimae principis Barbarae filiae praeclari quondam Stephani comitis perpetui Czepusiensis et regni Ungariae Palatini, Cracouae 1512, egz. BJ, sygn. St. Dr. Cim. 4107
Decjusz J. L., Diarii et earum quae memoratu digna in splendidissimis potentissimi Sigismundi Poloniae regis et [– –] Bonae Mediolani Barique ducis principis Rossani nuptiis gesta [– –] descriptio, Graccouiae 1518
Długosz J., Vitae episcoporum Posnaniensium, Brunsbergae 1604
Ecclesiastes Księgi Salomonowe, które polskim wykładem kaznodziejskie mianujemy, Kraków 1522, BO, sygn. XVI.Qu.2891
Ioannis Dantisci Carmen extemporarium de victoria insigni ex Moschis illustrissimi principis Sigismundi Dei gratia regis Poloniae, Grachouie 1514, egz. Herzogin Anna Amalia Bibliothek Weimar, sygn. Inc 305
Ioannis Dantisci poetae laureati carmina, ed., praef. instruxit, annot. ill. S. Skimina, Cracoviae 1950
Pauli Crosnensis Rutheni [– –] Carmina, ed. adnotationibus illustravit, praefatione, utriusque poetae vita, indice nominum rerumque memorabilium instruix B. Kruczkiewicz, Cracovia 1887
Pauli Crosnensis Rutheni Carmina, wyd. M. Cytowska, Warszawa 1962
Sallustius, De coniuratione Catilinae [– –], nuper ad Archetypon Aldi Manutii, Viennae–Pannoniae 1511
Opracowania
Baczkowski K., Zjazd wiedeński 1515. Geneza, przebieg i znaczenie, Warszawa 1975
Bertoni G., Guarino da Verona fra letterati e cortigiani a Ferrara (1429–1460), Ginevra 1921
Bibliografia polska Karola Estreichera, cz. 3: Obejmująca druki stóleci XV–XVIII w układzie abecadłowym, t. 23, wyd. S. Estreicher, Warszawa 1977
Buchwald-Pelcowa P., Na pograniczu emblematów i stemmatów, w: Słowo i obraz. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 29 września–1 października 1977 r., red. A. Morawińska, Warszawa 1982, s. 73–96
Bułhak H., Wiedeńska oficyna Hieronima Wietora. Materiały do dziejów zasobu typograficznego oraz bibliografii druków z lat 1510–1518, w: Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane Profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin, t. 2, Warszawa 1993, s. 297–431
Czarski B., Laus urbium. Propagandowa funkcja tekstów zawartych w obrębie ramy wydawniczej, w: Bibliologia polityczna, red. D. Kuźmina, Warszawa 2011, s. 69–74
Czarski B., Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej, Warszawa 2012
Czarski B., Milewska-Waźbińska B., Pattern Heraldic Forms in Old Polish Literature. Inspirations, Realizations, Functions, w: Poesis artificiosa. Between Theory and Practice, red. B. Milewska-Waźbińska, A. Borysowska, Frankfurt am Main 2013, s. 135–152
Dróżdź P., Orsza 1514, Warszawa 2014
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1973
Glomski J., Patronage and Humanist Literature in the Age of the Jagiellons. Court and Career in the Writings of Rudolf Agricola Junior, Valentin Eck, and Leonard Cox, Toronto 2007
Gorzkowski A., Paweł z Krosna: humanistyczne peregrynacje krakowskiego profesora, Kraków 2000
Górska M., Ut pictura emblema? Teoria i praktyka, w: Ut pictura poesis / Ut poesis pictura. O związkach literatury i sztuk wizualnych od XVI do XVIII wieku, red. A. Bielak, Warszawa 2013, s. 31–46
Hutton J., The Greek Anthology in Italy to the Year 1800, Ithaca 1935
Juda M., Stemmata w drukach lubelskich. XVII–XVIII wieku, „Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy”, 4 (38), 2014, s. 99–112
Kroll W., Heraldische Dichtung bei den Slaven. Mit einer Bibliographie zur Rezeption der Heraldik und Emblematik bei den Slaven (16.–18. Jahrhundert), Wiesbaden 1986
Krzywy R., Stemmat, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, 1, 2012, s. 252–254
McDonald G., Laurentius Corvinus and the Flowering of Central European Humanism, „Terminus”, 9, 2007, 1 (16), s. 47–71
Mieczkowska H., „Polonicum” – definicja pojęcia, zakres doboru materiału, zastosowanie w bibliografii, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”, 9, 2015, s. 21–29
Mielczarski C., Humanistyczna sztuka wierszowania na Uniwersytecie Krakowskim. Podręcznik „De arte versificandi” Walentego Ecka (Kraków 1515), Warszawa 2004
Pelc J., Słowo i obraz. Na Pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002
Piech Z., Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003
Piekarski K., Pierwsza drukarnia Florjana Unglera 1510–1516. Chronologia druków i zasobu typograficznego, Kraków 1926
Pilarczyk F., Stemmata w drukach polskich XVI wieku, Zielona Góra 1982
Podhorecki L., Chanat Krymski i jego stosunki z Polską w XV–XVIII w., Warszawa 1987
Polonia typographica saeculi sedecimi, z. 4, oprac. H. Kapełuś, Wrocław 1962
Saunders A., Alciati and the Greek Anthology, „Journal of Medieval and Renaissance Studies”, 12, 1982, s. 1–18
Zawadzki R. K., Wawrzyniec Korwin – życie i twórczość renesansowego humanisty, Częstochowa 2013
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 564
Number of citations: 0
