Spuścizna muzyczna Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę w kontekście wpisu na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego
DOI:
https://doi.org/10.12775/LSE.2024.63.07Słowa kluczowe
dziedzictwo, Jasna Góra, katolicyzm, muzyka, pielgrzymka, pieśń, tradycje, muzyczne, WarszawaAbstrakt
W artykule tym podjęto próbę opisu wybranych przykładów spuścizny muzycznej Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę, uznając ją za istotną składową niematerialnego dziedzictwa kulturowego rytuału pielgrzymowania. W pierwszej części przybliżono bogatą historię stołecznej pielgrzymki wplecioną w losy narodu polskiego. W drugiej części artykułu zaprezentowano tradycje muzyczne oraz repertuar warszawskich pielgrzymów, reprezentujący – poprzez swoje właściwości treściowe i strukturalne – gatunek pieśni pielgrzymkowych w znaczeniu ścisłym. Ostatnia część poświęcona jest wyzwaniom, z którymi mierzy się warszawska pielgrzymka, oraz zadaniom, jakie należy podjąć w celu utrzymania i przekazania jej dziedzictwa, w tym dziedzictwa muzycznego. Refleksje te prowadzą do wniosku, że wszystkie zaangażowane strony (organizatorzy, uczestnicy, ustawodawca, badacze kultury), powinny wypracować skuteczne strategie ochrony, z których największą rolę odgrywa odpowiednia edukacja.
Bibliografia
Adamowski, J., Smyk, K. (2013). Niematerialne dziedzictwo kulturowe – teoria i praktyka. W: J. Adamowski, K. Smyk (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona (s. 9–17). Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Biuro Prasowe Jasnej Góry (2023, 31 grudnia). Jasna Góra w 2023 roku: 3,6 mln pielgrzymów przybyło do częstochowskiego sanktuarium. Pozyskano z: https://www.ekai.pl/jasna-gora-w-2023-roku-36-mln-pielgrzymow-przybylo-do-czestochowskiego-sanktuarium/.
Brzezińska, A.W. (2013). Reifikacja dziedzictwa kulturowego w świetle Konwencji UNESCO z 2003 roku. Nauka, 1, 109–128.
Cichor, D., Jadczyk, J. (2011). Z dziejów Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę w Częstochowie (1711–2011). Rocznik Muzeum Częstochowskiego, 175–176.
Grochowski, P. (2016). Polskie pieśni pielgrzymkowe i kalwaryjskie. Łódzkie Studia Etnograficzne, 55, 23–45. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/LSE.2016.55.03.
Jabłoński, Z.S. (2000). Pielgrzymowanie na Jasną Górę w czasie i przestrzeni. Wybór rozpraw i artykułów. Częstochowa: Wyższa Szkoła Języków Obcych i Ekonomii.
Jabłoński, Z.S. (2011). Więzi stolicy Polski – Warszawy z Jasną Górą pielgrzymkami znaczone (1918–1939). Warszawskie Studia Teologiczne, 24(1), 231–242.
Klekot, E. (2014). Konwencja UNESCO w sprawie niematerialnego dziedzictwa kulturowego: archeologia pojęć. Ochrona Zabytków, 1, 31–40.
Klekot, E., Schreiber, A. (2020). Niematerialna Warszawa: Tradycje, zwyczaje, praktyki we współmieście. Raport z badania. Warszawa: Urząd m.st. Warszawy.
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (2003). Dziennik Ustaw z 19 sierpnia 2011 r., nr 172, poz. 1018.
Królik, M. (1950–1975). Kronika Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę [rękopis]. T. 1. Archiwum Jasnogórskie, sygn. AJG 3475.
Królik, M. (1969). Instrukcja dla Ojców i Księży Pątników [maszynopis]. Archiwum Jasnogórskie.
Królik, M. (1976–1988). Kronika Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę [rękopis]. T. 2. Archiwum Jasnogórskie, sygn. AJG 3476.
Królik, M. (2003–2010). Kronika Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę [rękopis]. T. 5. Archiwum Jasnogórskie, sygn. AJG 4460.
Krupecka USJK, M. (2017). Warszawska Pielgrzymka Piesza w świetle dokumentów operacyjnych Służby Bezpieczeństwa znajdujących się w zbiorach Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, 10, 221–262.
Niebrzegowska-Bartmińska, S. (2011). Pieśni pielgrzymkowe. W: J. Bartmiński (red.), Lubelskie. Pieśni i teksty sytuacyjne (s. 592–593). Lublin: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Perszon, J. (2021). Kaszubskie pielgrzymowanie w XX wieku. Studia Pelplińskie, 55, 233–267.
Pucia, M. (2001). Śpiewy kalwaryjskie w źródłach drukowanych i w żywej tradycji na przykładzie Góry Świętej Anny [niepublikowana praca magisterska]. Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Rastawicka, A. (2011). Sługa Boży Stefan Kardynał Wyszyński a Piesza Pielgrzymka Warszawska. W: Z.S. Jabłoński OSPPE (red.), W blasku błogosławionego Jana Pawła II. Jubileusz 300-lecia Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej na Jasną Górę (s. 195–202). Częstochowa: Paulinianum.
Reymont, W. (1895). Pielgrzymka do Jasnej Góry. Wrażenia i obrazy. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Šatkauskienė, V. (2017). Koncepcja „świętości świata” jako element niematerialnego dziedzictwa kulturowego w nowoczesnym świecie. W: H. Schreiber (red.), Niematerialne dziedzictwo kulturowe. 10-lecie wejścia w życie Konwencji UNESCO z 2003 roku w perspektywie zrównoważonego rozwoju (s. 330–341). Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Smółkowa, T. (red.) (2013). Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 2001–2005. Cz. 4: N–R. Kraków: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk.
Turner, V., Turner, E. (2009). Obraz i pielgrzymka w kulturze chrześcijańskiej (przeł. E. Klekot). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W. B. (1902). Przewodnik dla pielgrzymujących do miejsc świętych (Uwagi i modlitwy). Warszawa: Wydawnictwo „Kroniki Rodzinnej”.
Woźniak, Z. (2015). Kilka uwag o języku współczesnych pieśni i piosenek religijnych. Colloquia Theologica Ottoniana, 1, 171–189.
Wrona, M. (2018). Orkiestra Dęta „Esta” ze Żdżar jako przykład wielopokoleniowej rodziny muzykującej. Etnomuzykologia Polska, 3, 92–114.
Zybert, H.M. (1904). Opis pielgrzymki pieszej do Częstochowy odbytej przez „Warszawiaka”. Warszawa: Druk Józefa Jeżyńskiego.
Strony internetowe
The Lists of Intangible Cultural Heritage: https://ich.unesco.org/en/lists.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Studia Etnograficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 131
Liczba cytowań: 0
