Uczony i demon, czyli postać czarownika w polskich bajkach ludowych
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.4-5.2017.001Słowa kluczowe
czarownik, czarnoksiężnik, bajka ludowa, folklor, kultura tradycyjnaAbstrakt
Celem artykułu jest prześledzenie motywu czarownika w polskich bajkach ludowych – magicznych i w podaniach wierzeniowych. Analiza kilkudziesięciu tekstów pochodzących z XIX i początku XX wieku pozwala wykazać złożoność postaci czarownika, z jednej strony sytuującego się w pobliżu istot demonicznych (magiczne umiejętności, jak zmiennokształtność, dar czarowania), a z drugiej przypominającego dawnych uczonych – księży bądź alchemików (czarny strój, dar czytania i używania do czarów zaklęć z zakazanych ksiąg).
Bibliografia
Ciszewski, S. (1894). Krakowiacy. Monografia etnograficzna, Kraków.
Engelking, A. (2000). Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Wrocław.
Ferfecka, E. (2000). Brat smok.(Kwiatki św. Franciszka z Asyżu a polska legenda ludowa), [w:] Edukacja polonistyczna i literatura, red. W. Sawrycki, M. Wróblewski, Toruń.
Grzegorzewski, J. (1919). Na Spiszu. Studya i teksty folklorystyczne, Zakopane.
Kasjan, J.M. (1994). Strategia i taktyka walki z chorobą w zamawianiach, [w:] idem, Usta i pióro. Studia o literaturze ustnej i pisanej, Toruń.
Kolberg, O. 1962b (1881). Dzieła Wszystkie, t. 3, cz. 1, Wrocław.
Kolberg O. 1962a (1867). Dzieła Wszystkie, t. 14, cz. 6, Wrocław.
Knoop, O. (1895). Podania i opowiadania z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, „Wisła”, t. 9. Kosiński, W. (1881). Materiały do etnografii górali beskidowych, cz. I, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 5.
Kosowska, E. (1985). Legenda. Kanon i transformacje. Św. Jerzy w polskiej kulturze ludowej, Wrocław.
Kosiński, W. (1904). Materyały etnograficzne zebrane w różnych okolicach Galicyi zachodniej, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 7.
Krzyżanowski, J. (1962-1963). Polska Bajka Ludowa w układzie systematycznym, t. 1-2, Wrocław.
Lorentz, F. (1913). Teksty pomorskie, czyli słowińsko-kaszubskie, z. 1, Kraków.
Lorentz, F. (1914). Teksty pomorskie, czyli słowińsko-kaszubskie, z. 2, Kraków.
Lubański M. (2007). Mistrz Twardowski. Pomiędzy prawdą, legendą a mitem, [w:] Podanie i legenda w tradycji ludowej i literackiej, red. M. Jakitowicz, V. Wróblewska.
Ługowska. J. (1996). Humorystyczne transformacje ludowych wątków wierzeniowych, [w:] Tekst i jego odmiany, red. T. Dobrzyńska, Warszawa.
Mitarski, J. (1992). Demonologia lęku, [w:] A. Kępiński, Lęk, Kraków.
Nitsch, K. (1929). Wybór polskich tekstów gwarowych, Lwów.
Pełka, L. J. (1987). Polska demonologia ludowa, Warszawa.
Saloni, A. (1903). Lud łańcucki. Materiały etnograficzne, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 6.
Saloni, A. (1899). Lud wiejski w okolicach Przeworska, „Wisła”, t. 12.
Simonides, D. (1984). Śląski horror. O diabłach, skarbnikach, utopcach i innych strachach, Katowice.
Sokalski, B. (1899). Powiat sokalski pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym i ekonomicznym, Lwów.
Udziela, S. (1898). Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego mieszkającego po prawym brzegu Wisły „Wisła”, t. 12.
Udziela, S. (1903). Topograficzno – etnograficzny opis wsi polskich w Galicyi, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 6.
Wierzchowski, Z. (1892). Baśni i powieści z puszczy sandomierskiej, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 16.
Wijaczka, J. (2008). Magia i czary. Polowanie na czarownice i czarowników w Prusach Książęcych w czasach wczesnonowożytnych, Toruń.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 446
Liczba cytowań: 0
