“A woman should follow her own conscience”: understanding Catholic involvement in demonstrations against the abortion ban in Poland

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud105.2021.01

Słowa kluczowe

aborcja, Polska, katolicyzm, protest

Abstrakt

In October 2020, a ruling by Poland’s Constitutional Tribunal effectively ending legal abortion incited mass protests across the country. Despite the demonstrations being directed at both the government and the Catholic Church, many devout Catholics joined the protests against the Church’s opposition to family planning being enacted through state-imposed prohibition.

Drawing on ongoing archival and ethnographic research, in this paper we address a number of issues relating to Catholicism and abortion: how it is possible that so many Catholics decided to take part in pro-choice marches openly opposing official Catholic teaching on birth control? What were their motivations?

Biogramy autorów

Agnieszka Kościańska - Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Warszawski

Agnieszka Kościańska jest autorką książek Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do internetu (Czarne, 2017), Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej o seksualności w Polsce (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2014) oraz Potęga ciszy. Konwersja a rekonstrukcja porządku płci na przykładzie nowego ruchu religijnego Brahma Kumaris (WUW, 2009), a także (współ)redaktorką zbiorów dotyczący płci, seksualności, religii i wykluczenia. Publikowała m.in. w „Kulturze i Społeczeństwie”, „Ludzie”, „Focaal. European Journal of Anthropology”, „Ethnologie Française”, „Sociologický časopis", „Sexualities", „Zeszytach Etnologii Wrocławskiej”, „Niebeskiej Linii", a w latach 2002–2008 brała udział w pracach redakcji czasopisma „(op.cit.,)”. Była stypendystką m.in. rządu duńskiego (Uniwersytet Kopenhaski, 2005), Fundacji Kościuszkowskiej (New School for Social Research, 2006), Imre Kertész Kolleg Jena (2016, 2017-2018), Royal Society of Edinburgh (Edinburgh College of Art, 2017), a na lata 2010–2012 otrzymała grant Marie Curie International Outgoing Fellowship (instytucje goszczące: Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Harvarda). W latach 2016-2019 pracowała w projekcie W stronę lat 70. – w poszukiwaniu nienormatywnych kultur seksualnych sprzed epoki HIV/AIDS (Cruising the 1970s: Unearthing Pre-HIV/AIDS Queer Sexual Cultures, CRUSEV) finansowanym w ramach programu Humanities in the European Research Area (HERA). W latach 2020-2023 kierowniczka projekty OPUS NCN: Katolicyzacja reprodukcji, reprodukcja katolicyzmu. Aktywizm i intymność w Polsce od 1930 r. do dziś.

Agnieszka Kosiorowska - Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego

Agnieszka Kosiorowska jest antropolożką i doktorantką Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie prowadzi badania dotyczące katolicyzmu i reprodukcji wśród społeczności polskiej w Paryżu.

Natalia Pomian - Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego

Natalia Pomian - antropolożka, doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW. Przygotowuje rozprawę poświęconą terapiom leczenia niepłodności, ze szczególnym uwzględnieniem naprotechnologii, uznawanej za metodę zgodną z moralnością katolicką.

Bibliografia

Bennett, J.W. (1996). Applied and Action Anthropology: Ideological and Conceptual Aspects. CurrentAnthropology, 37 (1, Suppl.), 23–S53. doi: 10.1086/204461.

Borowik, I., Doktór, T. (2001). Pluralizm religijny i moralny w Polsce. Raport z badań. Kraków: Zakład Wydawniczy “Nomos”.

Burke, K. (2012). Women's Agency in Gender-Traditional Religions: A Review of Four Approaches. SociologyCompass, 6 (2), 122–133. doi: 10.1111/j.1751-9020.2011.00439.x.

Centrum Badania Opinii Społecznej (2012). Zmiany w zakresie wiary i religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II. Warszawa: CBOS. Retrieved from https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_049_12.PDF.

CBOS (2020). Religijność Polaków w ostatnich 20 latach. Komunikat z badan. Warszawa: CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej), Retrieved from https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_063_20.PDF.

Chełstowska, A. (2011). Stigmatisation and commercialisation of abortion services in Poland: turning sin into gold. Reproductive Health Matters, 19 (37), 98-106. doi: 10.1016/S0968-8080(11)37548-9.

Chmielewska, M., Druciarek, M., Przybysz, I. (2017). Czarny protest. W stronę nowego „kompromisu aborcyjnego”?. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.

Dupont, W. (2014). Catholics and Sexual Change in Flanders. In: Hekma, G., Giami, A. (eds.), Sexual Revolutions, 81-98. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Fidelis, M. (2010). Women, communism, and industrialization in postwar Poland. Cambridge: Cambridge University Press.

Fuszara, M. (1991). Legal Regulation of Abortion in Poland. Signs. Journal of Women in Culture and Society, 17, no 1, 117-28. doi: 10.1086/494716.

Gal, S., Kligman, G. (2000a). The Politics of Gender After Socialism. Princeton, New York: Princeton University Press.

Gal, S., Kligman, G. (eds.). (2000b). Reproducing Gender: Politics, Publics, and Everyday Life after Socialism. Princeton, New York: Princeton University Press.

Graff, A. (2001). Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym. Warszawa: W.A.B.

Gunnarsson, P. J. (2019). Kobiety jako „lud”. Czarne Protesty jako sprzeciw wobec autorytarnego populizmu w perspektywie międzynarodowej. In: E. Korolczuk, Kowalska, B., Ramme, J., Snochowska-Gonzalez, C. (eds.), Bunt Kobiet. Czarne Protesty i Strajk Kobiet, 155-184. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.

Harris, A. (2018a). Introduction: The Summer of ’68: Beyond the Secularization Thesis. In: Harris, A. (ed.), The Schism of ’68: Genders and Sexualities in History, 1-20. Cham: Palgrave Macmillan.

Harris, A. (ed.). (2018b). The Schism of ’68: Genders and Sexualities in History. Cham: Palgrave Macmillan.

Herzog, D. (2005). Sex after Fascism: Memory and Morality in Twentieth-Century Germany. Princeton: Princeton University Press.

Holc, J. P. (2004). The Purest Democrat: Fetal Citizenship and Subjectivity in the Construction of Democracy in Poland. Signs. Journal of Women in Culture and Society, 29, no. 3, 755-782. doi: 10.1086/381106.

Ignaciuk, A. (2019). No man’s land? Gendering contraception in family planning advice literature in state-socialist Poland (1950s-1980s). Social History of Medicine, 33 (4), 1327-1349. doi: 10.1093/shm/hkz007.

Izdebski, Z. (2012). Seksualność Polaków na początku XXI wieku: studium badawcze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Klassen, P. E. (2001). Sacred Maternities and Postbiomedical Bodies: Religion and Nature in Contemporary Home Birth. Signs. Journal of Women in Culture and Society, 26 (3). doi: 10.1086/495628.

Korolczuk, E. (2016a). Explaining mass protests against abortion ban in Poland: the power of connective action. Zoon Politikon Journal, 7, 91-113.

Korolczuk, E. (2016b). Bunt kobiet AD 2016: skąd się wziął i czego nas uczy?. In: Czarnacka, A. (ed.). Przebudzona rewolucja. Prawa reprodukcyjne kobiet w Polsce. Raport 2016, 31-42. Warszawa: Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej.

Kościańska, A. (2009). The ‘Power of Silence:’ Spirituality and Women’s Agency Beyond the Catholic Church in Poland. Focaal – European Journal of Anthropology, 53, 56-71. doi.org/10.3167/fcl.2009.530104

Kościańska A. (2018). Humanae Vitae, Birth Control and the Forgotten History of the Catholic Church in Poland. In: Harris A. (ed.), The Schism of ’68. Catholics, Contraception and Humanae Vitae, 1945-1975, 187-208 . Cham: Palgrave Macmillan.

Kościańska, A. (2021a). To See a Moose: The History of Polish Sex Education (trans. by P. Palmer). New York, Oxford: Berghahn Books.

Kościańska, A. (2021b). The Handbook of Masturbation and Defloration: tracing sources of recent neo-conservatism in Poland. In: Pine, F., & Haukanes, H. (eds.), Intimacy and mobility in an era of hardening borders: Gender, reproduction, regulation, 218-234. Manchester: University of Manchester Press.

Krajewska, A. (2021). Connecting Reproductive Rights, Democracy, and the Rule of Law: Lessons from Poland in Times of COVID-19. German Law Journal 22, 1072–1097. doi.org/10.1017/glj.2021.56

Krzemiński, I. (2017). Radio Maryja and Fr. Rydzyk as a Creator of the National-Catholic Ideology. In: Ramet, S. P., & Borowik, I. (eds.), Religion, Politics, and Values in Poland Continuity and Change Since 1989. New York: Palgrave Macmillan.

Kubisa, J., & Rakowska, K. (2018). Was it a strike? Notes on the Polish Women’s Strike and the Strike of Parents of Persons with Disabilities. Praktyka teoretyczna 4 (20), 15-50. doi: 10.14746/prt.2018.4.1.

Lassiter, L. E. (2005). Collaborative Ethnography and Public Anthropology. Current Anthropology 46 (1), 83–106.

Leszczyńska, K., & Zielińska K. (2016). Gender in Religion? Religion in Gender? Commentary on Theory and Research on Gender and Religion. Studia Humanistyczne AGH, 15 (3), 7–17.

Mack, P. (2003). Religion, Feminism, and the Problem of Agency. Reflections on Eighteenth-Century Quakerism. Signs. Journal of Women in Culture and Society, 29 (1), 149–177

Mahmood, S. (2001). Feminist Theory, Embodiment, and the Docile Agent: Some Reflections on the Egyptian Islamic Revival. Cultural Anthropology, 16 (2), 202–236.

Mishtal, J. (2017). Quietly ‘beating the system’: The logics of protest and resistance under the Polish abortion ban. In: De Zordo, S., Mishtal, J., & Anton, L. (eds.), A fragmented landscape: Abortion governance and protest logics in Europe. New York and Oxford: Berghahn.

Mishtal, J. (2015). The Politics of Morality: The Church, the State, and Reproductive Rights in Postsocialist Poland. Athens, OH: Ohio University Press.

Motak, D., Krotofil, J., Wójciak, D. (2021). The Battle for Symbolic Power: Kraków as a Stage of Renegotiation of the Social Position of the Catholic Church in Poland. Religions, 12(8), 594. doi.org/10.3390/rel12080594

Paul VI (1968). Humanae Vitae. Retrieved from https://www.vatican.va/content/paul-vi/en/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae.pdf .

Pine, F., & Haukanes, H (2021). Reconceptualising borders and boundaries: gender, movement, reproduction, regulation. In: Pine, F., & Haukanes, H. (eds.), Intimacy and mobility in an era of hardening borders: Gender, reproduction, regulation, 7-30. Manchester: University of Manchester Press.

Pitoń, A. (2020). “Nie wstyd jej, tak przez całe miasto iść z hasłem: Je*ać PiS?”. Wielki strajk kobiet w małym mieście. Rettived from https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,26458235,nie-wstyd-jej-tak-przez-cale-miasto-isc-z-haslem-je-ac-pis.html

Pius XI (1930). CastiConnubii. Retrieved from https://www.vatican.va/content/pius-xi/en/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19301231_casti-connubii.pdf

Rytel-Andrianik, P. (2018). Komunikat ws. ochrony prawa do życia bez względu na stan zdrowia. Retrieved from https://episkopat.pl/komunikat-ws-ochrony-prawa-do-zycia-bez-wzgledu-na-stan-zdrowia/

Tentler, L. W. (2004). Catholics and Contraception: An American History. Ithaca: Cornell University Press.

Tentler, L. W. (2007). The Church Confronts Modernity: Catholicism Since 1950 in the United States, Ireland, and Quebec. Washington, DC: Catholic University of America Press.

Verdery, K. (1996). What Was Socialism, and What Comes Next?. Princeton: Princeton University Press.

Wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktu normatywnego. (2019). Retrieved from https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/dok?dok=F310329353%2FK_1_20_wns_2019_11_19_ADO.pdf

Zielińska, E. (2000). Between Ideology, Politics and Common Sense: The Discourse of Reproductive Rights in Poland. In: Gal, S., & Kligman, G. (eds.), Reproducing Gender. Politics, Publics, and Everyday Life after Socialism, 23-57. Princeton: Princeton University Press.

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Pobrania

Opublikowane

2021-12-21 — zaktualizowane 2021-12-22

Wersje

Jak cytować

1.
KOŚCIAŃSKA, Agnieszka, KOSIOROWSKA, Agnieszka & POMIAN, Natalia. “A woman should follow her own conscience”: understanding Catholic involvement in demonstrations against the abortion ban in Poland. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego [online]. 22 grudzień 2021, T. 105, s. 12–43. [udostępniono 26.9.2023]. DOI 10.12775/lud105.2021.01.

Numer

Tom 105 (2021)

Dział

ARTYKUŁY

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Agnieszka Kościańska, Agnieszka Kosiorowska, Natalia Pomian

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

  • utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
  • wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
  • wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
  • rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 

2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 807
Liczba cytowań: 0