O paradygmatach w językoznawstwie (na przykładzie językoznawstwa generatywnego)

Abstrakt

Artykuł omawia pojęcie paradygmatu i jego możliwe zastosowanie do analizy rozwoju współczesnego językoznawstwa, na przykładzie językoznawstwa generatywnego. Autor przyjmuje szerokie rozumienie paradygmatu, w którym istotny jest sposób postrzegania i tworzenia świata, a także przyjęta ontologia, nowe pytania badawcze i sposób prowadzenia argumentacji (takie podejście inspirowane jest pracami zarówno Thomasa Kuhna, jak i Nelsona Goodmana, Carlosa Santany oraz Davida Chalmersa) i wyodrębnia trzy paradygmaty we wspólczesnych badaniach nad językiem: formalny (język jako formalny obiekt badań), mentalistyczny (język jako narzędzie myśli) i komunikacyjny (język jako narzędzie komunikacji). Podstawowym celem artykułu jest wykazanie, że w historycznym rozwoju myśli generatywnej Noama Chomsky’ego, a zwłaszcza w sposobie definiowania przedmiotu badań (języka), doszło do przejścia od paradygmatu formalnego (w najwcześniejszych pracach) do paradygmatu mentalistycznego, widocznego już w pracach z okresu teorii standardowej, a współcześnie rozwijanego w ramach biolingiwstyki.