Jak gazeta codzienna przekraczała codzienność Wielkiej Wojny. „Nowy Kurier Łódzki” 1914–1918

Abstract

Myślenie o wojnie we współczesnej humanistyce, w tym także w antropologii kulturowej, bardziej lub mniej nastawionej historycznie, opiera się zwykle na chronotopie odwrócenia, to znaczy na przedstawieniu wojny jako przeciwieństwa pokoju. Myślenie takie angażuje określone, u podstaw fenomenologiczne, wyobrażenie o naznaczonej wojną codzienności. Zgodnie z nim odwrócona codzienność wojny jest codziennością niecodzienną i niepowszednią, w konsekwencji więc doświadczaną jako odmienna i obca. Odnosząc swoje rozważania do określonej przez Wielką Wojnę rzeczywistości kulturowej miasta Łodzi, autor próbuje wykazać, że nie cała codzienność miasta lub nie wszystkie jej fragmenty z równą intensywnością ulegają „wojennemu” odwróceniu. Dowodzi, że fragmentem takim bywa gazeta codzienna. Na przykładzie „Nowego Kuriera Łódzkiego”, jednej z gazet typowych dla tego czasu i tego miejsca, pokazuje, jak gazeta codzienna w czasie wojny podtrzymuje znane sobie sprzed wojny sposoby pisania o świecie, stosuje więc także gatunki dziennikarskie pozwalające wyjść poza prostą prawdę faktów i zdarzeń. To właśnie dzięki temu na swój sposób przekracza ona zwykłą i przyziemną codzienność miasta czasu wojny.