„Byle dostatniej, byle nowocześniej”. Dylematy PRL-owskiej modernizacji i samofolkloryzacji w powieści Edwarda Redlińskiego Awans
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.3.2023.007Słowa kluczowe
nowoczesność, groteska, Edward Redliński, chłopskość, ludowa historia Polski, awans społecznyAbstrakt
Celem artykułu jest rozważenie emancypacyjnego wymiaru samofolkloryzacji – kategorii zaproponowanej przez Ewę Klekot na określenie strategii odzyskiwania głosu przez podmioty podporządkowane, rozumianej jako jeden z ważnych elementów procesów nowoczesności. Materiałem do analizy procesów społeczno-kulturowych okresu powojennego przy użyciu tej kategorii jest powieść Edwarda Redlińskiego Awans (1973), przedstawiająca dylematy samofolkloryzacji mieszkańców fikcyjnej socjalistycznej wsi w kontekście powojennych procesów modernizacyjnych. Analiza tej powieści pozwala zadać pytanie, po pierwsze, o emancypacyjny wymiar samofolkloryzacji, a po drugie, o związki utworu Redlińskiego z przemianami społecznymi w Polsce Ludowej drugiej połowy XX w.
Bibliografia
Bereza, H. (1989). Nieparodia. W: H. Bereza, Sposób myślenia 1. O prozie polskiej (s. 503–506). Czytelnik.
Bukraba-Rylska, I. (2013). Socjologia wsi polskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burszta, W. (2001). Z Taplar na Brooklyn i z powrotem. W: W. Burszta, Asteriks w Disneylandzie (s. 132–137). Wydawnictwo Poznańskie.
Czapliński, P. (2011). Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu. Wydawnictwo Literackie.
Franczak, J. (2015). Śmierć kultury chłopskiej. Scenariusze żałobne Edwarda Redlińskiego. W: T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel (red.), Widnokręgi literatury – wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane profesor Teresie Walas (s. 349–362). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kiosew, A. (2000). Uwagi o samokolonizujących się kulturach (przeł. E. Solak). Dekada Literacka, 9/10, 14–15.
Kiossev, A. (1999). Notes on Self-Colonizing Cultures. In I. Znepolski, K. Tchervenkova, A. Kiossev (eds.), Rethinking Transition (p. 361–368). Moderna Museet Sweden.
Klekot, E. (2014). Samofolkloryzacja. Współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki post-kolonialnej. Kultura Współczesna, 1, 86–99.
Klekot, E. (2016a). Pany, folklor i lud. W: W. Szymański, M. Ujma (red.), Pany chłopy, chłopy pany (s. 52–61). Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół.
Klekot, E. (2016b). Trwałe obrazy rzeczy ludowych. W: J. Kordjak (red.), Polska – kraj folkloru? (s. 54–65). Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Kordjak, J. (red.) (2016). Polska – kraj folkloru?. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
Kulesza, D. (2012). Poza granicami literatury. Historia świata według Edwarda Redlińskiego. W: J. Bielska-Krawczyk, K. Ćwikliński, S. Kołos (red.), Spotkania w przestrzeni idei – słów – obrazów. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr hab. Zofii Mocarskiej-Tycowej (s. 397–414). Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kuncewicz, P. (1979). Awans. W: P. Kuncewicz, W poszukiwaniu niecodzienności (s. 204–211). RSW Prasa–Książka–Ruch.
Litwinowicz-Droździel, M. (2021). Wielogłosy. O ludowych historiach. Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej, 31. https://doi.org/10.36854/widok/2021.31.2462
Myśliwski, W. (2018). Kres kultury chłopskiej. W: J. Olejniczak (red.), Myśl Myśliwskiego. Studia i eseje (s. 313–323). Uniwersytet Śląski.
Nowosielski, K. (1983). Ludowy i ludzki widnokrąg. W: K. Nowosielski, Ryzyko obecności (s. 213–242). Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Palska, H. (1994). Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości. Wydawnictwo IFiS.
Pobłocki, K. (2021). Chamstwo. Wydawnictwo Czarne.
Pratt, M. L. (2011). Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia. Jednoczasowość, zwrot ku sobie, protosocjologia. Teksty Drugie, 4, 66–87.
Redliński, E. (1973). Awans. Czytelnik.
Stomma, L. (1986). Antropologia historii wsi polskiej XIX w. Instytut Wydawniczy PAX.
Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Tarnowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 247
Liczba cytowań: 0
