(Non-)disappearing professions on the National List of Intangible Cultural Heritage – protection, popularization or decontextualization?
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2024.63.09Keywords
niematerialne dziedzictwo kulturowe, rzemiosło ludowe, twórca ludowyAbstract
The main aim of the article is to look at the forms of protection and popularisation of traditional rural crafts, as well as to show phenomena that influence the processes of their decontextualisation. Currently, there are 85 entries on the National List of Intangible Cultural Heritage, of which 35 accepted applications concern knowledge about traditional crafts and forms of transmitting skills in producing particular artefacts. In addition to the increased demand for their products, creators often have to face many problems, the most important of which is the lack of successors to the tradition. The study shows how modern forms of protection of intangible cultural heritage phenomena affect its vitality and state of preservation.
References
Banik, J., Duk, B. (2023). Kontekst kulturowy dywanów kwietnych – inne zjawiska dziedzictwa niematerialnego w okolicy. Zarys problematyki. W: K. Smyk (red.), Tradycja dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 77–86). Opole: Instytut Śląski.
Berendt, E. (2014). „Migrująca lokalność”. Niematerialne dziedzictwo kulturowe wobec kulturowej zmiany. Etnologiczne pytania o materię badawczą. Ochrona Zabytków, 1, 19–30.
Brzezińska, A.W., Kwiecińska, M. (2020). Rola konsultacji społecznych w Spycimierzu w toku prac nad ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W: K. Smyk (red.), Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 127–139). Uniejów–Wrocław: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Burszta, W. (2001). Asterix w Disneylandzie. Zapiski antropologiczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Chrzanowska-Kluczewska, E. (2010). Dekontekstualizacja i rekontekstualizacja w dyskursie naukowym i artystycznym. Bulletin De La Société Polonaise De Linguistique, 66, 185–196.
Cohen, E., Cohen, S. (2012). Authentication: Hot and Cool. Annals of Tourism Research, 39(3), 1259–1314.
Hall, E.T. (1984). Poza kulturą. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Harrison, R. (2023). Czym jest dziedzictwo?. W: M. Stobiecka (red.), Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie i perspektywy (s. 37–77). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Jackowski, A. (1960). O motywach ludowych i ich adaptacji. Polska Sztuka Ludowa, 14(4), 231–242.
Jasiewicz, Z. (2013). Przedmiot i funkcje Konwencji o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Spojrzenie etnologa. W: J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona (s. 51–62). Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jełowicki, A. (2020). Dokumentowanie, archiwizowanie i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego w kontekście spycimierskich kwietnych dywanów. W: K. Smyk (red.), Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 115–126). Uniejów–Wrocław: Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Klekot, E. (2021). Kłopoty ze sztuką ludową. Gust, ideologie, nowoczesność. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz/terytoria.
Konwencja (2003). Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r., Dziennik Ustaw z 19 sierpnia 2011 r., nr 172, poz. 1018.
Kopczyńska-Jaworska, B. (1997). Opieka nad twórczością ludową. W: B. Jaworska-Kopczyńska, M. Niewiadomska-Rudnicka (red.), Piękno użyteczne czy piękno ginące. Informator o realizacji programu Ministerstwa Kultury i Sztuki „Ginące zawody” (s. 8–23). Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Korduba, P. (2013). Ludowość na sprzedaż. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, Narodowe Centrum Kultury.
Kowalczuk, W. (2022). 30 lat Konkursu na Tkaninę Dwuosnowową w Janowie (1993–2022). Twórczość Ludowa, 3–4(93), 58–59.
Lipok-Bierwiaczonek, M. (2005). Sztuka ludowa we współczesnym świecie. W: A. Jakubczak (red.), Dawna i współczesna polska i słowacka sztuka ludowa na terenie Euroregionu Beskidy. Materiały z sesji popularnonaukowej zorganizowanej w Bielsku-Białej 8 lipca 2005 roku. Bielsko-Biała: Regionalny Ośrodek Kultury.
Machowska, M. (2016). Turystyka i niematerialne dziedzictwo kulturowe: przegląd szans i zagrożeń. Na przykładzie rzemiosła i rękodzieła tradycyjnego. Łódzkie Studia Etnograficzne, 55, 161–192. DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2016.55.09.
Mokras-Grabowska, J. (2009). Możliwość rozwoju turystyki kulturowej obszarów wiejskich w Polsce. Turystyka Kulturowa, 9, 32–45.
Nowacki, M. (2013). Jakość i autentyczność: czy jedno wyklucza drugie?. W: B. Krakowiak, A. Stasiak, B. Włodarczyk (red.), Kultura i turystyka – miejsca spotkań (s. 9–28). Łódź: Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego.
Rakoczy, M. (2012). Słowo – działanie – kontekst. O etnograficznej koncepcji języka Bronisława Malinowskiego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Ratajski, S. (2015). Zagrożenia dziedzictwa niematerialnego według Konwencji UNESCO z 2003 roku. W: J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: zakresy – identyfikacja – zagrożenia (s. 15–26). Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Schreiber, H. (2023). Niematerialne dziedzictwo kulturowe. Zbiór dokumentów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Skuza, Z.A. (2006). Ginące zawody w Polsce. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA.
Smith, L. (2023). Dziedzictwo jako proces kulturowy. W: M. Stobiecka (red.), Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie i perspektywy (s. 78–148). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Smyk, K. (2023a). Depozytariusze i interesariusze niematerialnego dziedzictwa kulturowego – próby definicji. Twórczość Ludowa, 3–4(95), 1–4.
Smyk, K. (2023b). Jak chronić tradycję pokłonu feretronów. W: K. Smyk, A. Szoszkiewicz (red.), Obraźnik i obraźniczka – to brzmi dumnie! Tradycja pokłonu feretronów podczas pielgrzymek na Kalwarię Wejherowską (s. 43–52). Wejherowo: Powiatowa Biblioteka Publiczna.
Smyk, K. (2023c). Pojęcie depozytariusza niematerialnego dziedzictwa kulturowego w relacjach społeczności kultywujących tradycje układania kwietnych dywanów w Boże Ciało na Śląsku Opolskim. W: K. Smyk (red.), Tradycja dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce. Raport z badań i rekomendacje do planu ochrony (s. 89–96). Opole: Instytut Śląski.
Szabat, A., Wodzowa, K., Ząbkowska, D. (1997). Program „Ginące zawody”. W: B. Jaworska-Kopczyńska, M. Niewiadomska-Rudnicka (red.), Piękno użyteczne czy piękno ginące. Informator o realizacji programu Ministerstwa Kultury i Sztuki „Ginące zawody” (s. 24–27). Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Trojan, L. (red.) (2017). Malowane dziedzictwo bez granic. Cieszyn: Zamek Cieszyn.
Tymochowicz, M. (2019). Perebory – próby nowego zastosowania tradycyjnego ornamentu przez twórców i artystów w XX i XXI wieku. Twórczość Ludowa, 3–4(87), 23–26.
Strony internetowe
Narodowy Instytut Dziedzictwa: https://niematerialne.nid.pl/niematerialne-dziedzictwo-kulturowe/krajowa-lista-niematerialnego-dziedzictwa-kulturowego/.
Polski Komitet ds. UNESCO: https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/dziedzictwo-niematerialne/.
Stowarzyszenie Twórców Ludowych: https://zgstl.pl/stowarzyszenie/historia/.
Szlak rękodzieła ludowego województwa podlaskiego: https://www.wrotapodlasia.pl/pl/kultura/kultura_i_dziedzictwo/szlaki_kulturowe/.
Szlak Rzemiosła Małopolski: http://szlakrzemiosla.pl/miasta.html.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Lodz Ethnographic Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
- The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
- recording of a Work / subject of a related copyright;
- reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
- marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
- introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
- dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 4.0).
- The authors give the publisher the license free of charge.
- The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 351
Number of citations: 0
