Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Linguistica Copernicana

"Gęśli" Jana Rybińskiego – świadectwo normalizacji polszczyzny renesansowej Torunia
  • Strona domowa
  • /
  • "Gęśli" Jana Rybińskiego – świadectwo normalizacji polszczyzny renesansowej Torunia
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 2 Nr 2 (2009) /
  4. ARTYKUŁY

"Gęśli" Jana Rybińskiego – świadectwo normalizacji polszczyzny renesansowej Torunia

Autor

  • Joanna Kamper-Warejko Instytut Języka Polskiego, Uniwersytet Mikołaja Kopernika

DOI:

https://doi.org/10.12775/LinCop.2009.029

Słowa kluczowe

druki toruńskie, język J. Rybińskiego, XVI-wieczne nowotwory słowotwórcze

Abstrakt

The article discusses the language of twenty songs by the 16th century poet Jan Rybiński, collected in Gęśli różnorymych Księga 1. The collection was published in Toruń in the printing house of Andrzej Koteniusz in 1593 as one of the twenty-seven Polish prints. The design, phonetics and inflection share the characteristic features of other texts of the period. The rules of spelling, common in the 16th century, are reflected in the Toruń relic. The variety of forms is well visible in the area of phonetics. Some phenomena demonstrate the conservatism of the text (there is no compensation for the forms with ablaut, smętek, smętny; the advantage of the group with -mgl over the one with -mdl-). Here the language of Gęśli may reflect the author’s pronunciation best. Some phenomena (the exclusive use of the pronoun wszystko,  the advantage of wszystcy over wszytcy, personal pronouns with nasalization) show that the author came from the Greater Poland Voivodeship (also known the Wielkopolska Province). This dialect must have affected the Polish language of Toruń. The creative abilities of the poet are also reflected in the vocabulary analyzed. The majority of compounds are original. Out of 30 adjectives and 4 nouns, as many as 24 adjectives and 3 nouns are known only from the text analyzed.

Bibliografia

BAJEROWA I., WIECZORKOWA A., 1989, Uwagi o pisowni polskich druków XVII-wiecznych, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, nr 1061, s. 9–21.

BISKUP M. (red.), Wybitni ludzie dawnego Torunia, 1982, Warszawa–Poznań–Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

BORECKI M., 1974, Kształtowanie się normy językowej w drukach polskich XVI wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: Wydaw. Polska Akademia Nauk.

Druki toruńskie, 1969, opr. L. Jarzębowski, Toruń: Państwowy Instytut Wydawniczy.

ESTREICHER K., 1915, Bibliografia polska, t. 26, Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności, Drukarnia UJ.

FRANKOWSKA M., 2006, W poszukiwaniu oryginalności. O poezji Jana Rybińskiego, sekretarza rady miejskiej Torunia, Folia Toruniensia 6, s. 7–26.

GRZEGORCZYKOWA R., PUZYNINA J., 1999, Rzeczownik, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wrobel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 389–468.

Jana Rybińskiego Gęśli roznorymych Kśięga I, 1969, Toruń: Zakłady Graficzne w Toruniu. KALLAS K., 1999, Przymiotnik, w: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wrobel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 469–523.

KLEMENSIEWICZ Z., 1985, Historia języka polskiego, t. 1 i 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

KLEMENSIEWICZ Z., LEHR-SPŁAWIŃSKI T., URBAŃCZYK S., 1981, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

LINDE S. B., Słownik języka polskiego, t. 1–6, Lwow 1854–1860: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

MAYENOWA M. R., PEPŁOWSKI F. (red.), Słownik polszczyzny XVI wieku, 1966 i n., kartoteka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

POLLAK R. (red.), Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, 1965, Piśmiennictwo staropolskie, t. 3, [Warszawa]: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Polski Słownik Biograficzny, 1992, t. 33/3, z. 138, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

POPOWSKA-TABORSKA H., 1986, Polszczyzna kancjonałów wydanych na Pomorzu w XVII wieku, w: K. Handke (red.), Polszczyzna regionalna Pomorza 1, Wejherowo, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy (SOW) przy Instytucie Slawistyki PAN, s. 21–34.

RECZEK S., Podręczny słownik dawnej polszczyzny, 1968, Wrocław–Warszawa–Krakow: Ossolineum.

ROSPOND S., 1970, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

RYBIŃSKI J., 1968, Wiersze polskie, opr. Z. Nowak i A. Świderska, Gdańsk–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Zasłużeni ludzie Pomorza XVI w., 1977, Gdańsk: seria popularnonaukowa „Pomorze Gdańskie” nr 10: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Linguistica Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2009-01-10

Jak cytować

1.
KAMPER-WAREJKO, Joanna. "Gęśli" Jana Rybińskiego – świadectwo normalizacji polszczyzny renesansowej Torunia. Linguistica Copernicana [online]. 10 styczeń 2009, T. 2, nr 2, s. 223–241. [udostępniono 8.11.2025]. DOI 10.12775/LinCop.2009.029.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 2 Nr 2 (2009)

Dział

ARTYKUŁY

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 787
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

druki toruńskie, język J. Rybińskiego, XVI-wieczne nowotwory słowotwórcze
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa