Marqueurs métadiscursifs du sens métaphorique
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2011.006Słowa kluczowe
mechanizm semantyczny metafory, metafora, semantyka, interpretacjaAbstrakt
Metadyskursywne znaczniki sensu metaforycznego
W artykule podjęto problem dość typowego w użyciu języka zjawiska, polegającego na zasygnalizowaniu odbiorcy – za pomocą odpowiednich znaczników metadyskursywnych – faktu wystąpienia metafory. Mechanizm semantyczny metafory został bardzo dokładnie opisany w literaturze naukowej; w najbardziej tradycyjnym ujęciu metaforę definiuje się jako rodzaj tropu, czyli figury, której interpretacja wymaga zastąpienia sensu dosłownego sensem przenośnym w oparciu o kryterium podobieństwa. Jednak ponieważ w procesie interpretacji sens przenośny może zostać pominięty, nieodczytany przez odbiorcę lub z jakichś powodów wymagane jest jego wyraźne podkreślenie (np. w dyskursie dydaktycznym), podmiot wypowiadający może zaznaczyć fakt zaistnienia metafory (na poziomie dyskursu) dzięki użyciu znacznika typu metaforycznie (mówiąc, rzecz ujmując), w sposób metaforyczny, X jest metaforą (na poziomie metadyskursu). Niniejszy szkic zawiera propozycję teoretycznego modelu opisywanego zjawiska oraz systematyzację najpowszechniejszych rodzajów znaczników sensu metaforycznego.
Bibliografia
BOGUSLAWSKI A., 1971, O metaforze, Pamiętnik Literacki LXII, z. 4, s. 113–126.
CHARAUDEAU P., MAINGUENEAU D. (dir.), 2002, Dictionnaire d’analyse du discours, Paris: Seuil.
DOBRZYNSKA T., 1994, Mówiąc przenośnie. Studia o metaforze, Warszawa: IBL PAN.
DOUAY-SOUBLIN F., 1994, Les figures de rhétorique: actualité, reconstruction, remploi, Langue française, 101, s. 13–25.
DUCROT O., 1984, Structuralisme, énonciation et sémantique, w: O. Ducrot, Le Dire et le Dit, Paris: Minuit, s. 67–94.
DUCROT O., SCHAEFFER J.-M., 1995, Nouveau dictionnaire encyclopédique des sciences du langage, Paris: Seuil.
DUMARSAIS C., 1757, rééd. 1988, Des tropes ou des différents sens, Paris: Flammarion.
GAULMYN M.-M., 1987, Reformulation et planification métadiscursive, w: J. Cosnier, C. Kerbrat-Orecchioni (éds.), Décrire la conversation, Lyon: PUL, s. 167–199.
GR: Grand Robert électronique [CD-Rom], Paris: Le Robert.
GROUPE µ, 1970, Rhétorique générale, Paris: Seuil.
HAIDU P., 1978, Au début du roman, l’ironie, Poétique 36, s. 443–466.
KERBRAT-ORECCHIONI C., 1978, Ironie comme trope, Poétique 36, s. 108–127.
KERBRAT-ORECCHIONI C., 1986, L’Implicite, Paris: Armand Colin.
LAKOFF G., JOHNSON M., 1985, Les Métaphores dans la vie quotidienne, Paris: Minuit.
LE GUERN M., 1973, La sémantique de la métaphore et de la métonymie, Paris: Larousse.
MORIER H., 1961, Dictionnaire de poétique et de rhétorique, Paris: P.U.F.
OKOPIEN-SLAWINSKA A., 1983, Metafora bez granic, w: M. Głowiński, A. Okopień-
-Sławińska (red.), Studia o metaforze II, Wrocław: Ossolineum, s. 23–44.
OKOPIEN-SLAWINSKA A., 1998, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków: Universitas.
POTTIER B., 1992, Sémantique générale, Paris, P.U.F.
RASTIER F., 1994, Tropes et sémantique linguistique, Langue française, 101, s. 80–101.
REY-DEBOVE J., 1978, Le Métalangage, Paris: Le Robert.
SPERBER D., WILSON D., 1978, Les ironies comme mentions, Poétique, 36, s. 399–412.
SPERBER D., WILSON D., 1989, La Pertinence. Communication et cognition, Paris: Minuit.
SZUMSKA D., 2000, Na tropach tropu: rozważania o metaforze poetyckiej, Język a kultura, Acta Universitatis Wratislaviensis, t. 13, nr 2218, Wrocław, s. 161–168.
TOKARSKI R., 1983, Uwagi o semantycznych mechanizmach zmian metaforycznych, w: M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska (red.), Studia o metaforze II, Wrocław: Ossolineum, s. 45–62.
TOKARSKI R., 1988, Metafora–zagadka: możliwości interpretacji, w: T. Dobrzyńska (red.), Studia o tropach, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 45–54.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 895
Liczba cytowań: 0
