Wstępna analiza jednostki przede wszystkim na tle właściwości ciągów nade wszystko i ponad wszystko
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2009.004Słowa kluczowe
semantyka, składnia, partykuła, przyimek, hierarchiaAbstrakt
The main aim of the article is to present differences in functioning of sequences przede wszystkim, nade wszystko and ponad wszystko. The first one is a particle, which operates at sentential meta-level. Applying it in the utterance, the speaker both singles out the element from a set of elements (similar to one another to a certain extent but which are characterised by different intensity of the same feature), and simutaneously emphasises the importance of what has been said. The other two sequences, often treated as synonymous to przede wszystkim, are nominal phrases. On the basis of the syntactic analysis of collocations of prepositions nad and ponad with nouns in Accusativus, the author shows that nade wszystko and ponad wszystko are collocations of the mentioned prepositions and the noun wszystko. The meaning of the phrase ‘more than anything’ that is often ascribed to them can derive from the meaning of ponad, nad and wszystko.
Bibliografia
BOGUSŁAWSKI A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy 8, s. 356–364.
BOGUSŁAWSKI A., 1994, Obiekty leksykograficzne a jednostki języka, w: tegoż, Word matters. Sprawy słowa, Warszawa: Veda, s. 115–124.
BOGUSŁAWSKI A., DANIELEWICZOWA M., 2005, Verba polona abscondita. Sonda słownikowa III, Warszawa: Elma Books.
EJO, 1999, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, K. Polański (red.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
EJP, 1992, Encyklopedia języka polskiego, S. Urbańczyk (red.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
GROCHOWSKI M., 2003, Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), Polonica 22–23, s. 203–223.
GROCHOWSKI M., 2007, Opozycja leksemow auto- i synsyntagmatycznych (w świetle homonimów gramatycznych o postaci aż), w: Zbornik Matice srpske za slavistiku 71–72, Novi Sad, s. 161–171.
ISJP, 2000, Inny słownik języka polskiego, M. Bańko (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
JPK, 2005, Język polski, kompendium, M. Derwojedowa, H. Karaś, D. Kopcińska (red.), Warszawa: Świat Książki.
KALLAS K., 1995, Indywidualne cechy składniowe czasownika woleć, AUNC. Filologia Polska XLVI, s. 53–64.
KALLAS K., 1997, Składnia zdań porównawczych. Uwagi o zdaniach zespolonych spójnikiem niż, Polonica 18, s. 11–27.
KOSEK I., 1995, Interpretacja dwusegmentowych ciągow o kształcie wyrażeń przyimkowych, AUNC. Filologia Polska XLVI, s. 65–77.
KOSEK I., 1999, Przyczasownikowe frazy przyimkowo-nominalne w zdaniach współczesnego języka polskiego, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
PRZYBYLSKA R., 2002, Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, Kraków: Universitas.
PSWP, 1994–2005, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, H. Zgołkowa (red.), Poznań: Wyd. Kurpisz.
SJPDor, 1958–1969, Słownik języka polskiego, W. Doroszewski (red.), Warszawa: Wiedza Powszechna, PWN.
SJPSzym, 1978–1981, Słownik języka polskiego, M. Szymczak (red.), Warszawa: PWN.
SWJP, 1999, Słownik współczesnego języka polskiego, B. Dunaj (red.), Warszawa: Wilga.
SZUPRYCZYŃSKA M., 1979, Związki składniowe form stopnia wyższego polskich przymiotników, Polonica 5, s. 115–137.
USJP, 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, S. Dubisz (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
WAJSZCZUK J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich. Wprowadzenie do opisu, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
WAJSZCZUK J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
WRÓBEL H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków: Od nowa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 796
Liczba cytowań: 0