'Względnie', 'relatywnie', 'stosunkowo' – metapredykaty znaczeniowo różne
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2023.008Abstrakt
Artykuł sytuuje się w jednym z nurtów semantyki strukturalistycznej, a dotyczy trzech polskich pojęć ukrywających się za formami względnie, stosunkowo i relatywnie. Kształty względnie i relatywnie reprezentują różne jednostki leksykalne, należące do różnych poziomów języka, formie stosunkowo odpowiada jedno znaczenie. Choć leksemy stanowiące przedmiot analizy mają zakończenie -e / -o, tzn. takie, jak typowe przysłówki, nie należą one do języka przedmiotowego, pełnią funkcje metapredykatywne, charakterystyczne dla pewnych klas tzw. wyrazów funkcyjnych. Ma to bezpośredni związek m.in. z własnościami przymiotników względny, stosunkowy i relatywny, z którymi pozostają w wyraźnych zależnościach formalnych i semantycznych. Mimo podobieństw znaczeniowych metapredykaty względnie, stosunkowo i relatywnie nie są, wbrew niektórym opisom leksykograficznym, synonimami. W artykule podjęta została próba wykazania różnic między nimi i, co za tym idzie, przybliżenia ich znaczeń.
Bibliografia
Bańko M., Krajewska M., 1994, Słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa: PWN.
Bańko M., 2006, Circulus vitiosus – circulus odiosus. Uwagi o cyrkularności w definicjach językowych, w: K. Rymut et al. (red.), Manuscula linguistica. In honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 21–34.
Bogusławski A.,1975, Measures are measures. In defence of the diversity of comparatives and positives, Linguistische Berichte 36, s. 1–9 [przedruk w tegoż: Sprawy słowa. Word matters. Warszawa 1994: Veda, s. 323–329].
Bogusławski A.,1999, Inherently thematic or rhematic units of language, w: E. Hajiov, T. Hoskovec, O. Leka, P. Sgall, Z. Skoumalov (red.), Travaux du Cercle linguistique de Prague 3, Amsterdam: Benjamins, s. 211–224.
Bogusławski A., 2008, Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny, Warszawa: Wydawnictwo TAKT.
Bogusławski A., 2018, Do kwestii „stałych lingwistycznych”. Czy „stała interpretacyjna” ‘wiesz, o czym mówię’?, Linguistica Copernicana 15, s. 27–36.
Danielewiczowa M., 2009, Ewentualnie jako semantyczny równoważnik pewnego warunku, ewentualnie pewnej alternatywy, Linguistica Copernicana 1(1), s. 77–92.
Danielewiczowa M., 2011, Wieloznaczność – skaza na języku czy na jego opisie?, w: M. Bańko, D. Kopcińska (red.), Różne formy, różne treści. Tom ofiarowany
Profesorowi Markowi Świdzińskiemu, Warszawa: Wydział Polonistyki UW, s. 37–47.
Danielewiczowa M., 2012, W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne, Warszawa: BelStudio.
Danielewiczowa M., 2017, Polskie nazwy czynności i nazwy wytworów czynności w świetle motywujących je czasowników, Prace Filologiczne 70, s. 143–157.
Danielewiczowa M., 2022, Formalnie – przysłówki, semantycznie – wykładniki aspektu tematycznego, Issledovanija po slavjanskim jazykam, Korejskaja Associacija Slavistov, Seul 2022 / 27–1, s. 51–62.
Doroszewski W., 1959, Usatysfakcjonować. Niemniej: nie mniej, względnie. Funkcje zaimka się. Dyskutować. Gra liczbowa. Toaleta. Wymowa łaciny. Podhalański. Preselekcyjny. Pojazd mechaniczny, Poradnik Językowy, z. 9, s. 425–432.
Duraj-Nowosielska I., 2021, Chcąc – nie chcąc? Intencjonalność działania w wyrażeniach języka polskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Grochowski M., 1986, O metapredykatywnej funkcji niektórych wyrażeń partykułowo- przysłówkowych w strukturze tekstu, w: T. Dobrzyńska (red.), Teoria tekstu. Zbiór studiów, Wrocław: Ossolineum, s.139–148.
Grochowski M., 2011, Metaoperatory o postaci komparatiwu przysłówka (we współczesnym języku polskim), w: Срето З. Taнaсић (red.), Граматика и лексика у словенским језицима, s. 85–94.
Grochowski M., 2018, Operatory metapredykatywne otwierające pozycję dla komparatywu, Prace Filologiczne 72, s. 59–70.
Grochowski M., 2021, Polskie słowo co w funkcji metaoperatora metapredykatywnego. Slavia - časopis pro slovanskou filologii 90 (2), s. 138–146.
Grzegorczykowa R., 1975, Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN.
Król K., 1929, Drobiazg – lecz nie bez znaczenia, Poradnik Językowy, z. 10, s. 145–146.
Magner E., 2016, Spójnik względnie, Edukacja Filozoficzna 61, s. 41–56.
Stępień M., 2014, Wyrażenia parentetyczne w strukturze wypowiedzi, Warszawa: BelStudio.
Pogonowski J., 1988, Semantic engineering, w: Herzfeld M., Melazzo L. (red.), Semiotic Theory and Practice. Proceedings of the Third International Congress of the IASS, Palermo, 1984, Berlin – N.Y. – Amsterdam: Mouton de Gruyter, s. 899– 907.
Puzynina J., 2001–2002, O pojęciu intensyfikacji, Roczniki Humanistyczne 49– 50/6, s. 321–327.
[Redakcja], 1901, Pokłosie (z czasopism), Poradnik Językowy, z. 5, s.73–74.
[Redakcja], 1911, Pokłosie (z czasopism), Poradnik Językowy, z. 5, s. 69–73 (stosunkowo).
Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Wyrobek S., 1932, Względnie, Poradnik Językowy, z. 5/6, s. 84–86.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Danielewiczowa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 505
Liczba cytowań: 0
