Homologia granic społecznych i przestrzennych

Abstrakt

Granice z natury tworzą różnice między grupami lub systemami. Wyznaczanie granic prowadzi do strukturyzacji przestrzeni i podziału między tym, co „wewnątrz”, a  tym, co „na zewnątrz” państwa narodowego, grup społecznych, organizacji i okresów historycznych. Specyficzne cechy i wzorce danego systemu odróżniają go od tych znajdujących się poza nim. Praktyki związane z tworzeniem granic wytwarzają i definiują znaczenia, utrzymują wewnętrzny ład i ustanawiają hierarchię między wyróżnianymi skategoryzowanymi jednostkami. Próby zacierania granic – w mniemaniu ich obrońców – zagrażają stabilności systemu.

Granice są z reguły nienaturalne i wymagają symbolicznego oznaczenia. W interakcjach społecznych służą tworzeniu i podtrzymywaniu rozróżnień między arbitralnie ustanawianymi, wynikających z opartych na władzy relacji społeczno-kulturowych, grupami (etnicznymi, religijnymi, językowymi, społecznymi). Znaki władzy, takie jak mury, ogrodzenia, bramy, punkty kontrolne, flagi, znaki i tablice informacyjne, wyznaczają granice przestrzenne. Te artefakty graniczne i społeczne praktyki demarkacji przestrzennej wzmacniają się nawzajem, a także wzmacniają kreślone granice społeczne.

Heterotopiczne połączenie rzeczywistych i wyobrażonych granic może wywoływać silną potrzebę ochrony wewnętrznej przestrzeni i porządku przed widzianymi jako zagrożenie wpływami zewnętrznymi. Ich obraz jest wytwarzany w dyskursach społecznych. Rezultatem mogą być politycznie motywowane działania ksenofobiczne mające na celu zapobieżenie imigracji osób postrzeganych jako „obcy”. Te często pobudzane i manipulowane obawy, przejawiają się między innymi w rygorystycznych politykach granicznych, czego dobitnym przykładem jest pilnie strzeżona granica polsko-białoruska, która jest uwidacznia powiązanie granic społecznych i przestrzennych.