Działalność kolekcjonerska Juliusza Zborowskiego na rzecz Muzeum Tatrzańskiego w kontekście plebiscytu spisko-orawskiego
Juliusz Zborowski’s collecting activity for the Tatra Museum in the context of the Spiš-Orava plebiscite
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud107.2023.12Słowa kluczowe
Juliusz Zborowski; kolekcjonowanie; plebiscyt; Spiš; Orawa; Muzeum Tatrzańskie; zbiory etnograficzneAbstrakt
Juliusz Zborowski, absolwent polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1913 roku zamieszkał na Podhalu, bo podjął pracę nauczyciela w nowotarskim gimnazjum. Wydarzenia historyczne tamtych lat związane z ustalaniem nowych granic II Rzeczpospolitej sprawiły, że zaangażował się w działania na rzecz ochrony kulturowego dziedzictwa na spornych terenach Spisza i Orawy. Był członkiem Głównego Komitetu Plebiscytowego Spisko-Orawskiego, następnie kierownikiem jego referatu prasowego „Gazety Podhalańskiej” (1919–1920), od 1918 roku członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego, by w 1922 roku zostać pierwszym dyrektorem Muzeum Tatrzańskiego. W 1920 roku Główny Komitet Plebiscytowy uległ likwidacji, a zebrane na jego działalność pieniądze zostały przeznaczone na zakup etnograficznych okazów z tak zwanych kresów południowych II Rzeczpospolitej. Zborowski zajął się ich pozyskiwaniem dla muzeum. W efekcie ponad dwieście egzemplarzy obrazów malowanych na szkle i barwnej ceramiki oraz liczne obiekty od prywatnych kolekcjonerów wzbogaciły zbiory Muzeum Tatrzańskiego.
Bibliografia
Antoniewicz, W. (1965). O Juliuszu Zborowskim. Lud, t. 49 (za 1963 r.), I–XII.
Dolińska. M. (2020). Listy Juliusza Zborowskiego do Seweryna Udzieli. Rocznik Podhalański, t. 14, 378–425.
Dudziak, W. (2015). Ferdynand Machay a sprawa polska. W: J. Barański, M. Golonka-Czajkowska, A. Niedźwiedź (red.), W krainie metarefleksji. Księga poświęcona profesorowi Czesławowi Robotyckiemu (s. 502–513). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kozak, A. (2020a). Zakopiańska kolekcja Bronisława Piłsudskiego. W: A. Król, W. Laskowska-Smoczyńska (red.), Bronisław Piłsudski – w stulecie śmierci. W stronę niepodległej (s. 112–125). Kraków: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.
Kozak, A. (2020b). Juliusz Zborowski i kolekcja etnograficzna Muzeum Tatrzańskiego w latach 1918–1939. Rocznik Podhalański, t. 14, 174–209.
Kwiecińska, M. (2020). Wprowadzenie. Rocznik Podhalański, t. 14, 12–15.
Kwiecińska, M. (2022). List z Zakopanego. Juliusz Zborowski do Marii Znamierowskiej-Prüfferowej o Muzeum Tatrzańskim i pracy badawczej na Podhalu. W: J. Barański, K. Maniak, S. Trebunia-Staszel (red.), Więcej niż muzeum. Szkice ofiarowane Profesorowi Janowi Święchowi (s. 247–262). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Listy Bronisławy Giżyckiej i Bronisława Piłsudskiego w sprawie Sekcji Ludoznawczej Towarzystwa Tatrzańskiego. (2023). Kwiecińska, M. (oprac.). Wierchy, R. 87, 173–196.
Ładygin, Z. (1994). Zapomniani Orawiacy. Orawa, nr 32, 104–135.
Mileski, W. (1930). Materiały z akcji spisko-orawskiej gromadźmy w Muzeum Tatrzańskim. Gazeta Podhalańska, nr 33, 20.
Najdus, W. (1977). Lenin wśród przyjaciół i znajomych w Polsce 1912–1914. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Pawlikowska, W. (2020). Naukowy szlak Juliusza Zborowskiego. Rocznik Podhalański, t. 14, 50–83.
Piłsudski, B. (1914–1921). W sprawie Muzeum Tatrzańskiego (O urządzaniu działu ludoznawczego). Rocznik Podhalański, t. 1, 147–188.
PWN. (b.d.). Rygorozum. W: Słownik języka polskiego PWN. Pozyskano z: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/rygorozum;5494003.html.
Rak, M. (2018). Materiały do dziejów polskiej dialektologii i etnologii (s. 382–384). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Roszkowski, J.M. (1997). Udział Juliusza Zborowskiego w akcji spisko-orawskiej 1913–1920. Rocznik Podhalański, t. 7, 315–337.
Roszkowski, J.M. (2003). Bronisław Piłsudski wobec polskich Kresów Południowych i Słowacczyzny. W: A. Liscar, M. Sarkowicz (red.), Bronisław Piłsudski (1866–1918). Człowiek – Uczony – Patriota (s. 119–130). Zakopane: Muzeum Tatrzańskie.
Roszkowski, J.M. (2018). „Zapomniane Kresy”. Spisz, Orawa, Czadeckie w świadomości i działalności Polaków 1895–1925. Nowy Targ: Powiatowe Centrum Kultury w Nowym Targu.
Roszkowski, J.M. (2012). Eugeniusz Stercula (1879–1939). W: M. Łaciak, R. Kowalczyk (red.), Orawiacy na fotografii Eugeniusza Streculi (s. 5–12). Nowy Targ – Jabłonka.
Trajdos, T.M. (2013). Śląsk wobec Spiszu, Orawy i czadeckiego w okresie międzywojennym. Dzieje najnowsze, t. 45, nr 1, 35–46.
Wesołowska, M. (1999). Epoka Juliusza Zborowskiego. W: A. Liscar (red.), Zbiory etnograficzne Muzeum Tatrzańskiego (s. 35–53). Zakopane: Muzeum Tatrzańskie.
Zborowski, J. (1976). Z dziejów ludoznawstwa i muzealnictwa na Podhalu. Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t. 6, 35–115.
Zięba, K. (2021). Działalność Bronisława Piłsudskiego na rzecz ludności Spisza i Orawy. Na marginesie listu do Bolesława Wysłoucha. Krakowski Rocznik Archiwalny, t. 27, 107–133.
Archiwalia z Muzeum Etnograficznego w Toruniu
List Juliusza Zborowskiego do Marii Znamierowskiej-Prüfferowej z 11 września 1963 roku. Spuścizna Marii Znamierowskiej-Prüfferowej, dział: Korespondencja do 1939/1944, teka Znamierowscy 1924, sygn. MZP/S-I-1(17).
Archiwalia z Muzeum Narodowego w Warszawie
[Spis przedmiotów kupionych od Bronisława Bojakowskiego]. (1920, 3 grudnia). Sygn. 320/39.
Archiwalia z Muzeum Tatrzańskiego
[Juliusz Zborowski do starostwa powiatowego w Nowym Targu]. (1938, 26 stycznia). Teczka. AR/NO/380.
Katalog kartkowy zbiorów etnograficznych, teczka sygn. 151/A/3.
Katalog kartkowy zbiorów etnograficznych, teczka sygn. 151/A/21.
Księga inwentarzowa, sygn. 146/A.
List z 15 września 1919 roku, teczka sygn. 43/A.
List z 21 września 1919 roku, teczka sygn. AR/Zb/190.
List z 24 września 1919 roku, sygn. AR/Zb/194.
List z 25 września 1919 roku, sygn. 43/A.
List z 19 lipca 1920 roku, teczka sygn. 43/A.
List z 8 sierpnia 1920 roku, sygn. AR/43/A.
List z 9 września 1920 roku, sygn. 43/A.
List z 25 listopada 1920 roku, sygn. 43/A.
List z 10 grudnia 1920 roku, sygn. 43/A.
List z 19 kwietnia 1921 roku, teczka sygn. AR/NO/380.
List z 26 czerwca 1921 roku, teczka sygn. 43/A.
[Ministerstwo skarbu do Jana Bednarskiego]. (1921, 31 grudnia). Teczka sygn. AR/291.
Protokół XXX zwyczajnego Walnego Zgromadzenia członków Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego. (1920, 15 sierpnia). Księga protokołów za lata 1908–1921 (t. II, sygn. 10/A).
Protokół XXXI zwyczajnego Walnego Zgromadzenia członków Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego. (1921, 17 sierpnia). Księga protokołów i sprawozdań od 10 czerwca 1921 do 30 września 1924 (t. 3, sygn. 11/A).
Protokół 84 z posiedzenia zarządu Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego. (1920, 16 lipca). Księga protokołów za lata 1908–1921 (t. II, sygn. AR/10/A).
Protokół 85 z posiedzenia zarządu Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego. (1920, 17 października). Księga protokołów za lata 1908–1921 (t. II, sygn. AR/10/A).
[Starostwo powiatowe do Juliusza Zborowskiego]. (1938, 25 stycznia). Teczka sygn. AR/NO/380.
[Zarząd główny Towarzystwa Szkoły Ludowej do Juliusza Zborowskiego]. (1920, 20 listopada). Teczka sygn. AR/NO/378.
Zbiory Muzeum Tatrzańskiego. Dział A, sygn., 146/A.
Zborowski, J. Zapomniane Kresy. Teczka sygn. AR/NO/380.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Magdalena Kwiecińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 144
Liczba cytowań: 0
