Fabrykacja nierządnicy, czyli o ofiarach względnej swobody seksualnej na polskiej wsi przedrozbiorowej

Abstrakt

We wcześniejszych publikacjach opisałem względną swobodę seksualną na polskiej wsi w okresie przedrozbiorowym, dotyczącą przede wszystkim stosunków przedmałżeńskich, do których chłopska społeczność odnosiła się z pobłażliwością graniczącą z przyzwoleniem tak długo, jak długo nie dochodziło do spłodzenia dziecka. W takim wypadku, zgodnie z zasadą „podwójnego standardu”, odpowiedzialność ponosiła głównie kobieta, jednak preferowanym przez opinię publiczną rozwiązaniem była legalizacja związku przez małżeństwo, a gromada potrafiła zmusić wahających się mężczyzn do ślubu. W sumie skutkowało to pewnym optymizmem kobiet rozpoczynających przedmałżeńskie współżycie seksualne. Niemniej pojawiały się również ofiary tego systemu, które na skutek swojego życia seksualnego wyrzucane były na margines lub w ogóle usuwane ze wspólnoty. Oczywiście, były to niemal wyłącznie kobiety, ale bliższa analiza wskazuje, że w ich przypadku dochodziło do krzyżowania się dyskryminacji ze względu na płeć z dyskryminacją klasową. Celem artykułu jest ukazanie, w jaki sposób społeczność wiejska budowała ich obraz jako „nierządnic”, żeby uzasadnić ich marginalizację lub eliminację. Nie chodzi tu wyłącznie o fabrykację dyskursywną, ale również o rzeczywiste działania, których rezultatem była seksualna stygmatyzacja niektórych kobiet o upośledzonej pozycji społecznej, prowadząca do ulokowania ich w kategoriach „nierządnej”, „zawitki” (panny z dzieckiem) lub „dzieci tracącej” (dzieciobójczyni).