Narracje nadziei, ambiwalencje doświadczenia. Opowieści o życiu w czasie remisji raka piersi w jednym z polsk ich stowarzyszeń samopomocowych

Abstract

Artykuł zawiera analizę opowieści Amazonek - Ochotniczek – działających w jednym z polskich stowarzyszeń samopomocowych – na temat życia w remisji choroby nowotworowej piersi. Podstawą rozważań są świadectwa etnograficzne w postaci wywiadów narracyjnych i obserwacji uczestniczącej prowadzonych podczas badań terenowych we wspomnianej grupie samopomocowej. Przedmiotem uwagi czynimy wariantywność opowieści Rozmówczyń a także hierarchizacje praktyk narracyjnych. W oparciu o typologię Artura Franka wyróżniamy dwa typy konstrukcji narracyjnych w opowieściach kobiet: narracje restytucji zdrowia oraz narracje poszukiwania. Pierwszy typ narracji ujmujący chorobę i jej skutki jako stan przejściowy prowadzący do wyzdrowienia stanowi modus operendi stowarzyszenia, służy on przede wszystkim niesieniu nadziei i wsparcia osobom aktualnie chorującym. Narracje poszukiwania zdają sprawę z tego, co pomija narracja restytucji zdrowia, czyli przypadków wznowy raka, utraty poczucia kobiecości, a także osamotnienia jakiego doświadczają osoby po mastektomii piersi. Analizowany przez nas przypadek zróżnicowanie narracji i praktyk narracyjnych w stowarzyszeniu samopomocowym rzuca światło na konsekwencje procesów biomedykalizacji chorób. Biorąc pod uwagę analizowane świadectwa można stwierdzić, że systemy i aparaty biomedyczne współkształtują ale nie determinuje w całości sposobów narratywizowania doświadczenia remisji raka piersi. Narracje restytucji zdrowia dominują w wielu kontekstach działalności stowarzyszenia, narracje poszukiwania ujawniają się w prywatnych rozmowach i wywiadach biograficznych.  W narracjach poszukiwania ujawnia się sprawstwo kobiet. Przełamują schemat narracji restytucji zdrowia będący wyrazem biomedycznego sposobu myślenia o chorobie i życiu w remisji choroby. Wymowa opowieści poszukiwania pozostaje ambiwalentna. Poczucie dumy z pokonania choroby i znalezienia trwałych znaczących relacji z innymi, miesza się w nich z doświadczeniem wznowy, poczuciem utraty kobiecości, osamotnieniem. Artykuł jest przyczynkiem do dyskusji o przemianach społecznej i politycznej organizacji doświadczenia życia z remisją choroby nowotworowej w efekcie biomedykalizacji. Analiza pokazuje pewien przypadek zróżnicowania konstrukcji narracyjnych i praktyk narratywizowania. Narracje restytucji zdrowia dominują w publicznych wystąpieniach kobiet, narracje poszukiwania spycha się do sfery prywatnej i nieformalnych wypowiedzi. Są one wyrazem sprawstwa osób po mastektomii, chociaż nie stanowią zarzewia buntu wobec dominujących publicznie sposobów narratywizowania doświadczenia raka piersi i życia w remisji tej choroby.