Polskie drogi mleczne. Społeczno-historyczne studium relacji ludzi z istotami nieludzkimi
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2024.63.14Słowa kluczowe
Polska, Podlasie, mleko, hodowla krów, relacje, sieci, gospodarstwo, rolnictwo, antropologia jedzenia, relacje wieś-miasteczko, „drogi mleczne”Abstrakt
Niniejszy artykuł omawia społeczno-historyczny kontekst ludzko-nieludzkich sieci relacji polskich rolników zajmujących się produkcją mleka i wypasem krów. „Drogi mleczne” (milky ways) odnoszą się do różnych sieci i konstelacji społecznych, określających społeczno-polityczny krajobraz produkcji mleka i nabiału oraz hodowli krów w Polsce. Analiza obejmuje sposoby, w jakie w różnych ramach czasowych (przed II wojną światową, w okresie socjalizmu, w teraźniejszości) mleko łączyło społeczność rolniczą i służyło jako sposób na utrzymanie różnych typów rolników i lokalnych mieszkańców (Żydów, mieszczan). Artykuł omawia również, jacy aktorzy (ludzie, produkty, przestrzenie i polityka) tworzyli sieć dróg mlecznych, kwestionując dobre samopoczucie i strategie radzenia sobie współczesnych rolników. Materiały do artykułu zostały zebrane podczas etnograficznych badań terenowych we wschodniej Polsce latem 2019 r. oraz w latach 2010–2014 we wsiach wokół małego podlaskiego miasteczka.
Bibliografia
Albala, K. (2007). Beans. A History. Oxford, New York: Berg.
Belasco, W. (2008). Food. Key Concepts. Oxford, New York: Berg.
Bilewicz, A., Bukraba-Rylska, I. (2021). Deagrarianization in the making: The decline of family farming in central Poland, its roots and social consequences. Journal of Rural Studies, 88, 368–376. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2021.08.002.
Bujnowski, W. (2009). [1939]. Powiat sokólski, jego przeszłość i stan obecny. Warszawa: Wyd. Janusz Bujnowski.
Bukraba-Rylska, I. (2008). Socjologia wsi polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzostek, B. (2010). PRL na widelcu. Warszawa: Baobab.
Chayanov, A. (1966). The Theory of the Peasant Economy. Homewood, Illinois: The American Economic Association.
Chudzyńska, I. (2016). Na pograniczu smaku. Tradycja i zmiana w kulturze kulinarnej Krajny na przykładzie gminy Sicienko, rozprawa doktorska, repozytorium AMU, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstreams/eaf76818-68f6-4f55-a6ff-9f4a30603e65/download.
Cima, O., Sovová, L. (2022). The end of postsocialism (as we knew it): Diverse economies and the East. Progress in Human Geography, 46(6), 1369–1390. DOI: https://doi.org/10.1177/03091325221127295.
Gatto, G., McCardle, J. (2019). Multispecies Design and Ethnographic Practice: Following Other-Than-Humans as a Mode of Exploring Environmental Issues. Sustainability, MDPI, 11(18), 1–18.
Gille, Z. (2009). The Tale of the Toxic Paprika. The Hungarian Taste of Euro-Globalization. In: M. L. Caldwell (ed.), Food and Everyday Life in the Postsocialist World (pp. 57–78). Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
Herzfeld, M. (2007). Zażyłość kulturowa. Poetyka społeczna w państwie narodowym (trans. M. Buchowski) Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Klumbyte, N. (2009). The Geopolitics of Taste, The „Euro” and „Soviet” Sausage – Industries in Lithuania. In: M. L. Caldwell (ed.), Food and Everyday Life in the Postsocialist World (pp. 130–154). Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
Krzyworzeka, A. (2021). Zmiany rolniczego modelu pracy. Wieś i Rolnictwo, 1(190), 59–73. DOI: https://doi.org/10.53098/wir012021/03.
Kowalska, A., Olszańska, A., Nabiałek, P. (2020). Production and External Trade of Dairy Products in Poland, [In:] Soliman Khalid S. (ed.), Education Excellence and Innovation Management through Vision 2020 / 2019, International Business Information Management Association (IBIMA), ISBN 9780999855126, 4041–4050.
Kurlansky, M. (1997). Cod: A Biography of the Fish that Changed the World, New York: Walker and Co.
Kurlansky, M. (2002). Salt: A World History. New York: Walker and Co.
Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network-Theory. Oxford: Oxford University Press.
Matus, I. (2000). Lud Nadnarwiański. Białystok: Katedra Kultury Białoruskiej Uniwersytetu w Białymstoku.
Matysiak, I. (2021). Between Passion and Rejection: Attitudes to Farming among Young University Graduates in Rural Areas of Poland. Wieś i Rolnictwo 1(190), 75–95. DOI: https://doi.org/10.53098/wir012021/04.
Markiewicz, M. (2010). Kolektywizacja wsi w województwie białostockim 1948–1956. Białystok: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Miller, D. (ed.) (1998a). Material cultures. Why some things matter. London: University College London.
Miller, D. (1998b). Coca-Cola: A Black Sweet Drink from Trinidad. In: D. Miller (ed.), Material Cultures. Why Some Things Matter (pp.169–187). Chicago: The University of Chicago Press.
Mincyte, D. (2014). Raw Milk, Raw Power: The States of (Mis)Trust. Gastronomica, 14(4), 44–51. DOI: https://
doi.org/10.1525/gfc.2014.14.4.44.
Mintz, S. (1986). Sweetness and Power. The Place of Sugar in Modern History. New York: Penguin.
Mroczkowska, J. (2014). Transformacja życia w śmierć, a śmierci w pokarm. Społeczny wymiar świniobicia w podlaskiej wsi. Maska. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy, vol. Zwierzę, 22, 204–213.
Mroczkowska, J. (2022). Trapped in the Greyzones. Voicing discontent and Other Strategies of Resistance in Rural Poland. Ethnologia Polona, 43, 43–67.
Pink, S. (2015). Doing Sensory Ethnography. Los Angeles, New Delhi: Sage.
Ries, N. (2009). Potato Ontology: Surviving Postsocialism in Russia. Cultural Anthropology, 24(2), 181–212.
Straczuk, J. (2006). Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Straczuk, J. (2016). Smak trwania, smak zmiany. Preferencje i praktyki jedzeniowe Polaków w kontekście zmiany społecznej. Studia Socjologiczne, 3(222), 31–50.
Online sources
Czy rozliczać VAT?: https://www.farmer.pl/finanse/podatki-rachunkowosc/czy-rozliczac-vat,108159.html.
Dąbrowskie Stowarzyszenie Produktu Lokalnego: https://.
Miliardy płyną z mlekiem: https://regiony.rp.pl/archiwum/art17573811-miliardy-plyna-z-mlekiem.
Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur: https://www.agroberichtenbuitenland.nl/actueel/nieuws/2022/09/28/poland-challenges-for-the-dairy-sector.
Ochrona pamięci Marszałka, czyli spór o obwarzanka: https://.
Podlasie słynie z mleka: https://www.portalspozywczy.pl/mleko/wiadomosci/podlasie-slynie-z-mleka,138412.html.
W PRL „szklanka mleka dla każdego ucznia”, a w Łodzi „Marsz głodowy kobiet”…: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/demonstracje/85210,W-PRL-szklanka-mleka-dla-kazdego-ucznia-a-w-Lodzi-Marsz-glodowy-kobiet.html.
Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85browa_Bia%C5%82ostocka.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 398
Liczba cytowań: 0
