Wykładniki struktury tematyczno-rematycznej w języku łacińskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2012.024Słowa kluczowe
struktura tematyczno-rematyczna, język łaciński, szyk w języku łacińskim, uwydatniony temat, uwydatniony rematAbstrakt
The aim of the article is to survey the markers of the thematic-rhematic structure in Latin. Since Latin is an inflected language with so called ‘free’ (or rather ‘flexible’) word order, the word order itself is the main marker of the thematic-rhematic structure. Besides word order, there are also other means serving as markers of theme or rheme in Latin. Rheme can be indicated by the cleft construction, well known in many languages. More varied markers serve to express the theme constituent. Among them there are the so-called correlative constructions qui/quod… is/id, syntactically independent propositional phrases de + ablativus, the so-called nominativus pendens, and the expression quod pertinent ad… However, the means mentioned above seem to be the emphatic markers of the thematic-rhematic structureBibliografia
Źródła:
Caes. Gall.: C. Iulius Caesar, De bello Gallico: C. Iulii Caesaris Commentarii Rerum Gestarum, vol. 1, ed. O. Seel, Leipzig: B. G. Teubner 1961.
Cato Agr.: M. Porcius Cato, De agri cultura: M. Porci Catonis De Agri Cultura ad Fidem Florentini Codicis Deperditi, ed. A. Mazzarino, Leipzig: B. G. Teubner 1982.
Cic. Att.: M. Tullius Cicero, Epistulae ad Atticum: Cicero’s Letters to Atticus, 6 vols., ed. D. R. Shackleton Bailey, Cambridge: Cambridge University Press 1965–1968.
Cic. Fin.: M. Tullius Cicero, De finibus bonorum et malorum: M. Tulli Ciceronis Scripta Quae Manserunt Omnia, fasc. 43, ed. T. Schiche, Leipzig: B. G. Teubner 1915.
Cic. Font.: M. Tullius Cicero, Pro Fonteio: M. Tulli Ciceronis Orationes, vol. 6, ed. A. C. Clark, Oxford: Oxford University Press 1911.
Cic. Mil.: M. Tullius Cicero, Pro Milone: M. Tulli Ciceronis Orationes, vol. 2, ed.A. C. Clark, Oxford: Oxford University Press 1918.
Cic. Phil.: M. Tullius Cicero, Philippicae: M. Tulli Ciceronis Orationes. vol. 2, ed. A. C. Clark, Oxford: Oxford University Press 1918.
Cic. Q. fr.: M. Tullius Cicero, Epistulae ad Quintum fratrem: Cicero, Epistulae ad Quintum Fratrem et M. Brutum, ed. D. R. Shackleton Bailey, Cambridge: Cambridge University Press 1980.
Cic. S. Rosc.: M. Tullius Cicero, Pro S. Roscio Amerino: M. Tulli Ciceronis Orationes, vol. 1, ed. A. C. Clark, Oxford: Oxford University Press 1905.
Cic. Vat.: M. Tullius Cicero, In Vatinium: M. Tulli Ciceronis Orationes, vol. 5, ed. W. Peterson, Oxford: Oxford University Press 1911.
Cic. Verr.: M. Tullius Cicero, In Verrem: M. Tulli Ciceronis Orationes, vol. 3, ed. W. Peterson, Oxford: Oxford University Press 1917.
Liv.: T. Livius, Ab Urbe condita: Titi Livi Ab Urbe Condita, vol. 1, ed. R. S. Conway, C. F. Walters, Oxford: Oxford University Press 1955; vols. 2–3, ed. C. F. Walters, R. S. Conway, Oxford: Oxford University Press 1919–1950.
Plaut. Epid.: T. Maccius Plautus, Epidicus: Plauti Comoediae, vol. 1, ed. F. Leo, Berlin: Weidmann 1895.
Plaut. Poen.: T. Maccius Plautus, Poenulus: Plauti Comoediae, vol. 2, ed. F. Leo, Berlin: Weidmann 1896.
Plaut. Pseud.: T. Maccius Plautus, Pseudolus: Plauti Comoediae, vol. 2, ed. F. Leo, Berlin: Weidmann 1896.
Quint. Inst.: M. Fabius Quintilianus, Institutio Oratoria: M. Fabi Quintiliani Institutionis Oratoriae Libri Duodecim, vol. 2, ed. M. Winterbottom, Oxford: Oxford University Press 1970.
Sal. Cat.: C. Sallustius Crispus, Catilinae Coniuratio: C. Sallusti Crispi Catilina, Iugurtha, Fragmenta Ampliora, ed. A. Kurfess, Leipzig: B. G. Teubner 1957.
Sal. Jug.: C. Sallustius Crispus, Bellum Iugurthinum: C. Sallusti Crispi Catilina, Iugurtha, Fragmenta Ampliora, ed. A. Kurfess, Leipzig: B. G. Teubner 1957.
Varro Rust.: M. Terentius Varro, Res Rusticae: M. Terenti Varronis Rerum Rusticarum Libri Tres, ed. G. Goetz, Leipzig: B. G. Teubner 1929.
Bibliografia:
ADAMS J. N., 1976, A typological approach to Latin word order, Indogermanische Forschungen 81, s. 70–99.
BAUER B. L. M., 1995, The Development of SVO Patterning in Latin and French. Diachronic and Psycholinguistic Perspectives. Oxford and New York: Oxford University Press.
BAUER B. L. M, 2009, Word Order, w: P. Baldi, P. Cuzzolin (red.), New Perspectives on Historical Latin Syntax. Vol. 1. Syntax of the Sentence, Berlin: Mouton de Gruyter, s. 241–316.
BOLKESTEIN M., 1995, Functions of verb-subject order, Sprachtypologie und Univer-salienforschung 48, s. 32–43.
DE JONG J. R., 1989, The position of the Latin subject, w: G. Calboli (red.), Subordi-nation and Other Topics in Latin. Proceedings of the Third Colloquium on Latin Linguistics, Amsterdam: Benjamins, s. 521–540.
DEVINE A. M., STEPHENS L. D., 2006, Latin Word Order. Structured Meaning and Information, Oxford: Oxford University Press.
DIK S. C., 1978, Functional Grammar, Amsterdam: North-Holland.
FIRBAS J. S., 1992, Functional Sentence Perspective in Written and Spoken Commu-nication, Cambridge: Cambridge University Press.
GREENBERG J. H., 1963, Some universals of grammar with particular reference to the order of meaningful elements, w: J. H. Greenberg (red.), Universals of Language, Cambridge/MA & London: MIT Press, s. 73–113 [wyd. II 1966].
HOFMANN J. B., SZANTYR A., 1965, Lateinische Grammatik, II: Lateinische Syntax und Stilistik, Munich: Beck.
HUSZCZA R., 1983, O pewnych uniwersaliach w tematyczno-rematycznej strukturze zdania, w: T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie, Wrocław: Ossolineum, s. 97–123.
HUSZCZA R., 1990a, Czy istnieją zdania czysto rematyczne?, w: T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście, Wrocław: Ossolineum, s. 97–103.
HUSZCZA R., 1990b, Tematyczno-rematyczna struktura zdania w językach różnych typów (Normalny podział tematyczno-rematyczny), w: T. Dobrzyńska (red.), Tekst w kontekście, Wrocław: Ossolineum, s. 55–96.
KÜHNER R., STEGMANN C., 1962, Ausführliche Grammatik der lateinischen Spra-che II. Satzlehre, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
LÖFSTEDT B., 1966, Die Konstruktion c’est lui qui l’a fait im Lateinischen, Indoger-manische Forschungen 71, s. 253–277.
MAGNI E., 2009, The Evolution of Latin Word (Dis)order, w: S. Scalise, E. Magni, A. Bisetto (red.), Universals of Language Today, seria Studies in Natural Language and Linguistic Theory 76, Springer Netherlands, s. 225–251.
MAROUZEAU J., 1938, L’ordre des mots dans la phrase latine, vol. II. Le verbe. Paris: Les Belles Lettres.
MENGE H., 2000, Lehrbuch der lateinischen Syntax und Semantik. Völlig neu bearbei-tet von T. Burkard und M. Schauer, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchge-sellschaft.
PANHUIS D. G. J., 1982, The communicative perspective in the sentence: a study of Latin word order, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
PANHUIS D. G. J., 1984, Is Latin an SOV language? A diachronic perspective, Indo-germanische Forschungen 89, s.140–159.
PINKSTER H., 1990, Latin Syntax and Semantics, London: Routledge.
PINKSTER H., 1991, Evidence for SVO in Latin?, w: R. Wright (red.), Latin and the Romance Languages in the Early Middle Ages, London: Routledge, s. 69–82.
PLEZIA M. (red.), 1998, Słownik łacińsko-polski, t. 1–5, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
POLO C., 2004, Word Order between Morphology and Syntax, Padova: Unipress.
ROSÉN H., 1998, Latin presentational sentences, w: B. García-Hernández (red.), Estu-dios de Lingüística Latina. Actas del IX Coloquio Internacional de Lingüística Latina, Madrid 1997, Madrid: Ediciones Clásicas, s. 723–742.
RUBIO G., 2009, Semitic influence in the history of Latin syntax, w: P. Baldi, P. Cuz-zolin (red.), New Perspectives on Historical Latin Syntax. Vol. 1. Syntax of the Sentence, Berlin: Mouton de Gruyter, s. 195–239.
SAFAREWICZ J., 1950, Gramatyka historyczna języka łacińskiego. Cz. II Składnia, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
SALVI G., 2004, La formazione della struttura di frase romanza. Ordine delle parole e clitici dal latino alle lingue romanze antiche, Tubingen: Niemeyer.
SOMERS M. H., 1994, Theme and topic. The relation between discourse and constituent fronting in Latin, w: J. Herman (red.), Linguistic Studies on Latin. Selected Papers from the 6th International Colloquium on Latin Linguistics, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, s. 151–163.
SPEVAK O., 2010, Constituent Order in Classical Latin Prose, Amster-dam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
WEINSBERG A., 1983, Językoznawstwo ogólne, Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 418
Liczba cytowań: 0
