Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka. Analiza przekazów i edycja
  • Strona domowa
  • /
  • Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka. Analiza przekazów i edycja
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 60 (2016) /
  4. Materiały

Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka. Analiza przekazów i edycja

Autor

  • Michał Choptiany Wydział „Artes Liberales” Uniwersytet Warszawski

DOI:

https://doi.org/10.12775/OiRwP.2016.06

Słowa kluczowe

Jerzy Joachim Retyk (1514–1574), Andrzej Dudycz (1533–1589), astrologia renesansowa, obieg rękopiśmienny – XVI i XVII w., propaganda polityczna – XVI i XVII w.

Abstrakt

Artykuł stanowi propozycję uporządkowania zagadnień związanych z dużym zróżnicowaniem przekazów rękopiśmiennych funkcjonujących razem pod nazwą „przepowiedni elekcyjnej”, przypisywanej Jerzemu Joachimowi Retykowi. Autor proponuje model pokazujący, w jaki sposób oryginalny, niezachowany do dnia dzisiejszego w postaci autografu tekst „przepowiedni”, po wprowadzeniu do obiegu rękopiśmiennego za sprawą korespondencji i wykonywanych licznie odpisów, ulegał procesom kontaminacji i interpolacji, przy jednoczesnym kształtowaniu się tradycji wernakularnych tego tekstu. Procesy te zostały zilustrowane w aneksach źródłowych zawierających edycje przekazów w języku łacińskim, polskim i niemieckim.

The paper aims to organise the issues concerning the great variety of manuscripts jointly described as the “election prophecy,” supposedly made by Georg Joachim Rheticus. The author proposed to apply a model showing how the original text of the “prophecy,” the autograph of which has not been preserved to this day, underwent contamination and interpolation after being introduced into manuscript circulation through correspondence and numerous copies, while at the same time serving as the basis for the creation of vernacular traditions of the text. These processes are depicted in source materials annexed to the paper, containing editions of accounts in Latin, Polish, and German.

Biogram autora

Michał Choptiany - Wydział „Artes Liberales” Uniwersytet Warszawski

Dr Michał Choptiany, adiunkt na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzi badania nad teorią i historią retoryki, historią intelektualną epoki wczesnonowożytnej, historią nauki, historią książki i czytelnictwa.

Bibliografia

G. Almási, The Uses of Humanism: Johannes Sambucus (1531–1584), Andreas Dudith (1533–1589), and the Republic of Letters in East Central Europe, Leiden–Boston 2009

M. Azzolini, Refining the Astrologer’s Art. Astrological Diagrams in Bodleian MS Canon. Misc. 24 and Cardanos „Libelli Quinque” (1547), „Journal for the History of Astronomy”, 42, 2011, 1, s. 1–25

H. Barycz, Krakowski pobyt Jerzego Joachima Retyka, w: idem, Między Krakowem a Warmią i Mazurami, Olsztyn 1987, s. 169–212

L. A. Birkenmajer, Mikołaj Kopernik. Część I: Studya nad pracami Kopernika oraz materyały biograficzne, Kraków 1900

K. H. Burmeister, Georg Joachim Rhetikus 1514–1574. Eine Bio-Bibliographie, Bd. 1–3, Wiesbaden 1968

M. Choptiany, „Dyjalog” Kasjana Sakowicza (1642) jako druk i rękopis. Siedemnastowieczne spory kalendarzowe i problem obiegu idei w kulturze staropolskiej, „Pamiętnik Literacki”, 107, 2017, w druku

M. Choptiany, „Przestroga” Jana Latosza z 1595 roku. Prolegomena do edycji krytycznej na podstawie siedemnastowiecznego rękopisu z Biblioteki Narodowej w Warszawie, „Terminus”, 16, 2014, nr 2, s. 175–192

M. Choptiany, „Ultra prognosticare me sidera non permittunt”. O astrologicznych źródłach przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 61, 2016, nr 4, w druku

D. Danielson, The First Copernican. Georg Joachim Rheticus and the Rise of the Copernican Revolution, New York 2006

H. Degering, Kurzes Verzeichnis der germanischen Handschriften der Preussischen Staatsbibliothek, Bd. 1: Die Handschriften in Folioformat, Leipzig 1925

J. Dianni, Pobyt J. J. Retyka w Krakowie, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, 1, 1953, s. 64–80

Dudith András könyvtára. Részleges rekonstrukció, összeállította és az előszót írta J. Jankovics, I. Monok, Szeged 1993

A. Grafton, Cardano’s Cosmos. The Worlds and Works of a Renaissance Astrologer, Cambridge (Mass.)–London 2001

O. Günther, Katalog der Danziger Stadtbibliothek, Bd. 1, Theil 1: Die Danzig betreffenden Handschriften, Danzig 1892

O. Günther, Katalog der Danziger Stadtbibliothek, Bd. 1, Theil 2, Danzig 1903

D. Haberland, Thomas Rehdiger – Humanist, Sammler und Begründer der Breslauer Stadtbibliothek, w: Śląska Republika Uczonych / Schlesische Gelehrtenrepublik / Slezská vědecká obec, t. 4, red. M. Hałub, A. Mańko-Matysiak, Wrocław 2010, s. 73–112

L. Hajdukiewicz, Retyk Jerzy Joachim, PSB, 21, 1988, s. 255–259

L. Harc, Samuel Beniamin Klose (1730–1798). Studium historiograficzno-źródłoznawcze, Wrocław 2002 (Acta Universitatis Wratislaviensi; 2389 – Historia, 157)

Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, t. 1: Rękopisy 1505–7325, red. J. Turska, Wrocław 1948

Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego, a później kasztelana bieckiego księga pamiętnicza, wyd. A. Z. Helcel, Kraków 1864

Katalog rękopisów Biblioteki Czartoryskich w Krakowie. Sygnatury 1682–2000, oprac. M. Kukiel, uzup. A. Homecki, Kraków 1988

Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, t. 7: Rękopisy 6601–7000. Zbiory Morstinów, Radziwiłłów, Potockich i inne rękopisy XVI–XVIII w., red. K. Muszyńska, Warszawa 1969

A. Kersten, Geneza „Nowej Gigantomachii”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, 10, 1955, nr 1, s. 1–20

A. Kersten, Pierwszy opis obrony Jasnej Góry w roku 1655. Studia nad „Nową Gigantomachią” ks. Augustyna Kordeckiego, Warszawa 1958

W. Kętrzyński, Katalog rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, t. 1, Lwów 1881

A. T. Klubiński, Diversi color – kariera przepowiedni elekcyjnej (1697–1764), „Barok”, 5, 1998, z. 1, s. 225–233

J. Kraai, Rheticus’ Heliocentric Providence. A Study Concerning the Astrology and Astronomy of the Sixteenth Century, rozprawa doktorska, Universität Heidelberg, 2001, http://www.ub.uni-heidelberg.de/archiv/3254 (12 V 2016)

J. Kroczak, „Jeśli mię wieźdźba prawdziwa uwodzi…” Prognostyki i znaki cudowne w polskiej literaturze barokowej, Wrocław 2006

S. Kutrzeba, Catalogus codicum manu scriptorum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis, vol. 2, Cracoviae 1913

I. Lewandowski, Jerzy Joachim Retyk i jego „Pochwała Prus”, „Rocznik Gdański”, 32, 1972, z. 2, s. 73–94

Z. Libiszowska, Antyszwedzka literatura propagandowa z czasów „potopu”, w: Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655–1660, t. 2: Rozprawy, Warszawa 1957, s. 481–527

B. Nadolski, Ze studiów nad życiem literackim i kulturą umysłową na Pomorzu w XVI i XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969

Nicolaus Copernicus Gesamtausgabe, Bd. VIII/1: Receptio Copernicana: Texte zur Aufnahme der Copernicanischen Theorie, hrsg. von H. Nobis, A. M. Pastori, Berlin 2002

J. D. North, Horoscopes and History, London 1986

Z. Nowak, Antyreformacyjna elegia Dantyszka o zagładzie Gdańska, OiRwP, 16, 1971, s. 3–35

J. Nowak-Dłużewski, Bibliografia staropolskiej okolicznościowej poezji politycznej (XVI–XVIII), Warszawa 1964

A. Oszczęda, Z kroniki do sylwy. Wokół problemów rękopisu i druku w początkach XVII wieku. Część 1: Pieśń o zdobyciu Smoleńska Marcina Paszkowskiego. Uwagi o autorstwie i migracji tekstu, „Pamiętnik Literacki”, 102, 2011, z. 4, s. 175–180

A. Oszczęda, Z kroniki do sylwy. Wokół problemów rękopisu i druku w początkach XVII wieku. Część 2: Wiersz Macieja Stryjkowskiego w lwowskim rękopisie Ossolineum, „Pamiętnik Literacki”, 104, 2013, z. 3, s. 231–248

J. Partyka, Rękopisy dworu szlacheckiego doby staropolskiej, Warszawa 1995

A. Przyboś, Michałowski Jakub, PSB, 20, 1975, s. 652–654

T. Przypkowski, Astronomia i astrologia w Krakowie w drugiej połowie XVI wieku, w: Historia astronomii w Polsce, t. 1, red. E. Rybka, Wrocław 1975, s. 185–202

A. Skolimowska, Vaticinium ruiturae Poloniae. Was Dantiscus Foretelling the Downfall of Poland, w: Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, p. 5: Respublica Litteraria in Action, vol. 3: New Sources, red. K. Tomaszuk, Warsaw 2016, s. 99–113

Staropolska kultura rękopisu, red. H. Dziechcińska, Warszawa 1990

Staropolskie przepowiednie i mirabilia, oprac. J. Kroczak, Wrocław 2007

E. Śnieżyńska-Stolot, „Zamek piękny na wzgórzu…”. Horoskopy – zapomniane źródło historyczne, Kraków 2015

R. S. Westman, The Copernican Question. Prognostication, Skepticism, and Celestial Order, Berkeley–Los Angeles–London 2011.

M. Wichowa, Elementy biblioterapii w literaturze polskiej epok dawnych. Rekonesans historycznoliteracki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, 17, 2013, s. 49–66

W. Wisłocki, Katalog rękopisów Biblijoteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, cz. 1: Wstęp. Rękopisy 1–1875, Kraków 1877

J. Włodarczyk, Wstęp, w: J. J. Retyk, Relacja pierwsza z ksiąg „O obrotach” Mikołaja Kopernika, tł. I. Lewandowski, wstęp i koment. J. Włodarczyk, Warszawa 2015

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2016-01-01

Jak cytować

1.
CHOPTIANY, Michał. Tradycja rękopiśmienna przepowiedni elekcyjnej Jerzego Joachima Retyka. Analiza przekazów i edycja. Odrodzenie i Reformacja w Polsce [online]. 1 styczeń 2016, T. 60, s. 155–213. [udostępniono 7.7.2025]. DOI 10.12775/OiRwP.2016.06.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 60 (2016)

Dział

Materiały

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 362
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Jerzy Joachim Retyk (1514–1574), Andrzej Dudycz (1533–1589), astrologia renesansowa, obieg rękopiśmienny – XVI i XVII w., propaganda polityczna – XVI i XVII w.
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa