Źródła kreacji postaci Jerzego Paramonowa w poświęconych mu tekstach kultury
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2020.001Ключові слова
Jerzy Paramonow, folklor, literatura po 1945, piosenkaАнотація
Jerzy Paramonow to przestępca który w szczególny sposób zaistniał w wyobraźni społecznej jako bohater anonimowej ballady podwórkowej. Funkcjonując przez lata w wąskim obiegu, w ostatnim czasie przypomniany został przez twórców muzyki rozrywkowej. Poszczególne wersje losów Paramonowa — niezależnie od różnic wynikających zimmanentnej estetyki zespołów oraz medium — ukazują „wspólnotę wyobraźni”, z której czerpali zarówno twórcy anonimowej ballady ulicznej, jak i jej zestetyzowanych wersji. Do najważniejszych z nich należą:
- zakorzenienie schematu fabularnego w pieśni ulicznej;
- bliska pieśni jarmarcznej estetyka opisów przemocy;
- kreacja postaci głównego bohatera na wzór opowieści o zbójnikach.
Jednocześnie zakorzenienie owych tekstów kultury w tradycji anonimowej twórczości minionych wieków uzmysławia trwałość pewnych wyobrażeń. Są one potencjalnie aktualizowane i dostosowywane do zmieniającego się kontekstu społecznego, w jakim funkcjonują odbiorcy, jednak ich istota oraz funkcja w komunikacji literackiej pozostaje niezmienna.
Посилання
[?] (1955). Dziś proces Paramonowa, „Życie Warszawy” 266, 2.
[hasło]: Rozstrzelanie, https://pl.wikipedia.org/wiki/Rozstrzelanie.
Adamczewska, I. (2016). True crime novel – pomiędzy literaturą piękną a dziennikarstwem, W: A. Kłosińska-Nachin, E. Kobylecka-Piwońska (red.), Apetyt na rzeczywistość.
Relacje między literaturą a dziennikarstwem – relacje, interakcje, perspektywy (s. 91-115). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Apteka, Ballada o Paramonowie, [na płycie]: Tylko dla…, 2010, Fonografika, utwór 7.
AU a [właśc..?] (1955). Drugi dzień procesu Paramonowa i Gaszczyńskiego. Dziś zapadnie
wyrok, Życie Warszawy 268, 2.
AU b [właśc..?] (1955). Groźni bandyci Paramonowa i Gaszczyński stanęli przed sądem w Warszawie. „Życie Warszawy” 267, 2.
AU c [właśc.?] (1955). Najsurowsza kara — i groźne ostrzeżenie. „Życie Warszawy” 268, 2.
Ballada o Paramonowie. W: B. Wieczorkiewicz (1971). Warszawskie ballady podwórzowe. Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy (s. 369-370). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Beneš B. (1970). Světská krámářská píseň. Přispěvek k poetice pololidové poezie. Brno: Universita J. E. Purkine.
Brynerówna, H. (1934/1935). Czabak, „Lud” T. 13.
Brzostek, B. (2002). Robotnicy Warszawy. Konflikty codzienne (1950-1954). Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Bystroń, J. S. (1936). Kultura ludowa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Bystroń, J. S. (1938). Publiczność literacka. Lwów: Książnica Atlas.
Chamera-Nowak, A. (2014). Z pola bitwy o budowę socjalistycznej kultury. Sytuacja przemysłu graficznego w Polsce w latach 1945-1956. „Acta Poligraphica” 3, 59-72.
Ćwikła, M. (2017). Kara śmierci w aspekcie etyczno-prawnym, W: M. Treder (red.), Śmierć w wielu odsłonach. Problemy wybrane (s. 228-239). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Dunin, J. (1966). O piosence z robotniczego miasta. „Prace Polonistyczne” 22.
Dunin, J. (1974). Papierowy bandyta. Książka kramarska i brukowa w Polsce. Łódź:
Wydawnictwo Łódzkie.
Dunin, J. (2008). Druk i wielkomiejski folklor. „Media, Kultura Społeczeństwo” 1, 11-21.
http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Media_Kultura_Spoleczenstwo/Media_Kultura_
Spoleczenstwo-r2008-t-n1_(3)/Media_Kultura_Spoleczenstwo-r2008-t-n1_(3)-s11-21/
Media_Kultura_Spoleczenstwo-r2008-t-n1_(3)-s11-21.pdf.
Florczyk K. (2014). Stalinizm jako stan wyjątkowy. Robotnicy i robotnice: budowniczowie socjalizmu czy więźniowie obozu?. „Teksty Drugie” 5, 122-140.
Floyd, S. A. Jr (1999). Black Music in the Circum-Caribbean. „American Music” 1, 1-38.
Gass, A. (2009). Postrach mentowni, Focus Historia 7-8, 36-39.
Grochowski, P. (2006). Nastroje społeczno-religijne pierwszej połowy XVII wieku w świetle pieśni nowiniarskich. „Napis” XII, s. 21-32.
Grochowski, P. (2010). Straszna zbrodnia rodzonej matki. Polskie pieśni nowiniarskie na przełomie XIX i XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grzesiuk, S. (1959). Boso, ale w ostrogach. Warszawa: Książka i Wiedza.
http://dolfil.pl/kalendarium,iv-festiwal-piesni-dziadowskiej-oraz,73.
https://demotywatory.pl/1528206/Jerzy-Paramonow.
https://demotywatory.pl/2344914/Jerzy-Paramonow.
https://demotywatory.pl/2861313/Nie-takie-rzeczy.
https://www.facebook.com/adam.setlak.7.
Janicka-Krzywda, U. (1986), Niespokojne Karpaty, czyli rzecz o zbójnictwie. Warszawa-Kraków: PTT Kraj.
Janicka-Krzywda, U. (2007). Zbójnicy w karpackim folklorze słownym — wątki i motywy. W: Madejowa, R., Mlekodaj, A., Rak M. (red.), Mity i rzeczywistość zbójnictwa na pograniczu polsko-słowackim w historii, literaturze i kulturze (s. 121-130). Nowy Targ:
Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa.
Kamiński, Ł. (2000). Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944–1948. Formy pozainstytucjonalnego, żywiołowego oporu społecznego. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Karpowicz, A. (2013). Reinkarnacje słowa: media, gatunki, praktyki. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2, 33-49.
Kłoś, A., Wróblewski, B. (2010). Ręka i głowa Paramonowa. „Gazeta Wyborcza” 182, 18-19.
Kolbrecka, J. (2007). Podhalańskie pieśni o Janosiku i zbójnikach. W: R. Madejowa, A. Mlekodaj, M. Rak (red.), Mity i rzeczywistość zbójnictwa na pograniczu polsko-słowackim w historii, literaturze i kulturze (s. 193-201). Nowy Targ: Podhalańska Państwowa
Wyższa Szkoła Zawodowa.
Konieczna, J. (2014). Książka w dziewiętnastowiecznej Łodzi. Księgarnie, drukarnie, wydawcy. „Kronika miasta Łodzi” 2.
Kowalik, H. (2015). To jest robota Paramonowa. Wprost 48, 88-90.
Krwawy Wiktor. W: B. Wieczorkiewicz (1971). Warszawskie ballady podwórzowe. Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy (s. 234). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kuchowicz, Z. (1975). Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Kunicki, K., Ławecki, T. (2017). Krótkie przestępcze życie Jerzego Paramonowa. W: K. Kunicki, T. Ławecki (red.), Zagadki kryminalne PRL (s. 13-25). Warszawa: Bellona.
Kuzko, K. (2009). Autoportret rozproszony. „Konteksty” 1-2, 185-194.
Marsz żałobny Zielińskiego. W: B. Wieczorkiewicz, Warszawskie ballady podwórzowe. Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy (s. 365-366). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Miejski Słownik Slangu i Mowy Potocznej, hasło: Czapa, https://www.miejski.pl/slowo-czapa.
Milewski, S. (2009). Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo
ISKRY.
Nóżki na stół. Zbiór najnowszych piosenek, kupletów i deklamacji (ok. 1930). Warszawa.
Olive, B. (1958). The Minstrelsy of Murder. „Western Folklore” 4, 263-272.
Pawlak, J. (2018). Chucho: czy fani disco polo pokochają króla latino dance?, Beauty –
Fashion – Health, http://beautyfashionhealth.pl/2018/05/03/chucho-czy-fani-disco-polopokochaja-
krola-latino-dance/.
Piasecki, Z. (1973). Byli chłopcy, byli… Zbójnictwo karpackie – prawda historyczna, folklor i literatura polska. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Propp, W. (2011). Morfologia bajki magicznej (przekł. P. Rojek). Kraków: NOMOS.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 maja 1949 r. w sprawie koncesjonowania przedsiębiorstw przemysłu poligraficznego i drukarń (Dz. U. 1949 nr 34 poz. 245).
Rubach, L. (1950). »Moskwa«. Nowe Kino Warszawskie. „Stolica. Warszawski Tygodnik
Ilustrowany” 32, 6-7.
Stopka A. (1896). Materyały do etnografii Podhala (Zakopane, Kościelisko, Poronin, Czarny Dunajec), cz. II: Powieści, Vesele Jackovego Vojtka, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” Kraków III, 138-139.
Sadownik, J. (red.) (1971). Pieśni Podhala: antologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Muzyczne.
Stojer-Polańska, J., Strona, M. (2015). Zbrodnicze rozkawałkowanie zwłok – aspekty kryminalistyczne i prawne. W: Czapska J., Okrasa A. (red.), Bezpieczeństwo, policja, kryminalistyka.
W poszukiwaniu wiedzy przydatnej w praktyce (s. 350-359). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sulima, R. (1985). Dobrzy chłopcy, co świat równają. W: tenże, Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej (s. 299-308). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Szymański, J. (2006). Nauki pomocnicze historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ślęk, L. (1985) [hasło]: Pieśń nowinarska. W: Literaturze polskiej. Przewodnik encyklopedycznym.
t. 2 (s. 166). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Transmisja, Paramonow, [na płycie]: Lekkie uderzenie, 1997, Hey, Joe, utwór 6.
Ustawa z 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki
narodowej (Dz. U. 1946 nr 3 poz. 17).
Walicki, M. (1981). Funkcje pieśni dziadowskiej (na tle literatury jarmarcznej i folkloru żebraczego). W: W. Nawrocki, M. Waliński (red.), Literatura popularna – folklor – język. T. 2 (s. 110-144). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Waliński, M. (1998). Pieśń jarmarczna? Nowiniarska? Ballada? Czy – pieśń dziadowska? Prolegomena do badania pieśni dziadowskiej. W: P. Kowalski (red.), Wszystek krąg ziemski. Antropologia. Historia. Literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Czesławowi
Hernasowi (s. 164-194). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Warszawskie piosenki: „Ballada o Paramonowie”. Na jego proces sprzedawano bilety. „Warszawa.naszemiasto.pl”, http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/warszawskie-piosenki-
ballada-o-paramonowie-na-jego-proces,3712690,artgal,t,id,tm.html.
WAWAmuffin, Paramonow, [na płycie]: Vabang!, 2005, Karrot Komando, utwór 10.
Witkiewicz, S. (1963) Na przełęczy. W: Pisma tatrzańskie (oprac. R. Hennel). T. 1 (s. 27-
. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Witkowski, M. (2017), Wymazane. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Woźniak, P. K. (2016). „Hauzeracy idą!”. Piosenka na łódzkim podwórku. „Zeszyty Wiejskie” XXII.
Wrześniowski, A. (1882). Tatry i Podhalanie. Kraków: Towarzystwo Tatrzańskie.
Zieliński – postrach Warszawy (1971). W: B. Wieczorkiewicz, Warszawskie ballady podwórzowe.
Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy (s. 233). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zwolski, M. (2002). Wykonywanie wyroków kary śmierci w polskich więzieniach grudzień 1954-kwiecień 1956. „Prawo i Sprawiedliwość” 2/1, 263-274.
Żarnowski, J. (2002). Robotnicy w Polsce Ludowej. „Dzieje Najnowsze” 1, 29-46.
Downloads
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 516
Number of citations: 0