Uczony i demon, czyli postać czarownika w polskich bajkach ludowych
DOI :
https://doi.org/10.12775/LL.4-5.2017.001Mots-clés
czarownik, czarnoksiężnik, bajka ludowa, folklor, kultura tradycyjnaRésumé
Celem artykułu jest prześledzenie motywu czarownika w polskich bajkach ludowych – magicznych i w podaniach wierzeniowych. Analiza kilkudziesięciu tekstów pochodzących z XIX i początku XX wieku pozwala wykazać złożoność postaci czarownika, z jednej strony sytuującego się w pobliżu istot demonicznych (magiczne umiejętności, jak zmiennokształtność, dar czarowania), a z drugiej przypominającego dawnych uczonych – księży bądź alchemików (czarny strój, dar czytania i używania do czarów zaklęć z zakazanych ksiąg).
Références
Ciszewski, S. (1894). Krakowiacy. Monografia etnograficzna, Kraków.
Engelking, A. (2000). Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Wrocław.
Ferfecka, E. (2000). Brat smok.(Kwiatki św. Franciszka z Asyżu a polska legenda ludowa), [w:] Edukacja polonistyczna i literatura, red. W. Sawrycki, M. Wróblewski, Toruń.
Grzegorzewski, J. (1919). Na Spiszu. Studya i teksty folklorystyczne, Zakopane.
Kasjan, J.M. (1994). Strategia i taktyka walki z chorobą w zamawianiach, [w:] idem, Usta i pióro. Studia o literaturze ustnej i pisanej, Toruń.
Kolberg, O. 1962b (1881). Dzieła Wszystkie, t. 3, cz. 1, Wrocław.
Kolberg O. 1962a (1867). Dzieła Wszystkie, t. 14, cz. 6, Wrocław.
Knoop, O. (1895). Podania i opowiadania z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, „Wisła”, t. 9. Kosiński, W. (1881). Materiały do etnografii górali beskidowych, cz. I, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 5.
Kosowska, E. (1985). Legenda. Kanon i transformacje. Św. Jerzy w polskiej kulturze ludowej, Wrocław.
Kosiński, W. (1904). Materyały etnograficzne zebrane w różnych okolicach Galicyi zachodniej, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 7.
Krzyżanowski, J. (1962-1963). Polska Bajka Ludowa w układzie systematycznym, t. 1-2, Wrocław.
Lorentz, F. (1913). Teksty pomorskie, czyli słowińsko-kaszubskie, z. 1, Kraków.
Lorentz, F. (1914). Teksty pomorskie, czyli słowińsko-kaszubskie, z. 2, Kraków.
Lubański M. (2007). Mistrz Twardowski. Pomiędzy prawdą, legendą a mitem, [w:] Podanie i legenda w tradycji ludowej i literackiej, red. M. Jakitowicz, V. Wróblewska.
Ługowska. J. (1996). Humorystyczne transformacje ludowych wątków wierzeniowych, [w:] Tekst i jego odmiany, red. T. Dobrzyńska, Warszawa.
Mitarski, J. (1992). Demonologia lęku, [w:] A. Kępiński, Lęk, Kraków.
Nitsch, K. (1929). Wybór polskich tekstów gwarowych, Lwów.
Pełka, L. J. (1987). Polska demonologia ludowa, Warszawa.
Saloni, A. (1903). Lud łańcucki. Materiały etnograficzne, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 6.
Saloni, A. (1899). Lud wiejski w okolicach Przeworska, „Wisła”, t. 12.
Simonides, D. (1984). Śląski horror. O diabłach, skarbnikach, utopcach i innych strachach, Katowice.
Sokalski, B. (1899). Powiat sokalski pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym i ekonomicznym, Lwów.
Udziela, S. (1898). Świat nadzmysłowy ludu krakowskiego mieszkającego po prawym brzegu Wisły „Wisła”, t. 12.
Udziela, S. (1903). Topograficzno – etnograficzny opis wsi polskich w Galicyi, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 6.
Wierzchowski, Z. (1892). Baśni i powieści z puszczy sandomierskiej, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 16.
Wijaczka, J. (2008). Magia i czary. Polowanie na czarownice i czarowników w Prusach Książęcych w czasach wczesnonowożytnych, Toruń.
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 446
Number of citations: 0
