Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Wyobraźnia apokaliptyczna w czasach zarazy
  • Home
  • /
  • Wyobraźnia apokaliptyczna w czasach zarazy
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 104 (2020) /
  4. ETNOGRAFIE CZASU ZARAZY

Wyobraźnia apokaliptyczna w czasach zarazy

Authors

  • Lech Michał Nijakowski Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii https://orcid.org/0000-0003-0177-6305

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud104.2020.11

Keywords

apokalipsa, postapokalipsa, wyobraźnia apokaliptyczna, kultura popularna, e-folklor, memy

Abstract

Artykuł powstał w szczytowym okresie pandemii koronawirusa w Polsce (choroby COVID-19). Analizuje sytuację poznawczą w czasie epidemii, odwołując się do zagadnień epistemologicznych i metodologicznych. Opisuje kondycję wyobraźni apokaliptycznej i stan dyskursu publicznego na temat apokalipsy. W artykule wykorzystano dwa typy źródeł. Po pierwsze, przeanalizowano próbę celową postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej, obejmującą 308 filmów oraz 201 powieści i opowiadań. Po drugie, przebadano folklor internetowy, w tym przede wszystkim memy będące grafikami (zebrane w marcu i kwietniu 2020 r.). Tekst dowodzi, że nie jesteśmy świadkami proliferacji myślenia apokaliptycznego. Użytkownicy Internetu wykorzystują klisze kultury popularnej (czerpane przede wszystkim z dzieł postapokaliptycznych) i posługują się świecką wizją czasu jako nieograniczonego postępu.

Author Biography

Lech Michał Nijakowski, Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii

Lech M. Nijakowski – dr hab., profesor uczelni w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, stały doradca Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP od 2001 roku. Członek Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2019-2022. Członek redakcji „Przeglądu Humanistycznego”, „Studiów Socjologiczno-Politycznych. Seria Nowa” oraz „Zdania”. Ostatnio opublikował m.in.: „Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej” (Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2013), „Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej” (Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018) oraz „Ludobójstwo. Historia i socjologia ludzkiej destrukcyjności. Popularne wprowadzenie” (Wydawnictwo Iskry, 2018).

References

Agamben, G. (2008). Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie (przeł. M. Salwa). Warszawa: Prószyński i S-ka.

Agamben, G. (2020). Lo stato d’eccezione provocato da un’emergenza immotivata. il manifesto, 26 lutego 2020 r.. Pozyskano z https://ilmanifesto.it/lo-stato-deccezione-provocato-da-unemergenza-immotivata.

Aguirre, A. (2011). Od autorki. W: A. Aguirre, Enklawa (przeł. J. Nałęcz). Warszawa: Wydawnictwo Amber.

Altman, R. (2012). Gatunki filmowe (przeł. M. Zawadzka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Barthes, R. (2000). Mitologie (przeł. A. Dziadek). Warszawa: Wydawnictwo KR.

Bratich, J.Z. (2014). Paniki konspiracyjne (przeł. A. Małysiak, F. Czech). W: F. Czech (red.), Struktura teorii spiskowych. Antologia (s. 213-232). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Buell, F. (2013). Post-Apocalypse: A New U.S. Cultural Dominant. Frame 26(1), 9-29.

Combs, J.E. (2011). Świat zabaw. Narodziny nowego wieku ludycznego (przeł. O. Kaczmarek). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Eisenstadt, S.N. (2009). Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji (przeł. A. Ostolski). Warszawa: Oficyna Naukowa.

Eliade, M. (1998). Aspekty mitu (przeł. P. Mrówczyński). Warszawa: Wydawnictwo KR.

Elsberg, M. (2015). Blackout. Najczarniejszy scenariusz z możliwych (przeł. E. Ptaszyńska-Sadowska). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Fagan, M. (2017). Who’s afraid of the ecological apocalypse? Climate change and the production of the ethical subject. The British Journal of Politics and International Relations, 19(2), 225-244.

Foucault, M. (1998a). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia (przeł. T. Komendant). Warszawa: Fundacja Aletheia.

Foucault, M. (1998b). Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976 (przeł. M. Kowalska). Warszawa: Wydawnictwo KR.

Foucault, M. (2000). Filozofia, historia, polityka. Wybór pism (przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński). Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Girard, R. (2018). Apokalipsa tu i teraz. Rozmawiał Benoît Chantre (przeł. C. Zalewski). Kraków: Wydawnictwo WAM.

Glukhovsky, D. (2010). Metro 2033 (przeł. P. Podmiotło). Kraków: Wydawnictwo Insignis.

Grochowski, P., (2013). Folklorysta w sieci. Prolegomena do badań folkloru internetowego. W: P. Grochowski (red.), Netlor. Wiedza cyfrowych tubylców (s. 41-64). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Grzeszczak, J. (2011). Chwila jest bliska. Wizje końca w literaturze profetycznej (XII-XX wiek). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny.

Hajduk-Nijakowska, J. (2005). Żywioł i kultura. Folklorystyczne mechanizmy oswajania traumy. Studia i Monografie, nr 361. Opole: Uniwersytet Opolski, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Juza, M. (2013). Memy internetowe – tworzenie, rozpowszechnianie, znaczenie społeczne. Studia Medioznawcze, nr 4, 49-60.

Kamińska, M. (2011). Niecne memy Dwanaście wykładów o kulturze internetu. Poznań: Galeria Miejska „Arsenał”.

Kampka, A. (2017). Multimodalna analiza dyskursu – ujęcie semiotyczne. W: M. Czyżewski, M. Otrocki, T. Piekot, J. Stachowiak (red.), Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych (s. 95-122). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.

Karpiński, A. (2000). W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne. Warszawa: Neriton, Instytut Historii PAN.

Kermode, F. (2010). Znaczenie końca (przeł. O. i W. Kubińscy). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Krawczyk-Wasilewska, V. (2016). E-folklor w dobie kultury digitalnej. Szkice i studia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Lemke, T. (2010). Biopolityka (przeł. T. Dominiak). Warszawa: Wydawnictwo Sic!.

Mann, M. (2007). The Sources of Social Power, vol. I, A History of Power from the Beginning to A.D. 1760, wyd. 15. Cambridge: Cambridge Universitety Press.

McNeill, L.S. (2009). The End of the Internet: A Folk Response to the Provision of Infinite Choice. W: T.J. Blank (red.), Folklore and the Internet. Vernacular Expression in a Digital World (s. 80-97). Logan: Utah State University Press.

Mills, C.W. (2007). Wyobraźnia socjologiczna (przeł. M. Bucholc). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Molenda, Z., Marchlewska, M., Górska, P., Michalski, P., Szczepańska, D., Furman, A., Malinowska, K. (2020). Koronawirus w Polsce: Perspektywa psychologii społecznej. Wyniki pierwszej fali badania podłużnego przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie Polaków i Polek. Warszawa: Instytut Psychologii PAN. http://cbu.psychologia.pl/uploads/f_bulska/raport-koronawirus%20final%20.pdf

Nijakowski, L.M. (2018). Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Peck, A. (2005). Teleewangelizm, apokalipsa i polityka: Współczesna prawica protestancka w Stanach Zjednoczonych. Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Tyczynie.

Robotycki, Cz. (1985). Myślenie typu ludowego w polskiej kulturze masowej (propozycje badawcze). Etnografia Polska, 29(1), 111-117.

Rose, N. (1999). Governing the Soul. The Shaping of the Private Self. London, New York: Free Association Books.

Takayoshi, I. (2011). Can philosophy explain Nazi violence? Giorgio Agamben and the problem of the ‘historico-philosophical’ method. Journal of Genocide Research, 13 (1-2), 47-66.

Thacker, E. (2011). In The Dust of This Planet (Horror of Philosophy, vol 1). Winchester, Washington: Zero Books.

Van Leeuwen, T. (2004). Ten Reasons Why Linguists Should Pay Attention to Visual Communication. W: P. LeVine, R. Scollon (red.), Discourse and Technology. Multimodal Discourse Analysis (s. 7-19). Washington: Georgetown University Press.

White, M., Gribbin, J. (1994). Stephen Hawking. Życie i nauka (przeł. B. Kołodziejczyk, D.M. Śledziewska-Błocka). Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.

Wodziński, C. (2002). O piekle, które spada na nas z nieba. Przegląd Polityczny, nr 57-58, 8-19.

Wojcik, D. (1996). Embracing Doomsday: Faith, Fatalism, and Apocalyptic Beliefs in the Nuclear Age. Western Folklore, 55(4), 297-330.

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2020-10-20

How to Cite

1.
NIJAKOWSKI, Lech Michał. Wyobraźnia apokaliptyczna w czasach zarazy. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Online. 20 October 2020. Vol. 104, pp. 259-277. [Accessed 6 July 2025]. DOI 10.12775/lud104.2020.11.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 104 (2020)

Section

ETNOGRAFIE CZASU ZARAZY

License

  1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
    • recording of a Work / subject of a related copyright;
    • reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
    • marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
    • introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
    • dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
  2. The authors give the publisher the license free of charge.
  3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 599
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tags

Search using one of provided tags:

apokalipsa, postapokalipsa, wyobraźnia apokaliptyczna, kultura popularna, e-folklor, memy
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop