„Byle dostatniej, byle nowocześniej”. Dylematy PRL-owskiej modernizacji i samofolkloryzacji w powieści Edwarda Redlińskiego Awans
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.3.2023.007Ключові слова
nowoczesność, groteska, Edward Redliński, chłopskość, ludowa historia Polski, awans społecznyАнотація
Celem artykułu jest rozważenie emancypacyjnego wymiaru samofolkloryzacji – kategorii zaproponowanej przez Ewę Klekot na określenie strategii odzyskiwania głosu przez podmioty podporządkowane, rozumianej jako jeden z ważnych elementów procesów nowoczesności. Materiałem do analizy procesów społeczno-kulturowych okresu powojennego przy użyciu tej kategorii jest powieść Edwarda Redlińskiego Awans (1973), przedstawiająca dylematy samofolkloryzacji mieszkańców fikcyjnej socjalistycznej wsi w kontekście powojennych procesów modernizacyjnych. Analiza tej powieści pozwala zadać pytanie, po pierwsze, o emancypacyjny wymiar samofolkloryzacji, a po drugie, o związki utworu Redlińskiego z przemianami społecznymi w Polsce Ludowej drugiej połowy XX w.
Посилання
Bereza, H. (1989). Nieparodia. W: H. Bereza, Sposób myślenia 1. O prozie polskiej (s. 503–506). Czytelnik.
Bukraba-Rylska, I. (2013). Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burszta, W. (2001). Z Taplar na Brooklyn i z powrotem. W: W. Burszta, Asteriks w Disneylandzie (s. 132–137). Wydawnictwo Poznańskie.
Czapliński, P. (2011). Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu. Wydawnictwo Literackie.
Franczak, J. (2015). Śmierć kultury chłopskiej. Scenariusze żałobne Edwarda Redlińskiego. W: T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel (red.), Widnokręgi literatury – wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane profesor Teresie Walas (s. 349–362). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kiosew, A. (2000). Uwagi o samokolonizujących się kulturach (przeł. E. Solak). Dekada Literacka, 9/10, 14–15.
Kiossev, A. (1999). Notes on Self-Colonizing Cultures. In I. Znepolski, K. Tchervenkova, A. Kiossev (eds.), Rethinking Transition (p. 361–368). Moderna Museet Sweden.
Klekot, E. (2014). Samofolkloryzacja. Współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki post-kolonialnej. Kultura Współczesna, 1, 86–99.
Klekot, E. (2016a). Pany, folklor i lud. W: W. Szymański, M. Ujma (red.), Pany chłopy, chłopy pany (s. 52–61). Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół.
Klekot, E. (2016b). Trwałe obrazy rzeczy ludowych. W: J. Kordjak (red.), Polska – kraj folkloru? (s. 54–65). Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Kordjak, J. (red.) (2016). Polska – kraj folkloru?. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Kulesza, D. (2012). Poza granicami literatury. Historia świata według Edwarda Redlińskiego. W: J. Bielska-Krawczyk, K. Ćwikliński, S. Kołos (red.), Spotkania w przestrzeni idei – słów – obrazów. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr hab. Zofii Mocarskiej-Tycowej (s. 397–414). Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kuncewicz, P. (1979). Awans. W: P. Kuncewicz, W poszukiwaniu niecodzienności (s. 204–211). RSW Prasa–Książka–Ruch.
Litwinowicz-Droździel, M. (2021). Wielogłosy. O ludowych historiach. Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej, 31. https://doi.org/10.36854/widok/2021.31.2462
Myśliwski, W. (2018). Kres kultury chłopskiej. W: J. Olejniczak (red.), Myśl Myśliwskiego. Studia i eseje (s. 313–323). Uniwersytet Śląski.
Nowosielski, K. (1983). Ludowy i ludzki widnokrąg. W: K. Nowosielski, Ryzyko obecności (s. 213–242). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Palska, H. (1994). Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości. Wydawnictwo IFiS.
Pobłocki, K. (2021). Chamstwo. Wydawnictwo Czarne.
Pratt, M. L. (2011). Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia. Jednoczasowość, zwrot ku sobie, protosocjologia. Teksty Drugie, 4, 66–87.
Redliński, E. (1973). Awans. Czytelnik.
Stomma, L. (1986). Antropologia historii wsi polskiej XIX w. Instytut Wydawniczy PAX.
Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Downloads
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2023 Małgorzata Tarnowska
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 475
Number of citations: 0
