Kilka pytań o definiowanie błędu

Abstrakt

Celem badań podjętych w niniejszym artykule jest ustalenie reprezentacji semantycznej wyrażenia "błąd". Zaprezentowane w nim rozważania zorganizowane są wokół kilku pytań, na które należałoby znaleźć odpowiedzi, by sformułowany wyżej cel zrealizować. Pierwsze z nich dotyczy kwestii wyodrębnienia jednostek językowych reprezentujących pojęcie błędu, a także sprawy swoistego braku symetrii w funkcjonowaniu (w tym również w semantyce) wyrażeń "błąd" i "błądzić" / "zbłądzić" ("błądzenie" / "zbłądzenie"). Drugie pytanie wiąże się z przyjmowanym jak się zdaje dość powszechnie rozróżnieniem na błędy w systemie (błędy w zapisie, obliczeniach itp.) i błędy w życiu (błędy polegające na tym, że ktoś zdecydował, że postąpi w określony sposób, np. wyjedzie na staż, zrezygnuje z pracy, weźmie kredyt itp.), które w świetle przyjętych rozstrzygnięć nie wydaje się ani konieczne, ani potrzebne. Trzecie pytanie dotyczy kwestii podstawowych w zgłębianiu znaczenia wyrażeń, czyli ustalenia cech koniecznych, a zarazem wystarczających do tego, by móc powiedzieć o czymś: "to (jest) błąd". Zgodnie z przedstawioną interpretacją, błąd jest rezultatem czyjegoś kontrolowanego, intencjonalnego działania, powodującego negatywne konsekwencje. Gotowość orzekania o czymś, co ktoś zrobił, błędu implikuje istnienie możliwości wyboru określonego działania podejmowanego przez sprawcę błędu. Pytanie czwarte rozwija wprowadzony wcześniej wątek świadomości popełniającego błąd. Uznanie efektu czyjegoś działania za błąd wiąże się z postrzeganiem jego sprawcy jako kogoś, kto może wiedzieć, że to, co robi, może wywołać niekorzystne następstwo. Ostatnie pytanie stanowi w istocie syntezę przyjętych w poprzednich punktach rozwiązań. Jej rezultatem jest propozycja eksplikacji znaczenia rozpatrywanego wyrażenia.