Zaratusztriański Nowy Rok (Nouruz) w kontekście badań tożsamości

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud103.2019.12

Keywords

zaratusztrianie, zaratusztrianizm, kalendarz zaratusztriański, obrzędowość noworoczna, Iran, Nouruz, tożsamość

Abstract

Artykuł stanowi refleksję nad zaratusztriańską obrzędowością noworoczną w kontekście badań nad tożsamością zbiorową tej społeczności w Iranie. Materiał badawczy został pozyskany zarówno w trakcie badań terenowych, jak i w ramach analizy treści materiałów zastanych. W artykule opisano obrzędowość noworoczną, a następnie pokazano wielowymiarowość Nouruzu zarówno jako jednego z głównych wyróżników zaratusztrian jako odrębnej od pozostałych mieszkańców Iranu grupy etnoreligijnej, jak i elementu kultury mającego łączyć te społeczności w kontraście do nie-Irańczyków postrzeganych jako obcy.

Author Biography

Paulina Niechciał, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji

Antropolożka, iranistka i socjolożka o zainteresowaniach naukowych obejmujących socjologię i antropologię religii, problematykę konstruowania tożsamości, badania mniejszości religijnych, a także współczesne kultury i społeczeństwa Iranu, Afganistanu i Tadżykistanu. Autorka licznych artykułów oraz książki „Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie. O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej” (Nomos 2013). Zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego,

References

Assmann, J. (2008). Pamie̜ć kulturowa: Pismo, zapamie̜tywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (przeł. A. Kryczyńska-Pham). Warszawa: WUW.

Atar, A., (2006). Nouruz dar beyn-e zartoštiyān-e Yazd. Pozyskane z: http://www.bbc.com/persian/arts/story/2006/04/060401_az-att-zoroast.shtml.

Behmardi, A. (1396/2017). Sofre-ye nouruzi, namādi az foruzehā-ye ahurā'i. Pozyskane z: http://amordadnews.com/content/4696/0/.

Boyce, M. (1988). Zaratusztrianie: Wiara i życie. Człowiek i Jego Cywilizacja (przeł. Z. Józefowicz-Czabak i B.J. Korzeniowski). Łódź: Wyd. Łódzkie.

Boyce, M. (1989). A Persian stronghold of Zoroastrianism: Based on the Ratanbai Katrak lectures, 1975. Ratanbai Katrak Lectures. Lanham-London: Clarendon Pr.

Boyce, M. (2005). Further on the Calendar of Zoroastrian Feasts. Iran. 43, 1–38.

Castells, M. (2009). Siła tożsamości (przeł. S. Szymański). Warszawa: PWN.

Demerath, N. J. (2001). Crossing the Gods: World Religions and Worldly Politics. New Brunswick, N.J: Rutgers University Press.

Edensor, T. (2004). Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne (przeł. A. Sadza). Kraków: WUJ.

Eisenstadt, S. N. (1998). The Construction of Collective Identities: Some Analytical and Comparative Indications. European Journal of Social Theory, 2 (1), 229–254.

Eliade, M. (2000). Traktat o historii religii (przeł. J. Wierusz Kowalski). Warszawa: KR.

Eriksen, T. H. (2013). Etniczność i nacjonalizm: Ujęcie antropologiczne (przeł. B. Gutowska-Nowak). Kraków: WUJ.

Fischer, M. M.J. (1973). Zoroastrian Iran between Myth and Praxis. Niepublikowana praca doktorska. University of Chicago, Department of Anthropology.

Hobsbawm, E. J. (2008). Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: T. O. Ranger & E. J. Hobsbawm (red.), Tradycja wynaleziona (s. 9–23). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jafarey, A. A. (2007). The Precise Iranian Calendar. Pozyskane z: http://www.zoroastrian.org/articles/The%20Precise%20Iranian%20Calendar.htm.

Krasnowolska, A. (1998). Some Key Figures of Iranian Calendar Mythology (Winter and Spring). Kraków: Universitas.

Krasnowolska, A. (2010). Wstęp. W: A. Krasnowolska (red.), Historia Iranu (s. 5–24). Wrocław: Ossolineum.

Mazdāpur, K. (2004). Tadāvom-e ādāb-e kohan dar rasmhā-ye mo’āser-e zartoštiyān dar Irān. Farhang. Quarterly Journal of Humanities and Cultural Studies, 49-50 (17), 147–179.

Mobarake, B. (1392). Salnamā-ye zartoštiyān 1393 xoršidi [taqvim]. Tehrān: Fravahar.

Mucha, J. (1999). Badania stosunków kulturowych z perspektywy mniejszości. W: J. Mucha (red.), Kultura dominuja̜ca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominuja̜ca w Polsce (s. 11-25). Warszawa: Oficyna Naukowa.

Munn, N. D. (1992). The Cultural Anthropology of Time: A Critical Essay. Annual Review of Anthropology. 21, 93–123.

Niechciał, P. (2013a). Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie: O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej. Kraków: Nomos.

Niechciał, P. (2013b). Strój jako ekspresja tożsamości religijnej. O współczesnych wyznawcach zaratusztrianizmu w Iranie. W: M. Furmanik-Kowalska & J. Wasilewska-Dobkowska (red.), Strój – zwierciadło kultury (s. 189–201). Warszawa, Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata; Wyd. Tako.

Niechciał, P. (2015). The Key Content of Contemporary Zoroastrian Identity in the Islamic Republic of Iran: A Socio-Anthropological Approach. W: A. Krasnowolska & R. Rusek-Kowalska (red.), Studies on the Iranian World. II: Medieval and Modern (s. 149–156). Krakow: Jagiellonian University Press.

Niechciał, P. (2018). Sacred Homeland, Glorious Ancestors and Old-time Language: Ethnic Elements in the Identity of the Zoroastrian Religious Minority in Modern Tehran. W: G. D. Chryssides (red.), Minority Religions in Europe and the Middle East. Mapping and Monitoring (s. 65–77). London–New York: Routledge.

Niechciał, P. (2019). Calendar as an Identity Marker of the Zoroastrian Community in Iran. Iran and the Caucasus, 23 (1), 35–49.

Niknām, K. (1385/2006). Az nouruz tā nouruz: Āyinhā va marāsem-e sonnati-ye zartoštiyān. Tehrān: Fravahar.

Niknām, K. (1394/2015). Yādegāre dirin: Farhang-o bāvarhā-ye sonnati-ye zartoštiyān-e Irān. Tehrān: Behjat.

Panaino, A. (1990a). Calendars: i. Pre-Islamic Calendars. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 4, fasc. 6, s. 658–668). London: Routledge & Kegan Paul.

Panaino, A. (1990b). Calendars: iv. Other modern calendars. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 4, fasc. 7, s. 675–677). London: Routledge & Kegan Paul.

Rahnamā, E.A. (1386/2007). Hoviyyat va āyinhā. Amordād. 169, 2.

Rose, J. (2015). Festivals and the Calendar. W: M. Stausberg & Y. S.-D. Vevaina (red.), The Wiley-Blackwell Companion to Zoroastrianism (s. 379–391). Malden–Oxford–West Sussex: Wiley Blackwell.

Šahzādi, M. (1386/2007). Miz, xān, sofre. Tehrān: Sāzmān-e Zanān-e Zartošti.

Sanasarian, E. (2000). Religious minorities in Iran. Cambridge: Cambridge University Press.

Shahbazi, A. S. (2003). Haft sin. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 11, s. 524–526). New York: Encyclopaedia Iranica Foundation.

Stern, S. (2012). Calendars in Antiquity: Empires, States, and Societies. Oxford: Oxford Univ. Press.

Szacka, B. (2000). Pamięć zbiorowa i wojna. Przegląd Socjologiczny. 2, 11–27.

Taqizadeh, S. H. (1952). The Old Iranian Calendars Again. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 14 (3), 603–611.

Tarkowska, E. (1987). Czas w społeczeństwie: Problemy, tradycje, kierunki badań. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Xoršidiyān, A. (1386/2007). Pāsox be porsešhā-ye dini-ye zartoštiyān. Tehrān: Fravahar.

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Downloads

Published

2019-12-11

How to Cite

1.
NIECHCIAŁ, Paulina. Zaratusztriański Nowy Rok (Nouruz) w kontekście badań tożsamości. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Online. 11 December 2019. Vol. 103, pp. 231-250. [Accessed 7 July 2025]. DOI 10.12775/lud103.2019.12.

Issue

Vol. 103 (2019)

Section

ARTYKUŁY

License

  1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
    • recording of a Work / subject of a related copyright;
    • reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
    • marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
    • introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
    • dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
  2. The authors give the publisher the license free of charge.
  3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 791
Number of citations: 0