Pamięć na pograniczu wyznaniowym. O mołokańskiej przeszłości wsi Strumok i Spaske w Budziaku (Ukraina)
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2025.64.12Słowa kluczowe
Ukraina, Budziak, mołokanie, baptyści, pamięć, pograniczeAbstrakt
Przez blisko dwa stulecia w ukraińskim Budziaku funkcjonowała mała wspólnota religijna mołokanów. Przestała istnieć pod koniec ubiegłego wieku, gdy ostatni wyznawcy dokonali konwersji na baptyzm. Dzisiejsi baptyści, podobnie jak wcześniej mołokanie, żyją w otoczeniu prawosławnej większości. Pamięć o dawnym mołokańskim życiu religijnym zachowuje się wśród starszego pokolenia. Społeczne ramy tej pamięci określa lokalny wariant kultury pogranicza wyznaniowego.
Bibliografia
Abakumova-Zabunova, N.V. (2006). Russkoe naselenie gorodov Bessarabii XIX v. Kiszyniów: Business-Elia.
Antsupov, I.A. (1996). Russkoe naselenie Bessarabii i Levoberezhnogo Podnestrov’ia v kontse XVIII–XIX v. (sotsialno-ekonomicheskij ocherk). Kiszyniów: Inessa.
Assmann, A. (2013). Między historią a pamięcią. Antologia (przeł. Z. Dziewanowska-Stefańczyk i in.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Assmann, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (przeł. A. Kryczyńska-Pham). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Austin-Broos, D. (2003). The anthropology of conversion: An introduction. In: A. Buckser, S.D. Glazier (eds.), The anthropology of religious conversion (pp. 1–12). Lanham, Boulder, New York, Toronto, Oxford: Rawman & Littlefield Publishers, INC.
Kisse, A.I., Prigarin, A.A., Stanko, W.N. (eds.) (2014). Budzhak. Istoriko-etnograficheskie ocherki narodov iugo-zapadnykh rajonov Odeshchiny. Odessa: PostScriptUm–SMIL.
Buianov, E.W. (2014). Verouchenie i techeniia dukhovnykh khristian molokan. Religiovedenie, 4, 3–14.
Butkevich, T. (1910). Obzor ruskikh sekt i ich tolkov. Charków: Tipografiia Gubernskago Pravleniia.
Galkina, A.V., Prigarin, A.A. (2014). Russkie. In: A.I. Kisse, A.A. Prigarin, V.N. Stanko (eds.), Budzhak. Istoriko-etnograficheskie ocherki narodov iugo-zapadnykh rajonov Odeshchiny (pp. 555–602). Odessa: PostScriptUm–SMIL.
Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci (przeł. M. Król). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hałas, E. (2007). Konwersja. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kabzińska, I. (2006). The cultural border phenomenon, Ethnologia Polona, 27, 21–39.
Kaneff, D., Heintz, M. (2006). Bessarabian borderlands: one region, two states, multiple ethnicities. Anthropology of East Europe Review, 24(1), 6–16.
Klibano, A.I. (1965). Istoriia religioznogo sektanstva v Rossii. Moskva: Nauka.
Kłoskowska, A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kotsievskij, A.S. (1995). O russkom naselennii Juzhnoj Ukrainy v kontse XVIII–pervoj treti XIX veka. In: A.D. Bachyns’kyj (ed.), Istorychne kraeznavstvo Odeshchyny. Zbirnyk materialiv, vypusk 6, Z istoriï ta etnografii rosiian Odeshchyny (pp. 1–7). Odesa: Germes.
Kotsievskij, A.S. (1996). Formirowanie etnokonfessional’nykh obshchnostej na iuge Ukrainy i v Bessarabii (vtoraia polovina XVIII–pervaja polovina XIX vv.). In: Etnografiia Pivdnia Ukraïny, vypusk 1 (pp. 40–52). Odessa: Germes.
Kolodnyj, A.M., Jarotskyj, P.L. (eds.) (1999). Istoriia religiï v Ukraïni. Kijów: Znannia.
Krugov, A. (1907). Uchenie S.M. Ukleina. Dukhovnyj Khristianin, 6, 56–60.
Kushnir, V.G. (1998). Narodoznavstwo Odeshchyny. Odesa: Germes.
Lipiński, W. (red.) (2014). Bałkany na Ukrainie. Bułgarzy, Gagauzi i Albańczycy z ukraińskiego Budziaku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lipiński, W. (red.) (2015). Lipowanie. Kultura religijna i tożsamość naddunajskich staroobrzędowców. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lipszyc, A. (2014). Teraźniejszość. W: M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (s. 488–489). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lowenthal, D. (1991). Przeszłość to obcy kraj. Res Publica, 3, 6–22.
Markiewicz, S. (1982). Protestantyzm. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Pasieka, A. (2016). Jak uratować pogranicze? O teoretycznych modach i metodologicznych pułapkach, Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ, 2(28), 125–144. DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.16.013.5903.
Pavlov, V. (1909). Statistika soiuza russkikh baptistskikh obshchin za 1907 god. Baptist, 8, 17–19.
Posern-Zieliński, A. (1987). Antropologia „nagląca”. W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne (s. 34–36). Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pełczyński, G. (2013). Ewangelikalizm w Rosji (XIX–XX wiek). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Prigarin, A.A. (2000). Russkie staroobriadtsy i sektanty w Iuzhnoj Ukrainie i Bessarabii: chislennost i rasselenie v 1860–e gg. In: O.W. Smyntyna (ed.), Arkheologiia ta etnologiia Skhidnoï Evropy: materialy i doslidzhennia (pp. 1–27). Odessa: Astroprint.
Saryusz-Wolska, M. (2014a). Pamięć komunikacyjna. W: M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (s. 335–337). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Saryusz-Wolska, M. (2014b). Pamięć kulturowa. W: M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (s. 337–338). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Shugaeva, L. (2007). Molokany v Ukrajini. Religijna Panorama, 7(70), 69–77.
Straczuk, J. (2006). Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Szacka, B. (2006). Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tkachenko, A.A. (2005). Novye materialy po istorii molokan iuga Ukrainy: obshchiny Bessarabii, Slovo very, 17. Pozyskano z: http://molokan.narod.ru/d/d1714.html.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 94
Liczba cytowań: 0
