Zaratusztriański Nowy Rok (Nouruz) w kontekście badań tożsamości

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud103.2019.12

Słowa kluczowe

zaratusztrianie, zaratusztrianizm, kalendarz zaratusztriański, obrzędowość noworoczna, Iran, Nouruz, tożsamość

Abstrakt

Artykuł stanowi refleksję nad zaratusztriańską obrzędowością noworoczną w kontekście badań nad tożsamością zbiorową tej społeczności w Iranie. Materiał badawczy został pozyskany zarówno w trakcie badań terenowych, jak i w ramach analizy treści materiałów zastanych. W artykule opisano obrzędowość noworoczną, a następnie pokazano wielowymiarowość Nouruzu zarówno jako jednego z głównych wyróżników zaratusztrian jako odrębnej od pozostałych mieszkańców Iranu grupy etnoreligijnej, jak i elementu kultury mającego łączyć te społeczności w kontraście do nie-Irańczyków postrzeganych jako obcy.

Biogram autora

Paulina Niechciał - Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji

Antropolożka, iranistka i socjolożka o zainteresowaniach naukowych obejmujących socjologię i antropologię religii, problematykę konstruowania tożsamości, badania mniejszości religijnych, a także współczesne kultury i społeczeństwa Iranu, Afganistanu i Tadżykistanu. Autorka licznych artykułów oraz książki „Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie. O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej” (Nomos 2013). Zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego,

Bibliografia

Assmann, J. (2008). Pamie̜ć kulturowa: Pismo, zapamie̜tywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (przeł. A. Kryczyńska-Pham). Warszawa: WUW.

Atar, A., (2006). Nouruz dar beyn-e zartoštiyān-e Yazd. Pozyskane z: http://www.bbc.com/persian/arts/story/2006/04/060401_az-att-zoroast.shtml.

Behmardi, A. (1396/2017). Sofre-ye nouruzi, namādi az foruzehā-ye ahurā'i. Pozyskane z: http://amordadnews.com/content/4696/0/.

Boyce, M. (1988). Zaratusztrianie: Wiara i życie. Człowiek i Jego Cywilizacja (przeł. Z. Józefowicz-Czabak i B.J. Korzeniowski). Łódź: Wyd. Łódzkie.

Boyce, M. (1989). A Persian stronghold of Zoroastrianism: Based on the Ratanbai Katrak lectures, 1975. Ratanbai Katrak Lectures. Lanham-London: Clarendon Pr.

Boyce, M. (2005). Further on the Calendar of Zoroastrian Feasts. Iran. 43, 1–38.

Castells, M. (2009). Siła tożsamości (przeł. S. Szymański). Warszawa: PWN.

Demerath, N. J. (2001). Crossing the Gods: World Religions and Worldly Politics. New Brunswick, N.J: Rutgers University Press.

Edensor, T. (2004). Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne (przeł. A. Sadza). Kraków: WUJ.

Eisenstadt, S. N. (1998). The Construction of Collective Identities: Some Analytical and Comparative Indications. European Journal of Social Theory, 2 (1), 229–254.

Eliade, M. (2000). Traktat o historii religii (przeł. J. Wierusz Kowalski). Warszawa: KR.

Eriksen, T. H. (2013). Etniczność i nacjonalizm: Ujęcie antropologiczne (przeł. B. Gutowska-Nowak). Kraków: WUJ.

Fischer, M. M.J. (1973). Zoroastrian Iran between Myth and Praxis. Niepublikowana praca doktorska. University of Chicago, Department of Anthropology.

Hobsbawm, E. J. (2008). Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: T. O. Ranger & E. J. Hobsbawm (red.), Tradycja wynaleziona (s. 9–23). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jafarey, A. A. (2007). The Precise Iranian Calendar. Pozyskane z: http://www.zoroastrian.org/articles/The%20Precise%20Iranian%20Calendar.htm.

Krasnowolska, A. (1998). Some Key Figures of Iranian Calendar Mythology (Winter and Spring). Kraków: Universitas.

Krasnowolska, A. (2010). Wstęp. W: A. Krasnowolska (red.), Historia Iranu (s. 5–24). Wrocław: Ossolineum.

Mazdāpur, K. (2004). Tadāvom-e ādāb-e kohan dar rasmhā-ye mo’āser-e zartoštiyān dar Irān. Farhang. Quarterly Journal of Humanities and Cultural Studies, 49-50 (17), 147–179.

Mobarake, B. (1392). Salnamā-ye zartoštiyān 1393 xoršidi [taqvim]. Tehrān: Fravahar.

Mucha, J. (1999). Badania stosunków kulturowych z perspektywy mniejszości. W: J. Mucha (red.), Kultura dominuja̜ca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominuja̜ca w Polsce (s. 11-25). Warszawa: Oficyna Naukowa.

Munn, N. D. (1992). The Cultural Anthropology of Time: A Critical Essay. Annual Review of Anthropology. 21, 93–123.

Niechciał, P. (2013a). Mniejszość zaratusztriańska we współczesnym Teheranie: O tożsamości zbiorowej w kontekście dominacji szyickiej. Kraków: Nomos.

Niechciał, P. (2013b). Strój jako ekspresja tożsamości religijnej. O współczesnych wyznawcach zaratusztrianizmu w Iranie. W: M. Furmanik-Kowalska & J. Wasilewska-Dobkowska (red.), Strój – zwierciadło kultury (s. 189–201). Warszawa, Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata; Wyd. Tako.

Niechciał, P. (2015). The Key Content of Contemporary Zoroastrian Identity in the Islamic Republic of Iran: A Socio-Anthropological Approach. W: A. Krasnowolska & R. Rusek-Kowalska (red.), Studies on the Iranian World. II: Medieval and Modern (s. 149–156). Krakow: Jagiellonian University Press.

Niechciał, P. (2018). Sacred Homeland, Glorious Ancestors and Old-time Language: Ethnic Elements in the Identity of the Zoroastrian Religious Minority in Modern Tehran. W: G. D. Chryssides (red.), Minority Religions in Europe and the Middle East. Mapping and Monitoring (s. 65–77). London–New York: Routledge.

Niechciał, P. (2019). Calendar as an Identity Marker of the Zoroastrian Community in Iran. Iran and the Caucasus, 23 (1), 35–49.

Niknām, K. (1385/2006). Az nouruz tā nouruz: Āyinhā va marāsem-e sonnati-ye zartoštiyān. Tehrān: Fravahar.

Niknām, K. (1394/2015). Yādegāre dirin: Farhang-o bāvarhā-ye sonnati-ye zartoštiyān-e Irān. Tehrān: Behjat.

Panaino, A. (1990a). Calendars: i. Pre-Islamic Calendars. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 4, fasc. 6, s. 658–668). London: Routledge & Kegan Paul.

Panaino, A. (1990b). Calendars: iv. Other modern calendars. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 4, fasc. 7, s. 675–677). London: Routledge & Kegan Paul.

Rahnamā, E.A. (1386/2007). Hoviyyat va āyinhā. Amordād. 169, 2.

Rose, J. (2015). Festivals and the Calendar. W: M. Stausberg & Y. S.-D. Vevaina (red.), The Wiley-Blackwell Companion to Zoroastrianism (s. 379–391). Malden–Oxford–West Sussex: Wiley Blackwell.

Šahzādi, M. (1386/2007). Miz, xān, sofre. Tehrān: Sāzmān-e Zanān-e Zartošti.

Sanasarian, E. (2000). Religious minorities in Iran. Cambridge: Cambridge University Press.

Shahbazi, A. S. (2003). Haft sin. W: E. Yarshater (red.), Encyclopaedia Iranica (vol. 11, s. 524–526). New York: Encyclopaedia Iranica Foundation.

Stern, S. (2012). Calendars in Antiquity: Empires, States, and Societies. Oxford: Oxford Univ. Press.

Szacka, B. (2000). Pamięć zbiorowa i wojna. Przegląd Socjologiczny. 2, 11–27.

Taqizadeh, S. H. (1952). The Old Iranian Calendars Again. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 14 (3), 603–611.

Tarkowska, E. (1987). Czas w społeczeństwie: Problemy, tradycje, kierunki badań. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Xoršidiyān, A. (1386/2007). Pāsox be porsešhā-ye dini-ye zartoštiyān. Tehrān: Fravahar.

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Pobrania

Opublikowane

2019-12-11

Jak cytować

1.
NIECHCIAŁ, Paulina. Zaratusztriański Nowy Rok (Nouruz) w kontekście badań tożsamości. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego [online]. 11 grudzień 2019, T. 103, s. 231–250. [udostępniono 10.7.2025]. DOI 10.12775/lud103.2019.12.

Numer

Tom 103 (2019)

Dział

ARTYKUŁY

Licencja

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

  • utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
  • wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
  • rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 791
Liczba cytowań: 0