Uwagi o żeby-zdaniach w języku polskim w kontekście pochodzenia i dziejów operatora "żeby"
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2022.011Słowa kluczowe
modyfikator deklaratywności, komentarz metatekstowy, motywacja semantyczna, gramatykalizacja, etymologiaAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest próba uogólnionej charakterystyki funkcjonalnej polskich żeby-zdań oraz odpowiedź na pytanie o ich motywację semantyczną. W szczególny sposób podejmuje on refleksję nad relacją między znaczeniem etymologicznym operatora żeby i sensów z niego derywowanych a znaczeniami utrwalonymi we współczesnych przykładach zdań rozpoczynających się od zgramatykalizowanego wyrażenia żeby.
Bibliografia
Bogusławski A., 2009, Myśli o gwiazdce i o regule, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW – BEL Studio.
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Danielewiczowa M., 2014, Struktura i znaczenie eksklamatywów. Na materiale współczesnej polszczyzny, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego.
Dunkel G. E., 2014, Lexikon der indogermanischen Partikeln und Pronominalstämme, t. 2, Heidelberg: Universitätsverlag Winter.
Grochowski M., 1984, Projekt klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów nieodmiennych, Polonica 10, s. 73–97.
Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Grochowski M., 2003, Szyk jednostek synsyntagmatycznych w języku polskim (główne problemy metodologiczne), Polonica 22–23, s. 203–223.
Grochowski M., 2019, Modyfikatory deklaratywności vs partykuły. Ewolucja badań nad składnią współczesnej polszczyzny, w: P. Malčík i P. Karlík (red.), Svět podle Grepla, Brno: Host, s. 13–22.
Hahn E. A., 1953, Subjunctive and optative. Thair origin as futures, New York: American Philological Association.
Jannaris A. N., 1897, An historical Greek grammar chiefly of the Attic dialect as written and spoken from classical antiquity down to the present time, London–New York: Macmillan and Co.
Karttunen L., 1971, Implicative Verbs, Language 47 (2), s. 340–358.
Kopečný F., 1973, Etymologický slovník slovanských jazyků. Slova gramatická a zájmena, t. 1: Předložky, koncové partikule, Praha: Československá akademie věd. Kopečný F., Šaur V., Polák V., 1980, Etymologický slovník slovanských jazyků. Slova gramatická a zájmena, t. 2: Spojky, častice, zájmena a zájmenná adverbia, Praha: Československá akademie věd.
Králik Ľ., 2015, Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava: Veda.
Kuraszkiewicz W., 1971, Pol’skoye mestoimeniye co w funktsii soyuza że, w: F. P. Filin (red.), Problemy istorii i dialektologii slavyanskikh yazykov. Sbornik statey k 70-letiyu chlena-korrespondenta AN SSSR V. I. Borkovskogo, Moskva: Izdatel’stvo «Nauka», s. 164–170 [Курашкевич, В., 1971, Польское местоимение co в функции союза że, w: Ф. П. Филин (red.), Проблемы истории и диалектологии славянских языков. Сборник статей к 70-летию члена-корреспондента АН СССР В. И. Борковского, Москва: Издательство «Наука», s. 164–170].
Kuryłowicz J., 1964, The Inflectional Categories of Indo-European, Heidelberg: Carl Winter – Univeristätsverlag.
Mańczak W., 2017, Polski słownik etymologiczny, Kraków: Polskiej Akademii Umiejętności.
Pawelec R. (red.), 2015, Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Rejzek J., 2015, Český etymologický slovník, Praha: Leda.
Rojszczak-Robińska D., 2021, Mowa niezależna wprowadzana przez iże w staropolskich apokryfach. Perspektywa źródłowa, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 77, s. 227–243.
Rzepka W. R., 2001, Glosa do staropolskiego czasu zaprzeszłego z aorystycznym słowem posiłkowym, w: A. Kowalska i O. Wolińska (red.), Studia historycznojęzykowe, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 202–212.
Rzepka W. R., Twardzik W., 1997, Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. Formy z aorystycznym by (3 os. lp. czasownika być), „Język Polski” 77(1), s. 41–46.
Sobotka P., 2009, Czy Piłat był zainteresowany tym, co to jest prawda?, Linguistica Copernicana 2 (2), s. 31–56.
Sobotka P., 2018, Jednostka opisu języka dawnego, w: M. Pastuchowa i M. Siuciak (red.), Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, Katowice: Wydawnictwo
Uniwersytetu Śląskiego, s. 325–336.
Sobotka P., 2020, Etimologiya, razvitiye i drevniye funktsii pol’skogo że v sravnitel’no-istoricheskom osveshchenii, Trudy Instituta russkogo yazyka im. W. W. Winogradowa 2 4 ( 2), s . 216–229 [ Соботка, П., 2020, Этимология, развитие и древние функции польского że в сравнительно-историческом освещении, Труды Института русского языка им. В. В. Виноградова 24 (2), s. 216–229].
Trávníček F., 1956, Historická mluvnice česká, t. 3: Skladba, Praha: Státní pedagogické nakladatelství.
Wajszczuk J., 1997, System znaczeń w obszarze spójników polskich: wprowadzenie do opisu, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Zaliznyak A. A., 2008, Drevneruskiye enklitiki, Moskwa: Yazyki slavyanskikh kul’tur [Зализняк, А. А., 2008, Древнеруские энклитики, Москва: Языки славянских культур].
Żabowska M., 2014, Oby vs niech. Od chcenia do działania, w: K. Kleszczowa i A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 207–219.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Sobotka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 29
Liczba cytowań: 0
