Język tekstu z kodeksu w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej (sygnatura Cim. 769)
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2020.012Słowa kluczowe
Historyja barzo cudna o stworzeniu nieba i ziemie, De creatione Adae et formatione Evae ex costa eius, przekład staropolski, apokryf, Cim.769Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest charakterystyka języka tekstu z kodeksu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej (sygn. Cim.769). Kodeks zawiera niekompletne wydanie Historyi barzo cudnej o stworzeniu nieba i ziemie autorstwa Krzysztofa Pussmana, datowane na czas po 1551 roku. Przekład ten poddano analizie porównawczej z jego prawdopodobnym źródłem łacińskim. W artykule zamieszczono wyniki analiz językowych wybranych fragmentów edycji, a szczególną uwagę poświęcono sposobom przekładania tekstu. Pozwoliło to wskazać cechy charakterystyczne druku, a także na odniesienie ich do niektórych wniosków wynikających z pracy nad wydaniem z 1551.
Bibliografia
Adamczyk M., 1980, Biblijno-apokryficzne narracje w literaturze staropolskiej do końca XVI wieku, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Biblia Jakuba Wujka, [online:] http://biblia-online.pl/Biblia/JakubaWujka/Ksiega-Psalmow/31/6 [dostęp: 29.04.2020].
Cały świat nie pomieściłby ksiąg. Staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne, 1996, W. R. Rzepka, W. Wydra (red.), M. Adamczyk (wstęp), Warszawa: PWN.
Celichowski Z., 1890, Krzysztofa Pussmana Historyja barzo cudna o stworzeniu nieba i ziemi, 1551, Kraków: Wydawnictwa Akademii Umiejętności.
CHOWAĆ [hasło], w: Słownik polszczyzny XVI wieku, M. R. Mayenowa (red.), t. 3, Wrocław: Ossolineum, s. 302.
De creatione Adae et formatione Evae ex costa eius. Et quomodo decepti fuerunt a serpente, 1487, S. Plannck (red.), Rzym (sygn. BJ St. Dr. Inc. 2654).
Dobrzycki S., 1899, Z dziejów średniowiecznego piśmiennictwa polskiego, Prace Filologiczne 5, s. 985–995.
Dobrzycki S., 1911, Z literatury apokryficznej w Polsce. 2. Historya barzo cudna o stworzeniu nieba i ziemie, Prace Filologiczne 7, s. 286–299.
GODZINA [hasło], w: Indeks haseł Słownika polszczyzny XVI wieku, [online:] http://spxvi.edu.pl/indeks/haslo/53211#znaczenie-8 [dostęp: 29.04.2020].
Kleszczowa K., 2002, Bogactwo staropolskiej synonimii, w: I. Opacki (red.), Dzieło literackie i książka w kulturze. Studia i szkice ofiarowane Profesor Renardzie Ocieczkowej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 279–287.
Kozaryn D., 2000a, Językowy obraz Judasza w staropolskich tekstach pasyjnych, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza VIII, s. 104–116.
Leńczuk M., 2007, Synonimia w średniowiecznych przekładach kanonu mszy św. – uwagi wstępne, Język Polski LXXXVII, s. 37–47.
Leńczuk M., 2013, Staropolskie przekazy kanonu Mszy Świętej. Wariantywność leksykalna, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
Leńczuk M., 2016, O sposobach tłumaczenia „Nowego Testamentu” w „Rozmyślaniu przemyskim”, w: J. Bartmiński, A. Timofiejew (red.), „Rozmyślanie przemyskie”. Świadectwo średniowiecznej kultury religijnej, Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska s. 123–131.
Luto-Kamińska A., 2015, Znaczenie literatury Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego dla badań lingwistycznych nad polskimi tekstami dawnymi, w: G. Czerwiński, A. Konopacki (red.), Estetyczne aspekty literatury polskich, białoruskich i litewskich Tatarów (od XVI do XXI w.), Białystok: Alter Studio, s. 69–84.
Meyer W., 1879, Vita Adae et Evae, Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Philosophische-Philologische Klasse 14,3, München.
Mika T., 2002, Maryja, Jezus, Bóg w „Rozmyślaniu przemyskim”. O nazywaniu osób, (Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych. Seria Językoznawcza, nr 17), Poznań: Wydawnictwo WIS.
POGRZEBIAĆ [hasło], w: Słownik polszczyzny XVI wieku, K. Wilczewska (red.), t. 26, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, s. 126.
Pussman K., 1551, Historia barzo cudna i ku wiedzeniu potrzebna o stworzeniu nieba i ziemie, i inszych wszytkich rzeczy, ktore i żywą na świecie. I jako potym Pan Bog człowieka, to jest Jadama, i Jewę z kości jego stworzył, a jako żywota swego na tym świecie dokonali etc. teraz nowo na polskie z pilnością wyłożona, Kraków: Hieronim Scharffenberg, [online:] https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/197296/edition/180776/content [dostęp: 30.05.2020].
Pussman K., b.r., Historia barzo cudna i ku wiedzeniu potrzebna o stworzeniu nieba i ziemie, i inszych wszytkich rzeczy, ktore i żywą na świecie. I jako potym Pan Bog człowieka, to jest Jadama, i Jewę z kości jego stworzył, a jako żywota swego na tym świecie dokonali etc. teraz nowo na polskie z pilnością wyłożona, Kraków: [online:] https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/389512/edition/370373/content [dostęp: 30.05.2020].
Rojszczak-Robińska D., 2012, Jak pisano „Rozmyślanie przemyskie”, Poznań: Wydawnictwo
Rys.
Rojszczak-Robińska D., 2016, Staropolskie pasje. „Rozmyślanie przemyskie”, „Sprawa chędoga”, „Karta Rogawskiego”. Źródła- język-fabuła, Poznań: Wydawnictwo Rys.
Słowo Jana Złotoustego o tym, jak Michał zwyciężył Satanaela, 2006, w: G. Minczew, M. Skowronek (red.), Apokryfy i legendy starotestamentowe Słowian Południowych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 12–25.
Sondel J., 2003, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków [CD-ROM], Kraków: Universitas.
Starowieyski M., 2006, Barwny świat apokryfów, Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha.
Stelmach W., (2019), Historyja barzo cudna o stworzeniu nieba i ziemie Krzysztofa Pussmana – strategie tłumaczenia, Slavia Occidentalis 76/1, s. 119–135.
Stelmach W., (2020), Historyja barzo cudna wobec źródeł. Przekład, kompilacja, dzieło, Lublin.
Twardzikowie J. i W., 1976, Łaciński ablativus absolutus w polskich XV-wiecznych przekładach Biblii, w: S. Urbańczyk (red.), Studia z polskiej składni historycznej, t. 1, Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 41–69.
Zowczak M., 2013, Biblia ludowa. Interpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Żurek A., 2016, Ewa – pierwsza kobieta w świetle pism św. Augustyna, Vox Patrum 66, s. 139–153.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 321
Liczba cytowań: 0
